شماره ۴۹ فصلنامه علمی تخصصی «فرهنگ پژوهش» منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، شماره 49 فصلنامه علمی تخصصی «فرهنگ پژوهش» صاحب امتیازی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام با مدیرمسئولی مهدی فدائی منتشر شد.

این فصلنامه در 7 مقاله و 206 صفحه منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:

سیاست پژوهی جذب و گزینش معلم از سال 1390 تا 1400

ابراهیم دهقان

چکیده: تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی مستلزم تلاش در ابعاد فرهنگی، علمی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. نظام تعلیم ‌وتربیت نهادی تأثیرگذار و از مهم‌ترین زیرساخت‌های کشور برای ارتقای سرمایه انسانی است که بر اساس سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، نقش معلم به‌عنوان مؤثرترین عنصر در تحقق مأموریت‌های نظام تعلیم‌وتربیت است، به همین جهت طرح مسائل گزینش، و تربیت حرفه‌ای معلمان از عمده‌ترین مسائل به شمار می‌آید. در این تحقیق با مراجعه به کتاب‌ها، اسناد، قوانین و مصوبات و اطلاعات تاریخی درباره جذب و گزینش معلم، با استفاده از روش تحلیل محتوا، به بررسی پرسش‌های تحقیق در این منابع پرداخته‌ایم. با بررسی سیر تحولات گزینش معلم در ایران از آغاز انقلاب اسلامی تاکنون، نشانگر این واقعیت است که این نهاد تربیتی دستخوش تغییرات مستمر قرار گرفته است، به‌گونه‌ای که مدام مراکز تربیت‌معلم بدون پشتوانه تحقیقاتی دایر و سپس تعطیل می‌شدند که به دلیل فقدان ضمانت‌های قانونی، مالی و اجرایی نتوانسته است تحول در راهبردها، رویکردهای سنتی و توسعه کیفی و محتوایی آموزش‌وپرورش ایجاد کند، خصوصاً که اختلاف رویکرد دولت‌ها و سلیقه فردی مدیران تأثیرات زیادی گذاشته است؛ لذا امروزه نظام گزینش به علت ضعف فرهنگ برنامه‌ریزی علمی، نبود فرایند ارزیابی از نتایج طرح‌های اصلاحی، کمبود اعتبارات مالی، نبود اهداف روشن در گزینش و مهیاسازی معلمان با نارسایی‌های بسیاری روبه‌روست که پیشنهاد می‌شود: اول- باور مسئولان کشور تقویت شود که اصلاح نظام آموزش‌وپرورش ایران در گرو جذب، تربیت معلمان باصلاحیت و حرفه‌ای است. دوم- اینکه نظام جامع مدیریت منابع انسانی در آموزش‌وپرورش برای ساماندهی قوانین و متعارض تصمیم‌گیری نظام تعلیم‌وتربیت تصویب شود.

توحیدگرایی امام خمینی(ره) و جامعه سازی

احمد وحیدی نژاد

چکیده: در نوشتار حاضر، نقش توحیدگرایی امام‌خمینی(ره) در برپایی قیام انقلاب اسلامی ایران بررسی می‌شود. این نوشتار بر این مدعاست که شکل‌دهی مراحل، اهداف و روش‌های به کار گرفته شده در انقلاب کاملاً متأثر از توحیدگرایی امام بوده است. هدف از این تحقیق اثبات تأثیرگذاری محوری اصل توحید در کنش‌گری امام برای ایجاد ساختاری نو در جامعه است. اطلاعات این تحقیق به روش اسنادی و با رجوع به نوشتارهای موجود از امام و محتواهای مربوط به ایشان جمع‌آوری شده و این تحقیق به روش تحلیلی- توصیفی انجام گرفته است. نتیجه به دست آمده حاکی از آن است که التزام امام به توحیدگرایی نوعی خاص از کنش‌گری اجتماعی را در ایشان به وجود آورد که سبب تحول درونی مردم ایران شد. امام با توحیدگرایی خود سطح بالایی از کنش‌گری اجتماعی در مردم را به وجود آورد که به واسطه آن توانست به شکل‌دهی ساختاری جدیدی از جامعه بر مبنای توحید دست پیدا کند.

بررسی انگیزه‌ها و عوامل و پیامدهای برگزاری جشن تکلیف (نشانه موردی دبستان شمیم رحمت(1))

الهام یوسفیان

چکیده: هدف از این پژوهش، بررسی انگیزه‌ها، عوامل و پیامدهای برگزاری جشن تکلیف نشانه موردی دبستان شمیم رحمت (1) است. روش پژوهش گراند تئوری است که مبتنی بر رهیافت تفهیم تفسیری است. درک جهان اجتماعی از دیدگاه سوژه‎های مورد بررسی و معنایی که آنها به دنیای اجتماعی می‎بخشند، هدف اصلی و اساسی پژوهش است. جشن تکلیف یکی از مهم‎ترین جشن‎ها در طول زندگی هر انسانی است که برخی از افراد با قصد و انگیزه در این جشن شرکت می‎کنند. شرکت در این جشن یکی از مهم‎ترین انتخاب‎هایی است که افراد با نتایج و پیامدهای دامنه‎داری در آن حضور می‎یابند و علی‎رغم امکان‎ها و انتخاب‎های دیگر، این مسیر را در زندگی خود درپیش می‎گیرند. اما چه عواملی زمینه‎ساز اجتماعی دانش آموزان را برای شرکت در جشن تکلیف رقم می‎زند و آنها با کدام انگیزه‎ها به دنیای این جشن روی می‎آورند؟ این تحقیق با روش کیفی و با استفاده از نظریة زمینه‎ای به جستجوی پاسخ می‎پردازد. به همین منظور، با هشتاد نفر از دانش آموزان شرکت‎کننده در جشن تکلیف مصاحبه عمیق صورت گرفت که یافته‎های تحقیق بیان‎گر آن هستند که دو صورت از عوامل درونی و بیرونی در پیدایش انگیزه‎های دانش آموزان برای شرکت در جشن تکلیف موثر هستند. عوامل درونی به بسترها و شبکه‎های معنوی و همچنین شخصیت‎های مذهبی به‎عنوان گروه مرجع اشاره دارد، که افراد در آن زیست می‎کنند. عوامل بیرونی شامل آموزش‎های مدرسه و والدین است که در مجموع این عوامل سه انگیزه مختلف را برای شرکت در جشن تکلیف پدید می‎آورند که شامل انگیزه معنوی، انگیزه اجتماعی و انگیزه ابزاری است، که در نهایت دین‎داری و دین‎پذیری آنان شکل بگیرد. در پایان، این یافته‎ها در غالب یک مدل علّی- فرآیندی ارائه شده است.

مسائل فرهنگی کارگزاران در حوزه نظام ارزشی در سیره مدیریتی امیرالمومنین(ع)

علی حاجیانی نژاد

چکیده: این پژوهش تلاشی برای شناخت سیره مدیریتی حضرت علی(ع) در شناسایی مسائل فرهنگی کارگزاران در حوزه ارزشی می‎باشد، بنابراین دغدغه اصلی ما در این پژوهش این است که چند مورد از مسائل فرهنگی کارگزاران در حوزه نظام ارزشی در سیره مدیریتی حضرت امیر(ع) را مورد بررسی قرار دهیم. بنابراین ضمن بررسی در سیره مدیریتی امیرالمؤمنین(ع) به چگونه شناسایی و برخورد کردن با مسائل فرهنگی کارگزاران خواهیم رسید. هدف ما در این پژوهش شناسایی مسائل فرهنگی کارگزاران در سیره مدیریتی حضرت علی(ع) در دوران چهار سال و نه ماه حکومت حضرت با تکیه بر نهج البلاغه می‎باشد، این کتاب ارزشمند در بردارنده مبانی فرهنگی اجتماعی و حکومتداری و سرشار از رهنمودهای حکومتی امام علی(ع) به حاکمان و کارگزاران حکومت اسلامی است. بنابراین در راستای این کلمات بشری که در پرتو آیه‎های وحی است ما در این پژوهش به شناسایی پاره‌ای از مشکلات در حوزه ارزشی دوران حکومت حضرت امیر(ع) همچون؛ ضعف ایمان ومعاد باوری، عصیان و کوچک شمردن احکام الهی در میان کارگزاران حکومت اسلامی می‎پردازیم.

نقش مبانی کلامی در نظریه اجتماعی محقق کرکی

علی دشتی فیروزآبادی

چکیده: ورود یا عدم ورود فقها به عرصه مسائل اجتماعی ریشه در نظریات فقهی ایشان دارد. محقق کرکی جزو فقهایی است که به اقدامات اجتماعی زیادی دست زده است و این نشان‌گر توانایی فقه وی برای تعامل با مسائل جامعه است. هر نظریه دارای یک سری مبانی معرفتی و غیر معرفتی است. مبانی کلامی و اصولی، جزو مبانی معرفتی فقه به حساب می‌آیند. این تحقیق به دنبال آن است که به شیوه روش‌شناسی بنیادین، به بررسی آن دسته از مبانی کلامی بپردازد که در نظریات اجتماعی فقه محقق کرکی تأثیر گذاشته‌اند. نتیجه این پژوهش حاکی از آن است که برخورداری فقه محقق کرکی از برخی مبانی کلامی، سبب توان‌مندی فقه وی برای تعامل با مسائل اجتماعی شده است.

آسیب‏شناسی دوره آموزشی سطح دو حوزه ‏های علمیه خواهران از نظر مهارتی

فاطمه گوهری

چکیده: با عنایت به مشکلات فرهنگی و اعتقادی گریبانگیر جامعه، یکی از انتظارات عموم مردم به ویژه متدینین کنشگری اثربخش حوزه‏های علمیه است. مرکز مدیریت حوزه‏های علمیه خواهران با حدود 500 مدرسه در سطح کشور و بیش از 120 هزار طلبه و فارغ التحصیل خواهر در سطح دو حدود یک سوم از جمعیت طلاب کشور را تشکیل می‏دهد. در این بین تمرکز بر راهکاری ریشه‏ای، اساسی و اثربخش برای حل آن انتظارات ضرورتی اجتناب ناپذیر است. تحقیق پیش رو توانمندسازی از طریق آموزش‏های مهارتی مورد نیاز را یکی از همان راه‏های اساسی می‏داند که می‏تواند به عرضه نیروی انسانی توانمند و کارآفرین و در نهایت کاهش آسیب‏های اجتماعی به‏خصوص در جامعه بانوان منجر گردد. افزایش بهره‏وری و کارایی وظایف مرتبط با طلبگی مانند تبلیغ، تعلیم و تربیت، پژوهش، پاسخگویی به سؤالات و شبهات و مانند آن از موضوعاتی است که این تحقیق بر آن متمرکز گردیده است. در این پژوهش تلاش شد با روش اسنادی و مصاحبه با صاحب‏نظران ضمن تبیین اهمیت مهارت‏آموزی در بین طلاب خواهر، با نسبت‏سنجی مقایسه‏ای بین سرفصل‏های ارائه شده میان دروس دانشی و مهارتی، سهم پایین آموزش‏های مهارتی بیان گردد. سپس مهارت‏های مورد نیاز طلاب خواهر تبیین شد و با توجه به این مهارت‏های مورد نیاز، فاصله بین وضع موجود وضع مطلوب مشخص گردید و در نهایت با ارائه الگوی مهارت‏افزایی تثقیف، راه‏های تقویت مهارت‏آموزی بیان شد.

مفهوم‌شناسی تحول اجتماعی و مؤلفه‌های آن از دیدگاه مقام معظم رهبری

جواد نجفی کبوترکی

چکیده: مفهوم تحول اجتماعی در اندیشه و دیدگاه اندیشمندان اجتماعی و جامعه‌شنان، همانند سایر مفاهیم دارای اختلاف نظر‌های فراوان می‌باشد، این اختلاف نظرها متاثر از عوامل نظری، ایدئولوژیکی و سطوح مختلف تحلیلی اندیشمندان است. لکن در بین عموم نظریات حوزه تغییرات اجتماعی، یک اتفاق نظر وجود دارد و آن نگرش مادیگرایانه به تاریخ و تحولات اجتماعی جوامع بشری می‌باشد. این پژوهش با روش اسنادی و کتابخانه‌ای، بیانات رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه‌ای را بررسی نموده و طبق یافته‌های پژوهش، دیدگاه ایشان در باب تحول اجتماعی، یک نگرش توحیدی به حوادث اجتماعی بر اساس سنت‌ الهی تغییر می‌باشد.از دیدگاه رهبری تحول در دو سطح دورنی و برونی صورت می‌پذیرد. تحول اجتماعی از دیدگاه ایشان به معنی مجموعه‌ای از تغییرات زیربنایی و روبنایی است که در جهت گسترانیدن ارزش‌های دینی در ساحت‌های مختلف اجتماعی به وقوع می‌پیوندد.

علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره فصلنامه علمی تخصصی «فرهنگ پژوهش» می توانند به نشانی قم پردیسان بلوار دانشگاه به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرس  fpq.bou.ac.ir مراجعه کنند یا تماس بگیرند.