هفت‌تیرکِشی بر سر آب در تهران!

سال ۱۳۰۱ شمسی اجرای لوله‌کشی آب در شهرهای ایران به عنوان یک ایده مطرح شد، ولی فقط در حد یک ایده ماند و همچنان ساکنان شهرهای بزرگ و تهران از آب قنات یا نهر یا چشمه یا آب‌انبارهای خانگی برای مصارف شرب و همچنین نظافت و شستشو استفاده می‌کردند. اجرای پروژه‌های لوله‌کشی آب شهری در آن سال‌ها به جایی نرسید و چند دهه طول کشید تا بالاخره اجرا شود. اما از دهه ۳۰ شمسی که کار تأمین زیرساخت‌ها برای لوله‌کشی در شهرهای بزرگ به‌تدریج شروع شد و پیش از لوله‌کشی آب به منازل، در برخی محله‌ها و مناطق شهری، تأسیساتی مشهور به فشاری نصب شد که از طریق لوله‌های قطور به منبع آب بهداشتی متصل بودند و داستان آب در زندگی مردم ایران تغییر کرد.

دلیل نامگذاری فشاری‌ها هم این بود: «فشاری‌ها که در واقع اجداد شیرهای آب امروزی بودند یک دستگیره یا یک دکمه فلزی بزرگ داشتند که باید فشار داده می‌شد تا آب بیرون بیاید و به همین‌دلیل به فشاری مشهور شدند... مردم از فشاری‌ها به خانه‌ها آب می‌بردند و رختشویی در کنار فشاری‌ها نوبتی بود... بنا به یک گزارش در فاصله سال‌های ۱۳۳۴ تا ۱۳۴۷ بیش از ۴۷۰ شیر فشاری در شهر تهران نصب شد».

فشاری‌ها زندگی مردم را از نظر تأمین آب سالم، آسان‌تر کردند، ولی استفاده از آنها مشکلاتی هم داشت و این‌طوری بود: «کمبود آب تا بدان‌جا مردم را آزار می‌داد که گاهی برای اهالی یک منطقه بزرگ و وسیع، یک شیر آب و آن هم برای چهار ساعت تعیین شده بود و مردم می‌بایست برای استفاده از آب به صف ایستاده و گاهی زد و خوردهای سنگینی در این صف‌ها روی می‌داد».

این درگیری‌ها گاهی به هفت‌تیرکِشی و تیراندازی و گلوله‌خوردن هم می‌رسید و یک نمونه گزارشی است که روزنامه اطلاعات در سال ۱۳۴۳ منتشر کرد و شرحش چنین است: «عصر دیروز بین دویست تا سیصد نفر زن و مرد و بچه بر سر استفاده از آب شیر فشاری منحصربه‌‌فرد یک محله نزاع خونینی درگرفت که پلیس برای جلوگیری از ادامه زد و خورد ناچار به تیراندازی هوایی شد و چون مؤثر واقع نشد و پاسبان نیز مورد حمله یکی دو نفر قرار گرفته بود، دو تیر دیگر نیز شلیک کرد. در این حادثه نزدیک ده نفر با ضربات چاقو و مشت و لگد مجروح شدند و دو نفر نیز مورد اصابت گلوله قرار گرفتند که جراحات آنها شدید نیست...

در خیابان پارک که بین نازی‌آباد و یاخچی‌آباد قرار دارد از طرف شهرداری یک شیر آب نصب‌ شده که مورد استفاده اهالی می‌باشد که صبح‌ها دو ساعت و بعد از ظهرها دو ساعت آب دارد و چون شیر آب منحصربه‌فرد این محله می‌باشد در مدت چهار ساعتِ روز عده کثیری برای بردن آب به سر شیر می‌آیند. عصر دیروز مطابق معمول عده زیادی که اغلب آنها زن بودند برای بردن آب آمده بودند و به صف ایستاده بودند. در این موقع بین یک زن و یک مرد بر سر نوبت آب اختلافی درگرفت... زن فریادی کشید و با صدای فریاد او عده‌ای از بستگان وی که در همان حوالی بودند به کمکش آمدند و کسانی که در انتظار آب بودند به دو دسته تقسیم شدند و با مشت و لگد و بعضی از آنها نیز با چاقو به جان هم افتادند...

خبرنگار ما سپس با چند تن از اهالی محل درباره علت اصلی این زد و خورد صحبت کرد. آنها گفتند: ما هر روز دچار این بلا هستیم، زیرا این شیر آب تنها شیر آبی هست که در این محله پرجمعیت قرار دارد و تازه روزی چهار ساعت هم بیشتر کار نمی‌کند. نظیر این زد و خوردها البته محدودتر هر روزه در این محله تکرار می‌شود، زیرا مردم در بی‌آبی می‌سوزند و در مقابل تنها شیر آب این همه ازدحام می‌کنند».