بازگشت سوریه به اتحادیه عرب یا بازگشت اتحادیه عرب به سوریه؟

چند ماه بعد از آغاز بحران سوریه در دوازدهم نوامبر ۲۰۱۱، برخی کشورهای عربی مثل دولت وقت قطر و عربستان سعودی تصمیم گرفتند عضویت سوریه در نشست‌های اتحادیه عرب تعلیق شود.

بهانه برخی مقامات عربی برای تعلیق کرسی سوریه در جلسات اتحادیه عرب، اتهام سرکوب مردم به دولت سوریه بود. برخی کشورهای عربی نیز نمایندگی‌های سیاسی و حتی کنسولی خود در سوریه را تعلیق و تعطیل کردند. 

اکنون بعد از حدود دوازده سال از آغاز بحران و شکست پروژه براندازی در سوریه و باقی ماندن بشار اسد در قدرت، قرار است امروز اتحادیه عرب در نشستی در سطح وزیران، درباره رفع تعلیق کرسی دمشق و بازگشت سوریه به این اتحادیه تصمیم بگیرند. این تلاشها از دو سال پیش آغاز شد و در این مدت زمزمه برگشت دمشق به اتحادیه همیشه تکرار شده است.

اما نکته جالب توجه و مهم این است که برخی مقامات دمشق در این مدت گفته‌اند که آنها درخواست بازگشت نداده‌اند بلکه این مطلب را خود کشورهای عربی مطرح کرده‌اند. بشار اسد یک سال پیش در خرداد ۱۴۰۱ در مصاحبه با روسیا الیوم گفته بود، اتحادیه عرب پوششی بود برای تجاوز به سوریه و لیبی. اسد انتقاد کرد و گفت «اتحادیه عرب، در آینده چه سوریه (در این سازمان) باشد چه نباشد، چکار خواهد کرد؟ آیا چیزی از آمال و آرزوی مردم عرب را برآورده می‌کند؟ فکر نمی‌کنم طی سه دهه گذشته کاری کرده باشد و قطعاً طی ده سال گذشته هم پوششی  برای تجاوز به لیبی و تجاوز به سوریه و هر تجاوز دیگری بوده است». 

حال، اگر دمشق اصرار یا درخواستی برای بازگشت به چنین اتحادیه عربی که اسد توصیف کرده، ندارد، سوال این است که سوریه در حال بازگشت به اتحادیه عرب است یا اتحادیه عرب در حال بازگشت به سوریه؟ جالب توجه این است که در سالهای ابتدایی بحران، زمانی که برخی کشورهای عربی نمایندگی سیاسی خود را در سوریه تعلیق کردند، بشار اسد در سخنانی تأکید کرد، بزودی کشورهای عربی به سوریه بازخواهند گشت. جدای از اینکه در نگاهی کلان این چند سال را «بزودی» تفسیر کنیم یا خیر، به نظر می‌رسد، آن روز که اسد درباره آن سخن گفته بود، فرا رسیده و اکنون اتحادیه عرب در حال بازگشت به سوریه است. 

یک منبع مطلع می‌گوید در دو سال گذشته که زمزمه بازگشت سوریه به اتحادیه عرب مطرح شد، برخی کشورها تلاش کردند برخی شروط را به دمشق بقبولانند. پاسخ سوریه این بوده که مگر دمشق خواستار بازگشت به اتحادیه عرب شده که قصد تحمیل شروط دارند؟ به گفته این منبع، از تقریبا تمامی این شروط عقب نشینی شده و دمشق هیچ یک را نپذیرفته و بر داشتن روابط عادی در دنیای عرب تأکید کرده است.

طبق گزارش‌های خبری، قرار است امروز یکشنبه در نشستی فوق العاده که با در سطح وزرای خارجه اتحادیه عرب در قاهره برگزار می‌شود، موضوع رفع تعلیق کرسی دمشق یا به عبارت بهتر، بازگشت اتحادیه عرب به سوریه تصمیم گیری  شود.