حضور مشاوران معنوی در مدارس ترکیه و اعتراض سکولارهای این کشور

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، اجرای یک پروژه آزمایشی انتصاب امامان و واعظان به عنوان «مشاوران معنوی» در مدارس ابتدایی و متوسطه، در شهر بندری ازمیر ترکیه که سنگر سکولارهای این کشور محسوب می‌شود بار دیگر موجب اعتراض سکولارهای ترکیه شده است.

سکولارهای ترکیه نگران این هستند که پس از پیروزی حزب اسلامگرای عدالت و توسعه به رهبری اردوغان، سازمان دیانت ترکیه که به ادعای مخالفان «بازوی مذهبی این حزب محسوب می‌شود» تلاش‌ برای تقویت نقش خود در سیستم آموزشی را افزایش دهد.

نژلا کورول، رئیس اتحادیه معلمان Egitim-Sen، در مصاحبه‌ای با خبرگزاری CanTV، مدعی شد هدف از این پروژه تحمیل سبک زندگی اسلامی سنی به کودکان و تضعیف نظام آموزشی سکولار است و سازمان دیانت گام به گام در حال ورود به مباحث آموزشی وزارت آموزش ترکیه است.

آغاز اعتراضات

پس از گزارش رسانه‌ها مبنی بر اینکه اداره امور دینی ازمیر به بیش از ۸۰۰ مدرسه ابتدایی و متوسطه اطلاع داده است که امامان و مبلغانی را برای راهنمایی معنوی دانش‌آموزان تعیین می‌کند، واکنش‌های مخالفان آغاز شد.

در دو هفته گذشته، برخی از انجمن‌ها و احزاب مخالف به رهبری حزب جمهوری خواه خلق (CHP) تظاهراتی را با شعار «معلمان به مدارس، امامان به مساجد» در شهر چند مذهبی ازمیر که در انتخابات به حزب جمهوری خواه خلق رای داد، برگزار کرده‌اند.

ازمیر تعداد کمی از جوامع یهودی، ارتدوکس و کاتولیک و تقریباً ۸۰۰ هزار علوی، که ۲۰ درصد از جمعیت بیش از ۸۰ میلیونی ترکیه را تشکیل می‌دهند، در خود جای داده است.

اتحادیه معلمان Egitim-Sen هفته گذشته درخواست ابطال این پروژه را به این دلیل که انتصاب روحانیون اهل سنت در مدارس به عنوان مشاور، اصل قانون اساسی سکولاریسم در آموزش و پرورش را تضعیف می‌کند و بین دانش‌آموزانی که به مذاهب مختلف تعلق دارند، تبعیض ایجاد می‌کند، ارائه کرد.

مشاوران معنوی

پروتکل انتصاب مشاوران معنوی در سال ۲۰۲۱ بین وزارت آموزش و پرورش، وزارت جوانان و ورزش و سازمان دیانت امضا شد.

پروتکل 10 صفحه‌ای بین این سه نهاد دولتی یک «مرکز ارزش‌ها» را در مدارس سراسر ترکیه ایجاد می‌کند و چهار دانش‌آموز – دو پسر و دو دختر – را برای رهبری یک «برنامه ارزشی» یک‌ساله که شامل «فعالیت‌های سکولار» مانند جشنواره‌های بهاری، مسابقات ورزشی و بازدید از هلال احمر ترکیه (Kizilay) و آژانس مدیریت بلایا (AFAD) است، معرفی می‌کند.

این برنامه همچنین دارای چند بخش مذهبی مانند مطالعه زندگی حضرت محمد (صلی الله علیه و آله)، دوره‌های قرآن در مراکز محلی متعلق به سازمان دیانت، بازدید از مساجد، سخنرانی‌های ماهانه یا هفتگی در زمینه‌های اجتماعی و مذهبی توسط مشاوران معنوی است.

مشاوران معنوی در واقع فارغ‌التحصیلان مدارس دینی امام خطیب هستند که از سال ۲۰۱۵ برای ارائه حمایت معنوی و راهنمایی در بیمارستان‌ها، خانه‌های سالمندان، پرورشگاه‌ها، زندان‌ها، پناهگاه‌ها و اخیراً در مناطق زلزله زده توسط دولت استخدام شده‌اند.

در پی خودکشی سه دانشجو در خوابگاه‌های یک دانشگاه دولتی در سال گذشته، وزارت ورزش و جوانان که مسئولیت خوابگاه‌های دولتی را در اختیار دارد، مشاوران معنوی را تعلیق کرد اما دولت پس از هفت ماه تعلیق را رفع کرد.

برخی بر این باورند که برگزاری دوره‌های قرآن پیش‌دبستانی، راه‌اندازی کانال کودک توسط سازمان دیانت در ماه مه گذشته و حضور روزافزون مشاوران معنوی، همگی در راستای هدف اردوغان برای ایجاد نسلی است که از ارزش‌های اسلامی حمایت می‌کند و در راستای ساخت تمدنی جدید قدم بر می‌دارد.

دنیز یوجل، معاون CHP ازمیر به المانیتور گفت: «من از یوسف تکین، وزیر آموزش جدید در خواست کردم تا این طرح را لغو کند و تا ابطال آن در دادگاه تلاش خواهم کرد. ما در ازمیر به سیستم آموزشی سکولار اعتقاد داریم که در آن معلمان – نه امامان – آموزش و ارزش‌ها را به دانش‌آموزان ارائه می‌کنند. اصرار بر این امر در شهری که به سبک زندگی سکولار شهرت دارد، یک اقدام تحریک‌آمیز است.»

اما طرفداران این پروژه، مخالفت با آن را آمیخته با انگیزه‌های سیاسی می‌دانند. به گفته یکی از آنها «مردم حتی زحمت خواندن پروتکل را به خود نداده‌اند و صرفا با دیدن واکنش مقامات ازمیر و رسانه‌ها که با انگیزه سیاسی همراه است، این پروژه را قضاوت می‌کنند. ما قبلا این برنامه را با موفقیت در بسیاری از مدارس در سراسر ترکیه اجرا کرده‌ایم».

به گفته یکی از طرفداران پروژه «در چند مدرسه، اجرای این برنامه به قربانیان زلزله ویرانگر امسال کمک کرد». عکس‌های منتشر شده، بسته‌های کمکی را نشان می‌دهد که برای زلزله‌زدگان آماده می‌شود و در کنار آن درس‌های هدایت معنوی برای زلزله‌زدگان برگزار می‌شود.

به گفته اداره امور دینیِ ازمیر، مشاوران معنوی قرار نیست جایگزین معلمان شوند. آنها صرفا در «کلاسِ ارزش‌ها» سخنرانی می‌کنند تا به سؤالات دینی و معنوی دانش‌آموزان پاسخ دهند یا با آنها انفرادی صحبت کنند.