بایسته‌های طلبگی و نقش آن در یادگیری

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام‌ سیدحسین شفیعی دارابی در پیش رویداد آموزشی تربیتی «شیوه‌های آموزش کارآمد در علوم حوزوی» که ویژه طلاب و دانش آموختگان جامعة الزهرا سلام‌الله‌علیها در سالن اجتماعات آموزشگاه امام رضا علیه‌السلام برگزار شد، به حدیثی از حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام که فرمودند: «مَجلِسُ العِلمِ رَوضَةُ الجَنَّةِ؛ مجلس دانش، باغ بهشت است»، به موضوع «بایسته‌های طلبگی و نقش آن در یادگیری» در این نشست اشاره کرد و اظهار داشت: این موضوع، موضوع تازه‌ای نیست و از پیشینه‌ای پرسابقه برخوردار است و بزرگان زیادی به صورت عام و یا خاص به این بحث پرداخته اند.

مدیر گروه تفسیر و علوم قرآن جامعة الزهرا سلام‌الله‌علیها خاطرنشان کرد: یکی از رایج ترین نگاشته‌ها در این موضوع، کتاب قیّم و بسیار ازشمند «منیة المرید فی آداب المفید و المستفید»، تألیف شهید ثانی (شهادت ۹۶۶ق) که در موضوع آداب متقابل شاگرد و استاد و آداب تعلیم و تعلم در اسلام، نگاشته شده است.

حجت‌الاسلام‌ شفیعی دارابی افزود: کتاب «منشور روحانیت» که حاوی پیام تاریخی و مهم حضرت امام خمینی(ره) خطاب به روحانیون سراسر کشور و مراجع بزرگوار اسلام، مدرسین و طلاب حوزه‌های علمیه و ائمه جمعه و جماعات است و همچنین در کتاب صحیفه نور، جلد ۲۱ - صفحه ۲۷۳ و... شاهد درج آن هستیم.

استاد جامعة الزهرا سلام‌الله‌علیها اضافه کرد: نوشته جامعی تحت عنوان «بایسته‌های طلبگی از منظر مقام معظم رهبری» نیز در عرصه مجازی منتشر شده است.

وی در ادامه با بیان حتمیت موفقیت در عرصه علم آموزی (خاصه در حوزه دین) به بایسته‌های متنوع، عنوان کرد: بی‌هیچ تردیدی، سرزنده بودن و رشد پدیده معنوی و فرهنگی یادگیری و علم‌آموزی، همانند پدیده‌های مادی و طبیعی، متفرع بر آداب و بایسته‌های فراوان است؛ عدم رعایت این بایسته‌ها موجب عدم موفقیت در عرصه علم آموزی، و خشکیدن پدیده یادگیری می‌شود.

حجت‌الاسلام‌ شفیعی دارابی با اشاره به «کثرت بایسته‌های طلبگی و دسته بندی آنها»، گفت: با تتبع در آیات و روایات و گفتار کارشناسان در حوزه یادگیری، به وضوح می‌یابیم که حجم بایسته‌های طلبگی بسیار است و نمی توان رقم و عدد خاصی را مطرح کرد.

وی با اشاره به اینکه مجموعه بایسته‌های طلبگی به چند صورت قابل دسته بندی است، اظهار داشت: بایسته‌ها مربوط به طلاب و مسئولان آموزشی، بایسته‌های نظری و عملی، معرفتی و شناختی، بایسته‌های اعتقادی و باوری و بایسته‌های اخلاقی و رفتاری از جمله دسته بندی‌ها در این موضوع است.

بایسته‌های معرفتی و شناختی

مدیر گروه تفسیر و علوم قرآن جامعة الزهرا سلام‌الله‌علیها به نمونه‌هایی از بایسته‌های طلبگی اشاره کرد و گفت: در بایسته‌های معرفتی و شناختی می‌توان موضوع معرفت به ارزش علم و فضیلت علم آموزی را در نظر گرفت که در خلال آیات و روایات، شاهد تعابیر بلندی در این راستا هستیم.

حجت‌الاسلام‌ شفیعی دارابی افزود: خداوند متعال در آیه ۱۱ سوره مجادله می‌فرماید: «یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ؛ خداوند کسانی را که ایمان آورده‌اند و کسانی را که علم به آنان داده شده درجات عظیمی می‌بخشد»، همچنین امام علی علیه‌السلام در روایتی می‌فرمایند: «مَجلِسُ العِلمِ رَوضَةُ الجَنَّةِ؛ مجلس دانش، باغ بهشت است».

وی به معرفت به بازدهی علم آموزی اشاره کرد و بیان داشت: خداوند متعال در آیه ۳۲ سوره مائده می‌فرماید: «وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا؛ و هر کس انسانی را از مرگ برهاند و زنده بدارد، گویی همه انسان‌ها را زنده داشته است...».

استاد جامعة الزهرا سلام‌الله‌علیها همچنین با اشاره به موضوع معرفت به زمان و مقتضیات زمان، به روایتی از حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه‌السلام اشاره کرد که فرمودند: «إِنَّ مَنْ عَرَفَ الْأَیَّامَ، لَمْ یَغْفُلْ عَنِ الْإِسْتِعْدَادِ» : «هر که روزها را شناخت، از آماده شدن غافل نگشت».

بایسته‌های رفتاری و عملی

حجت‌الاسلام‌ شفیعی دارابی در ادامه به مثالی از بایسته‌های رفتاری و عملی اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: در این راستا نیز مصادیق فراوانی مطرح است؛ به عنوان مثال سعی و کوشش فراوان و خستگی ناپذیری که می‌توان به آیه شریفه «وَأَن لَیسَ لِلإِنسانِ إِلّا ما سَعی؛ و اینکه برای انسان بهره‌ای جز سعی و کوشش او نیست» اشاره کرد.

وی اضافه کرد: خسته نشدن از ناملایمات و عدم موفقیت‌های آغازین از دیگر موارد مرتبط با موضوع بایسته‌های رفتاری و عملی است که می‌توان به زندگینامه علمای اسلام اشاره کرد.