از گروه‌های فرهنگی در موضوع صرفه جویی نان استقبال می‌کنیم

اشاره: با توجه به این که نان در کشور ایران یکی از پرمصرف ترین کالاهای اساسی است و طبق آمار های موجود، به طور میانگین هر ایرانی در روز دو وعده نان مصرف می کند و ما بالاترين مصرف سرانه نان در جهان را دارا هستيم، اما متاسفانه طبق آمار های موجود، 30 درصد دورریز غذایی ایرانی ها، مربوط به نان می باشد که این مسئله نگرانی هایی را در پی داشته است، از این رو خبرنگار سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، با آقای سعید محمدی مدیر کل اداره غله و بازرگانی استان قم گفت و گوی صمیمی انجام داده است که متن کامل گفت و گو به شرح ذیل است:

رساـ لطفاً کمی در خصوص حوزه فعالیت اداره غله و بازرگانی بفرمائید.

حوزه فعالیت اداره کل غله و خدمات بازرگانی در بحث تامین کالاهای اساسی از جمله گندم، برنج وارداتی، شکر، روغن (در مواقع ضروری) و تامین آرد واحد های نانوایی می باشد.

رساـ با توجه به قرار گرفتن در ایام پایانی سال جاری، بفرمائید وضعیت موجودی انبارهای کالاهای اساسی چگونه است؟            

در ابتدا باید متذکر شویم که علاوه بر قرار گرفتن در ایام پایانی سال، ماه مبارک رمضان هم در پیش است که از نظر تامین کالاهای اساسی، از اهمیت خاصی برخوردار است و لازمه اش این است که یک برنامه ریزی دقیق در زمینه تامین کالاهای اساسی داشته باشیم که خوشبختانه این کار انجام شده است و با توجه به موجودی ای که تا کنون داریم، هیچ مشکلی در تامین کالاهای اساسی نخواهیم داشت.

اگر بخواهیم گزارش مختصری از فعالیت های امسال داشته باشیم، می توان گفت طبق آمار موجود، از ابتدای سال تا کنون 143 هزار و 846 تن گندم وارد استان کردیم و همچنین بالغ بر 10 هزار و 287 تن خرید تضمینی گندم بوده که با توجه به موجودی ای که از قبل داشتیم مقدار توزیع گندم بین کارخانجات، 147 هزار و 497 تن بوده است و می توان گفت الان هم بالغ بر مصرف سه ماه گندم در سیلو ها ذخیره داریم.

در موضوع برنج، از ابتدای سال تا کنون با 20 درصد افزایش نسبت به سال گذشته، 4 هزار و 876 تن برنج وارداتی هندی و پاکستانی و تایلندی داشتیم که برای تامین برنج و تنظیم بازار بوده و موجودی ما به 4 هزار و 279 تن از انواع برنج هندی و پاکستانی است.

در مورد شکر نیز از ابتدای سال 7 هزرا و 145 تن توزیع برای مصرف خانگی یا صنعتی داشیتم وکه 127 درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته و الان 2 هزار و 533 تن موجودی شکر می باشد که مجموعاً 6 هزار و 812 تن موجودی انبار کالای اساسی ما است که می توان اطمینان داد هیچ مشکلی برای پایان سال نخواهیم داشت.

رساـ با توجه به این که شایعات مبنی بر کمبود آرد وجود دارد، گزارشی از نحوه توزیع آرد بدهید.

در مورد توزیع آرد هم ما هیچ مشکلی نداشتیم و نسبت به سال گذشته، ماهانه بالغ بر 600 تا 700 تن به افزایش توزیع داشتیم. علت این افزایش توزیع هم این است که از خرداد ماه سال جاری، از طرف دولت طرحی برای آزادسازی برخی صنایع مثل نان فانتزی که مشمول آرد یارانه ای می شدند اجرا شد که به نظر بنده این تصمیم درستی بود زیرا برای این دسته از محصولات، هیچ نرخی تعریف نشده بود و می‌بایست این صنایع به صورت رقابتی کار می کردند و هیچ توجیهی برای اخذ آرد یارانه ای وجود نداشت زیرا این آرد برای مردم است، باید تبدیل به نان بشود و به دست مردم برسد.

از زمانی که این طرح شروع شد، یک سری شایعاتی مبنی بر کمبود در آرد و نان پخش شد که دولت نمی تواند آرد مورد نیاز مردم را تامین کند و متاسفانه این شایعه خودش باعث شد که مردم بیشتر به نانوایی ها هجوم ببرند و منجر به ایجاد صف های طولانی شد.

همچنین با توجه به اختلاف قیمت زیادی که در بحث آرد به وجود آمد، برای تعداد محدودی از نانوایی ها ایجاد انگیزه ایجاد کرد که این آرد یارانه ای را پخت نکنند و به جای اینکه این نان به سفره مردم برسد، به صورت آزاد و خارج از شبکه توزیع آرد، به صنایع و دامداری ها فروخته می شد.

رساـ با این مقدار نظارتی که انجام می شود، روش نانوایی های متخلف برای عرضه خارج از شبکه چگونه است؟

خوشبختانه ما در بازدید سرزده و میدانی ای که از شهرک دامشهر داشتیم متوجه شدیم تعداد زیادی از این کیسه های آرد یارانه ای به دامشهر منتقل و به جای سفره مردم، خوراک دام ها می شود.

شگرد نانوایی ها هم به چند روش بود که مثلا تنظیمات دستگاه را دستکاری می کردند که گردش کند تری داشته باشد و نان کمتری پخت کنند که خود باعث به وجود آمدن صف های طولانی می شد و همچنین با کاهش کیفیت نان، باعث کاهش استقبال مردم می شدند و در نتیجه نسبت به ذخیره آرد و عرضه خارج از شبکه اقدام می کردند.

رساـ راهکار شما برای جبران این کاهش تولید نان چه بود؟

در پی تخلفاتی که اشاره شد و همچنین افزایش قیمت برنج و در نتیجه افزایش تقاضا و مصرف نان، طی بررسی هایی که انجام دادیم یک سری واحد های نانوایی را شناسایی کردیم و با اعطای سهمیه بیشتر و نظارت کامل، آن ها را ملزم کردیم تا آخر شب پخت کنند و همچنین با بررسی کارگروه کیل گیری استان، نسبت به افزایش سهمیه برخی از واحد ها که سهمیه آن ها کمتر از مقدار نیاز بود اقدام کردیم که همین مسئله یکی از عوامل افزایش توزیع آرد نسبت به سال گذشته بود.

رساـ به غیر از مسئله نظارت و جبران که بعد از مرحله توزیع می باشد، دولت چه کار هایی برای کنترل توزیع مناسب انجام داد؟

در کنار همه اقداماتی که اشاره شد، دولت در مرحله اول نسبت به تجهیز نانوایی ها به کارتخوان های بی سیم اقدام نمود که البته بی سیم بودن کارتخوان ها مشکلاتی را به وجود آورد و ما با پیگیری هایی که از بانک سپه انجام دادیم قرار شد واحد های نانوایی را به دستگاه های سیم دار با خط تلفن ثابت مجهز کنیم تا تخلفات را به حداقل ممکن برسانیم و می توان گفت ما اولین استان در تجهیز کارتخوان های ثابت هستیم که از این طریق، فعالیت واحد را ها رصد می کنیم.

رساـ چه نهادی مسئول رصد واحد های نانوایی و میزان آرد واگذار شده است؟

گفتنی است علاوه بر تجهیز واحدها به کارتخوان های ثابت که اشاره شد، بنابر دستور ابلاغی از سوی وزارت کشور، کارگروهی متشکل از دستگاه های نظارتی از جمله سازمان جهاد کشاورزی، صنعت و معدن، بانک سپه و اداره غله تشکیل شد که با اتصال به نرم افزاری تحت عنوان «نانی‌نو» به صورت شبانه روزی در حال رصد واحد های نانوایی هستند که لازم است میزان آرد اعطا شده با تعداد نان های فروخته شده همخوانی داشته باشد و ما از ابتدای شروع این طرح، شاهد بودیم که خیلی از نانوایی ها متاسفانه تراکنش های غیر واقعی داشتند و این گزارش ها بررسی شد و افراد متخلف احضار شدند و مازاد بر تراکنش ها واقعی که انجام داده بودند را برگرداندند.

رساـ با توجه به این که در این طرح ما شاهد افزایش قیمت نان نبودیم و با توجه افزایش تورم در کشور، آیا دولت برای حمایت از صنف نانوایی ها اقدامی انجام داده است؟

همانطور که اشاره کردید، روی دیگر این قضیه، نانواهای محترم هستند که با توجه به عدم افزایش قیمت این محصول، لازم بود از صنف نانواها نیز حمایت شود؛ در ابتدای این طرح، دولت مقدار 15 درصد جهت حمایت از نانوا و شرایط اقتصادی کشور به نانوا ها اختصاص داد به این صورت که به ازای هر دانه نانی که فروخته شود، 15درصد با به التفاوت در انتهای همان روز به حساب نانوا واریز شود و لازم به ذکر است که در فاز سوم که ان شاء الله به زودی قرار است اجرایی شود، این 15درصد قرار است به 25درصد افزایش پیدا کند و استان قم نیز جزو استان های مشمول این طرح می باشد و همچنین مقدار 10 الی 15 درصد هم در اختیار فرمانداران محترم استان ها قرار داده شده که می توانند بر اساس بررسی هایی لازم به واحد هایی که فعالیت بهتری دارند و نان با کیفیت عرضه می کنند این سهمیه را مازاد بر آن 25درصد مذکور اضافه کنند.

رساـ یک مشکلی که الان شاهد هستیم این است که برخی نانوایی ها می گویند «سهمیه ما کم است و دیگر پخت نداریم» آیا برای این مسئله چاره ای اندیشیده اید؟

در واقع طبق روندی که ما از ابتدای امسال طراحی کرده ایم و در دولت جدید انجام دادیم، اکثر نانوایی ها سهمیه شان رو به افزایش بوده و حتی قبل از اجرای فاز سوم این طرح، از نظر کارشناسی هیچ توجیهی ندارد که نانوا به علت سهمیه کم بگوید پخت نداریم و متاسفانه در اغلب این موارد وقتی دشتگاه نظارتی بررسی کرده متوجه شده که یا سهمیه آرد را فروخته است یا نون را پخته و خشک و خرد کرده و به عنوان خوراک دام فروخته است. اما خوشبختانه در فاز سوم به این مسئله به طور جدی فکر شده و بعد از اجرای فاز سوم، می توان گفت دیگر سهمیه ثابتی برای نانوا ها تعریف نمی شود بلکه نانوا به هر تعداد که در روز نان بفروشد (از ساعت 4 صبح الی 12 شب) یعنی با تشخیص سامانه نظارتی ما بدون تخلف نان را عرضه کند، برای ماه بعد 10درصد به سهمیه اش اضافه خواهد شد و این به صورت ادامه دار قابل افزایش است لکن در عوض اگر تخلفی صورت بگیرد و تراکنش های غیر واقعی انجام بدهد، 20 درصد از سهمیه اش کسر خواهد شد و اگر واحدی اصرار بر تخلف عرضه خارج از شبکه داشت، تصمیم بر این شد که پروانه کسب شخص متخلف ابطال شود و این پروانه به شخص دیگری که در نوبت است منتقل شود.

رساـ نظارت شما تنها از طریق همین سامانه مذکور است یا به صورت حضوری هم هست؟

قطعاً نظارت حضوری هم لازم است اما به نظر بنده بهترین ناظر بر عملکرد نانوایی ها، خود مردم اند بدین صورت که اگر مشاهده شد که یک واحد نانوایی زمان پخت را کاهش داده یا کم فروشی و گران فروشی می کند، لازم است مردم به دستگاه های نظارتی اطلاع بدهند زیرا هیچ نظارتی بالاتر از مردم نیست و مطمئن باشید که دستگاه های نظارتی به سرعت برخورد لازم را با واحد متخلف انجام می دهند.

رساـ برخی واحد های متخلف، نان را خشک می کنند و به عنوان خوراک دام می فروشند، علت این کار چیست؟

برخی افراد سودجو به خاطر منافع خودشان به همه مردم خیانت می کنند و متاسفانه در چند مرحله بازدیدی که به همراه مدیر کل تعزیرات استان از شهرک دامشهر انجام دادیم، یک انبار را کشف کردیم که نان را از نانوا می خریدند و خشک و خرد می کردند و به عنوان خوراک دام استفاده می کردند در حالیکه این نان و یارانه برای سفره مردم اختصاص پیدا کرده بود و مردم هم که از جایی خبر ندارند وقتی به نانوا مراجعه می کردند پاسخ می گفتند که ما آرد نداریم و دولت به ما آرد نمی دهد.

رساـ لطفاً کمی درباره کیفیت آرد های توزیعی بگویید.

متأسفانه یک مدتی شایعه کرده بودند که کیفیت آردی که به نانوایی ها می دهند اصلا خوب نیست اما بنده با صراحت می گویم که هشتاد درصد گندم های مصرفی استان از نوع درجه 1 و 20 درصد به دلیل این که بتوانیم اختلاط درست انجام بدهیم، گندم هایی از استان های کردستان و اراک است و امروزه هیچ نانوایی نمی تواند ادعا کند که به ما آرد بی کیفیت می دهند زیرا ما هیچ مشکلی از نظر تامین آرد با کیفیت نداریم و همچنین نمونه برداری کارگروه درجه بندی استان که از نماینده غذا و دارو، بهداشت، تعزیرات حکومتی، اداره غله، نماینده کارخانجات و اداره استاندارد غذا و دارو تشکیل شده است، همگی حاکی از کیفیت بسیار بالای آرد استان می باشد.

رساـ آیا در سال آینده شاهد افزایش قیمت نان خواهیم بود؟

تصمیم گیری درباره این مطلب در سطح کلان خواهد بود و الان مشخص نیست.

رساـ همانطور که مطلع هستید، آمارهای ناخوشایندی از مصرف بی رویه و اسراف در جامعه ما وجود دارد که یکی از موارد آن، اسراف در مصرف نان می باشد، به نظر شما علت این امر چیست؟

به نظر بنده یکی از دلایل مهم اسراف، پایین بودن کیفیت نان است، وقتی کیفیت نان کاهش پیدا کند، طبیعتاً بخشی از نان قابل مصرف نیست و دور ریخته می شود که به نظر بنده دلیل این کیفیت پایین، تغییر نسل نانوا ها است چون در گذشته شاطر های با تجربه و ماهر داشتیم اما امروزه شاهد ورود جوانان به این عرصه هستیم و مطمئناً این نیروی تازه وارد، نیاز به آموزش دارد و خوشبختانه در زمان مدیریت بنده طی بررسی های به عمل آمده، یکی از آسیب های شناسایی شده، همین بحث عدم مهارت کافی واحد های نانوایی بود که با هماهنگی با آکادمی ملی نان ایران، قرار است به زودی یک دوره آموزشی برای واحد های نانوایی برگزار شود و قطعاً این امر در افزایش مهارت نانوایان موثر خواهد بود.

رساـ جدای از مسئله توزیع که خوشبختانه اقدامات خوبی تا کنون صورت گرفته، در مورد ترویج فرهنگ مصرف درست هم طرحی دارید؟

به نظر بنده بهترین راهکار برای جلوگیری از اسراف در مصرف نان، افزایش کیفیت نان است.

رساـ لطفاً کمی درباره کیفیت نان توضیح بدهید.

مقدمتاً باید عرض کنم که یک موضوعی که کمتر بدان پرداخته شده و در واقع یک خیانت به مسئله غذایی مردم شده است، حذف سبوس از آرد ها است، ما در دهه های اخیر شاهد این بودیم که رفته رفته سبوس از آرد ها حذف شد و فرهنگ مردم به سمت نان سفید سوق داده شد و به عنوان مثال وقتی مشتری به واحد نانوایی ای مراجعه می کرد و مشاهده می کرد نان سفید تری عرضه می شود، تصور می کرد این نان با کیفیت تری است لکن اگر به صورت کارشناسی و علمی به این موضوع بپردازیم به این نتیجه می رسیم که هرچه سبوس نان کمتر باشد، ارزش غذایی کمتری هم خواهد داشت و متاسفانه باید اذعان که یکی از دلایل بیماری های گوارشی، مشکلات قلبی عروقی، کم خخونی و یک سری از سرطان ها همین حذف مصرف نان سبوس دار است. در آنجایی که نون، قوت غالب مردم است و روزانه حداقل در دو وعده مصرف نان وجود دارد، وقتی این سبوس از سبد غذایی مردم حذف شود، ارزش غذایی هم پایین تر آمده و یک سری مریضی ها مثل چسبندگی روده و... پدیدار خواهد شد.

رساـ با توجه اهمیت مسئله سبوس که گفتید، راهکار شما در قبال این مسئله چه بوده است؟

ما از ابتدای سال، قرارگاهی تحت عنوان نان کامل با محوریت اداره غله و ریاست فرماندار محترم تشکیل دادیم که اعضای این قرارگاه، همان زنجیره تامین نان از جمله مدیران کارخانه آرد، اداره غله، اتحادیه نانوایی ها، صنعت و معدن، سازمان جهاد کشاروزی، غذا و دارو، بهداشت و استاندارد هستند که جلسات این قرارگاه به صورت ماهانه با دبیری اداره غله برگزار می شود. در ابتدا با پنج واحد که نان کامل تولید می کردند شروع کردیم و یک کارخانه آرد را ملزم کردیم که آرد را با سبوس درصد بالا تولید کند و در اختیار نانوایی های مذکور قرار بدهد و خدا رو شکر با استقبال خوبی که صورت گرفت، هر پنج کارخانه فعال استان قم، با هدف سلامت مردم اعلام کردند که ما حاضریم این آرد را تولید کنیم. همچنین لازمه این کار در ابتدا، فرهنگ سازی مصرف نان کامل است مثلا ما در اوایل مشکلاتی داشتیم مثل اینکه مردم می آمدند و در واحد نانوایی وقتی نگاه می کردند می دیدیند نان تیره شده می گفنتد این نان خوب نیست در صورتی که تیره بودن نان حاکی از پایین بودن سطح کیفی نان نیست بلکه حاکی از سبوس دار بودن نان است زیرا ما هرچقدر سبوس نان را بالا ببریم، نان مقداری تیره و طلایی رنگ می شود.

ما در این مسئله از رسانه ها کمک خواستیم و خدا رو شکر رسانه ها خیلی به ما کمک کردند در فضای مجازی یا جراید و ... و مقداری فرهنگ سازی انجام شد و این باعث شد مردم به سمت تهیه نان کامل رفتند و تعداد 5 واحد نانوایی الان به 25 واحد نانوایی افزایش پیدا کرد و هدف ما این است که در هر محله ای یک واحد تولید نان کامل را داشته باشیم.

کار دیگری که در این راستا صورت گرفت، این بود که مشاهده کردیم بعضی نانوایی ها نوشته بودند در این واحد نان کامل تولید می شود اما از افزایش قیمت چند برابری برخوردار بود زیرا مجبور بودند این آرد سبوس دار را با قیمت بسیار بالاتر از استان های دیگر وارد کنند و ما الان این آرد مورد نیاز را به قیمت یارانه ای در اختیار نانوایی ها قرار می دهیم.

رساـ علت حذف سبوس چه بود؟

این مسئله دلایل بسیاری دارد، اما به عنوان مثال هرچه سبوس از آرد گرفته شود، برای کارخانه منفعت بیشتری دارد زیرا می تواند سبوس را به صورت جداگانه بفروشد.

دلیل دیگر اینکه اگر یک واحد نانوایی متخلف، آرد سفید بگیرد، راحت تر می تواند آن را در بخش صنعت بفروشد زیرا برای تولید کیک و کلوچه مصرف می شود.

رساـ همانطور که می دانید هر شهروندی که به نانوایی مراجعه می کند به طور میانگین 15 دقیقه معطل می شود؛ آیا پیوست فرهنگی برای این مدت معطلی مردم در نظر گرفته اید؟

در حال حاظر طرح خاصی وجود ندارد اما این یک موضوع خیلی خوب است و باید در کارگروه سیاسیت گذاری آرد و نان به آن بپردازیم و اتحادیه نانوایان را ملزم کنیم که کارهایی انجام بدهند مثلا در زمینه فرهنگ سازی نان کامل و فواید سبوس و... می توانیم موثر باشیم.

رساـ در صورتی که مردم از نان کامل استقبال کنند، اداره غله و خدمات بازرگانی، امکان پشتیبانی و توزیع حجم بالای مورد نیاز واحد های نانوایی را دارد؟

در حال حاضر اولویت ما همین بحث نان کامل است زیرا فرهنگ اشتباه نان سفید، مشکلات زیادی را برای سلامتی مردم به وجود آورده است و خواهش بنده از مردم این است که به سمت مصرف نان سبوس دار حرکت کنند و خودشان از واحد های نانوایی بخواهند و مطالبه کنند و بنده به صراحت اعلام می کنم که اداره غله هیچ مشکلی در عرضه آرد سبوس دار ندارد زیرا با هماهنگی هایی که با کارخانه های آرد استان انجام شده است این ظرفیت وجود دارد.

همچنین در کنار تولید نان کامل، ما یک کارخانه را تشویق کردیم و الان گندم را به صورت صد در صد تبدیل به آرد می کند یعنی با تمام محتویات، گندم را تبدیل به آرد می کند که اقدامی ارزشمند است و یک کارخانه دیگر هم در حال انجام امور مقدماتی است و می توانیم بگوییم الان هر پنج کارخانه ما قابلیت تولید آرد 93 درصد را دارند. خوشبختانه تا کنون اقدامات خوبی انجام گرفته و زیرساخت های لازم مهیا شده است اما برای ادامه این روند، نیاز به کمک مردم و رسانه ها و دستگاه های متولی داریم.

رساـ در بین انواع نان های موجود، درصد سبوس کدام نان بالاتر است؟

اگر بخواهیم استاندارد لازم را بگوییم، نان سنگگ با 88 درصد سبوس از ارزش غذایی بالاتری برخوردار است و نان تافتون 85 درصد و نان بربری با آرد 82 درصد تهیه می شود. اما گاهی اوقات این درصد ها تغییر پیدا می کند و ما وقتی از نانوا می پرسیم چرا به جای 88 درصد از 82 درصد استفاده می کنی می گوید وقتی مردم مراجعه می کنند می گویند این نان تیره است و ما نمی پسندیم در حالیکه نان سبوس دار تیره می شود و به نظر بنده موثر ترین عنصر در افزایش کیفیت نان ها خود مردم هستند که باید مطالبه کنند از واحد های نانوایی تا از آرد سبوس دار استفاده کنند.

رساـ آیا اداره کل غله و خدمات بازرگانی استان قم، از موسسات فرهنگی برای فرهنگ سازی کمک گرفته است؟

تا کنون خیر ولی اگر موسسات یا گروه هایی اعلام آمادگی کنند، حتما در کنار قرارگاه نان کامل ما یک جلساتی برگزار می کنیم و استقبال می کنیم.