لزوم مردمی سازی تعلیم و تربیت/برخی سنن کهن حوزه مورد غفلت واقع شده است
به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجتالاسلام والمسلمین محمد عالم زاده نوری در نخستین جلسه پیش رویداد آموزشی تربیتی جامعه الزهرا سلاماللهعلیها که با حضور اساتید برگزار شد، اظهار داشت: حضرت امام خمینی(ره) در بیاناتی فرمودند: «اسلام سنگرهای کلیدی جهان را فتح خواهد کرد و ابرقدرتها را به خاک مذلت خواهد کشاند»؛ این فرمایش امام راحل (ره) رجز، بلوف و ادعای بیجا نیست، از سر اعتماد به نفس کاذب و خودباوری میان تهی نیست، بلکه ترجمه قرآن کریم است. آنجا که خداوند متعال در آیه ۳۳ سوره توبه میفرماید: «هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ».
عضو هیئت علمی پژوهشكده اخلاق و معنويت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: با توجه به آیه شریفه ذکر شده، اسلام جهان را فتح میکند و در تمام عالم حاکم میشود، این طرح و پروژه، اراده خداوند است و در کل زمین رخ میدهد.
حجتالاسلاموالمسلمین عالم زاده نوری با بیان اینکه خداوند متعال این طرح را با اراده مؤمنان انجام میدهد، تصریح کرد: این امر حصولی نیست، بلکه تحصیلی است و ما باید آن را به دست بیاوریم، برای انجام این طرح نیاز به اراده مؤمنان است و مؤمنان باید برای تحقق این اراده الهی تلاش کنند.
وی یادآور شد: خداوند متعال در آیه ۱۴ سوره صف میفرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا أَنْصَارَ اللَّهِ» که این آیه شریفه نشان میدهد که تحقق اراده الهی توسط امت اسلام و مؤمنان باید انجام شود و مردم باید به میدان بیایند.
انبیای الهی آمدند که مردم، قیام کرده و جهان را اصلاح کنند
عضو هیئت علمی پژوهشكده اخلاق و معنويت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان داشت: برخی میگویند پیامبران آمده اند که عالم را اصلاح کنند که حرف نادرستی است، خداوند متعال در آیه ۲۵ سوره حدید میفرماید: «لَقَد أَرسَلنا رُسُلَنا بِالبَيِّناتِ وَأَنزَلنا مَعَهُمُ الكِتابَ وَالميزانَ لِيَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ»؛ یعنی پیامبران و انبیای الهی آمدند که مردم، قیام کرده و جهان را اصلاح کنند.
حجتالاسلاموالمسلمین عالم زاده نوری خاطرنشان کرد: برخی میگویند امام زمان (عج) قرار است عالم را اصلاح کنند که حرف نادرستی است، قرار نیست امام زمان (عج) با گوشه چشم و امور خارق العاده عالم را اصلاح کنند بلکه مؤمنان به رهبری امام زمان (عج) این کار را انجام میدهند.
امام زمان (عج) منتظر ما است
وی تصریح کرد: ما گمان میکنیم که ما منتظر امام زمان (عج) هستیم، حال آنکه امام زمان (عج) منتظر ما است که ما حرکتی کنیم تا زمینه ای برای امدادهای الهی ایجاد شود تا حضرت ظهور کنند. در واقع معطلی حضرت حجت (عج) که در پس غیبت حاضر و ناظر اعمال ما هستند، به خاطر این است که یار ندارند.
عضو هیئت علمی پژوهشكده اخلاق و معنويت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اضافه کرد: گاهی تصور ما این است که حاجات خود را در مسجد و یا با دعا و توسل به اهل بیت علیهمالسلام بگیریم، حال آنکه ما هم باید حاجات امام زمان (عج) را برآورده کنیم، امام از سر مهربانی حاجات شیعیان را برآورده میکنند، اما در حقیقت ما هم باید حاجات حضرت را نیز برآورده کنیم و ما باید در قضای حوایج امام شتاب کنیم.
حجتالاسلاموالمسلمین عالم زاده نوری عنوان کرد: برای اینکه حضرت ظهور کنند باید یارانی برای ایشان فراهم کرده و انسانهای آماده ای در رکاب ایشان تربیت کنیم تا با امت اسلام، قیام را پیش ببرند. بنابراین حداقل باید ۳۱۳ یار تربیت کنیم تا یک جریان انسانی قدرتمند برای نهضت جهانی امام زمان (عج) ایجاد شود.
وی اظهار داشت: اگر قرار باشد انسانهای بزرگ تاریخ ساز را که کادر مهدوی محسوب میشوند، تربیت کنیم، بهترین بستر و ظرف تربیتی برای پدیدآوردن انسانهای بزرگ که امام زمان (عج) را یاری کنند حوزههای علمیه است.
عضو هیئت علمی پژوهشكده اخلاق و معنويت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی یادآور شد: مسجد مکانی مقدس و ظرف تربیتی مهمی است، اما محدودیتهایی دارد، چون یک مکان عمومی است و مخاطبان متنوع دارد، آموزش و پرورش و آموزش عالی هم محدودیتهایی دارد. اما حوزه علمیه کانون تربیتی است که ظرفیت بسیار بالایی برای پدیدآوردن انسانهای بزرگ دارد. زیرا طلاب به صورت داوطلبانه برای دریافت معرفت و معنویت آمدند، همچنین در زمان طولانی تری در اختیار اساتید هستند.
حجتالاسلاموالمسلمین عالم زاده نوری با بیان اینکه اساتید تأثیرگذارترین عامل تربیتی طلاب در مدارس علمیه هستند، تصریح کرد: استاد فرصت ارتباط تضمین شده دارد و طلاب به صورت مستمر با اساتید در ارتباط هستند، استاد عظمت و احتشامی در نظر طلبه دارد که میتواند از آن استفاده کند، همچنین امکان صمیمیت بیشتر اساتید برای ارتباط با طلاب فراهم است.
وی تأکید کرد: تاریخ منتظر انسانهای بزرگی است که تأثیرگذار ترین مکان برای تربیت آنها حوزههای علمیه است و امروز فرصت استثنایی بی نظیر در اختیار اساتید حوزه است تا شخصیت طلاب را بسازد.
عضو هیئت علمی پژوهشكده اخلاق و معنويت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اذعان داشت: در عصر ما یک اتفاق نامبارکی رخ داده و آن اینکه، همواره در حوزههای علمیه، اساتید متکفل امر تربیت طلبه بودند و نسبت به شخصیت طلبه احساس مسئولیت میکردند، اما امروز این سنت کهن حوزههای علمیه مورد غفلت واقع شده و اساتید بیشتر به موضوع رشد علمی طلاب توجه دارند.
استاد باید خود را عهده دار امر تربیت طلبه بداند
حجتالاسلاموالمسلمین عالم زاده نوری بیان داشت: استاد مسئول امر تربیت است و نسبت به شخصیت طلبه باید احساس مسئولیت کند؛ استاد چه بخواهد و چه نخواهد، بر شخصیت طلبه اثر میگذارد و تمام ویژگیهای رفتاری و شخصیتی استاد بر جان طلبه اثر میگذارد، بنابراین اساتید باید آگاهانه به این مسئله توجه داشته باشند.
وی با اشاره به اثرگذاری اساتید بر طلاب، گفت: وقتی استاد گریزهایی به برخی مسائل اخلاقی میزند، خیلی تأثیرگذار است و گاهی سالها در ذهن شاگرد باقی میماند.
عضو هیئت علمی پژوهشكده اخلاق و معنويت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با تصریح بر اینکه حوزه علمیه تأثیرگذارترین بستر تربیتی هستند، افزود: اساتید حوزه تأثیرگذار ترین افراد بر مخاطبان خود هستند و طلبه تأثیرپذیرترین مخاطب است و در این شرایط و با این نعمتی که داریم، باید فعالیت کنیم و به صورت آگاهانه بر شخصیت طلبه کار کنیم و فقط به ذهن طلبه و علم او توجه نداشته باشیم، بلکه بر جان طلبه، ملکات شخصیتی را نصب کنیم که برای این کار، رسیدگی کردن در حق طلبه و عهده داری کردن طلبه مورد نیاز است.
حجتالاسلاموالمسلمین عالم زاده نوری با بیان اینکه استاد باید خود را عهده دار امر تربیت طلبه بداند، به مثالهایی در جهت توجه اساتید به طلاب اشاره کرد و گفت: اگر ما عشق به طلبگی، باور و اعتقاد به طلبگی و ایمان راسخ به طلبگی را در جان طلبه زنده کنید، خود طلبه بیشتر تلاش میکند. بخشی از زمان کلاس را برای این بگذاریم تا طلبه درک کند کجا آمده و بر چه صندلی نشسته است.
وی تصریح کرد: وظیفه اساتید، احساس مسئولیت نسبت به رسیدگی طلاب برای انتقال ویژگیهای شخصیتی به جان طلبه است که زمینه آن برای استاد فراهم است.
ارتباط چهره به چهره استاد میتواند طلاب را از بسیاری بحرانها نجات دهد
عضو هیئت علمی پژوهشكده اخلاق و معنويت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه ارتباط چهره به چهره استاد میتواند طلاب را از بسیاری بحرانها نجات دهد، تأکید کرد: ما باید ارتباط حی با حی را برقرار کنیم و این مسئولیت بزرگ تاریخی را به خوبی پیش ببریم.
حجتالاسلاموالمسلمین عالم زاده نوری با اشاره به اینکه اساتید باید علاوه بر دغدغه آموختن به دغدغه پروردن توجه داشته باشند، افزود: در مقام تربیت گاهی احساس میکنیم که وقتی در مقام تربیتی قرار گرفتیم، تلقی این میشود که ما باید تربیت و هدایت کنیم و او باید تربیت شود و هدایت را بپذیرد؛ ما با تلاش خود بر شخصیت مخاطب اثر میگذاریم، اما باید بدانیم که تربیت علاوه بر این که حاصل شنیدن است، تربیت عمیق حاصل عمل کردن است.
وی ادامه داد: شنیدن خیلی اثر دارد و سر جای خود درست است، اما مهم تر از این، جایی است که شخص در میدان عمل میکند، اگر ما بتوانیم موقعیتهایی را پدید آوریم که شخص فراتر از تماشاچی در میدان عمل کند، در شخصیت او بیشتر اثر میگذارد.
لزوم مردمی سازی تعلیم و تربیت
عضو هیئت علمی پژوهشكده اخلاق و معنويت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اضافه کرد: اگر میخواهید اهل معروف شوید، باید امر به معروف کنیم و کسی که امر به معروف میکند، قبل از اینکه بر دیگران اثر بگذارد، روی خود اثر میگذارد، کسی که دغدغه مند خوبیها شود، ابتدا بر خود اثر میگذارد.
حجتالاسلاموالمسلمین عالم زاده نوری تصریح کرد: ما باید به گونه ای طلاب را تربیت کنیم که روح احساس مسئولت و فعالیت کردن در طلبهها زنده شود و طلاب وارد میدان شوند.
وی با اشاره به مردمی سازی تعلیم و تربیت، خاطرنشان کرد: انسان برای تربیت باید در میدان حضور داشته باشد. نظریه بسیج حضرت امام (ره) در واقع همین بود؛ بسیج به معنای به میدان آوردن نیروهای مردمی است، مردم نقطه مقابل مسئولان است، نظریه بسیج حضرت امام این بود که در هر مسئله ای که برای جامعه اسلامی پدید میآید، مسئولان که باید وظیفه خود را انجام دهند، اما مردم هم احساس مسئولیت کنند و به میدان بیایند و در صحنه باشند و میدان را خالی نکنند.
عضو هیئت علمی پژوهشكده اخلاق و معنويت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه مردم را در حل مسئلهها به کار بگیریم، گفت: اصل این نظریه برای پیامبر گرامی اسلام صلّیاللهعلیهوآله است که فرمودند «كُلُّكُمْ رَاعٍ وَ كُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ» که به آن مردمی سازی میگویند، بنابراین به سمت مردمی سازی تربیت بروید، یعنی از مردم برای رشد اخلاقی تربیتی جامعه و اهداف مقدس حوزوی بهره بگیریم که البته برای این کار نیاز به مدل سازی است.
حسین عجمی