همکاری خانوادگی در شهر جهانی

تا به حال به خوشه انگور دقت کرده ای؟ یک ساقه بزرگ، ساقه های کوچک دیگر را کنار هم نگه می دارد. از اولین خوشه های بزرگ که دورتادورش است تا حتی آخرین حبه انگور که آن پایین قرارگرفته و معمولا کوچک تر یا ضعیف تر از بقیه است. خوشه های بزرگ تر خودشان را لابه لای برگ بیشتری محافظت می کنند و آنها که لاغرترند برگ کمتری به دور خود دیده اند. شاید به همین دلیل است که دانه های بیشتری از آن توان ایستادن در خوشه را ندارند.

حبه های انگور کنار هم یک خوشه را تشکیل داده اند. درست مثل افرادی که کنار هم یک خانواده می شوند و خانواده هایی که کنار هم یک محله یک روستا یا ده را تشکیل می دهند تا زمانی که این خانواده ها بیشتر شده و جوامع بزرگ تر را تشکیل می دهند. 

دره جوزان در استان ملایر

*«دره جوزان» شهری با شهرت جهانی 

«دره جوزان» را می شناسید؟ چهار سالی است که دیگر نام یک شهرستان کوچک در شهر بزرگ ملایر استان همدان نیست. این منطقه حالا عناوین جهانی دارد که به همت همه اعضای خانواده هایش این عنوان بزرگ را به دست آورده است.

توی هر خانه جوزانی در منطقه مانیزان که بروی زن و مرد، کودک و پیر مشغول کار هستند. اصلا یاد گرفته اند که خانوادگی کار کنند. اگر شهریور ماه یا مهر ماه به ملایر و روستاهایش پا گذاشته ای در  سرزمین خوشه های طلایی انگور. همان ها که  از درخت های کوتاه، کرت کرت روی زمین کاشته شده اند و تعداد کمتری روی داربست آویزان هستند. 

شاید اگر از دور زمین های کشاورزی را ببینی خوشه ها را پیدا نکنی. باید جلوتر بروی. کوهی از برگ های مو را کنار بزنی تا مرواریدهای سبز، طلایی قرمز و سیاه انگور را ببینی که زیر آن همه برگ پنهان شده اند. اصلا خاصیت مروارید همین است که پنهان باشد. 
جوزانی ها، ملایری ها و مانیزانی ها به سراغشان می روند. آنها را چیده جلوی آفتاب پهن می کنند تا نور طلایی خورشید به آن ها بتابد. همان موقع است که سرتا سر مانیزان و دره جوزان فرش هایی از انگور روی زمین پهن می شود.

در دره جوزان تک تک اعضای خانواده برای خوشه چینی دست به کار می شوند

*صد دانه یاقوت دسته به دسته

با دقت و نظم و خط کشی شده، فرشی پهن است که یکی دو روزه آفتاب آب وجودشان را می خشکاند تا کشمش شوند. کنار هر زمین کشاورزی این فرش های پهن شده را می بینی. معمولا مردان خانواده جعبه جعبه خوشه های بزرگ انگور را درون جعبه گذاشته، آنها را در تیزاب می غلتانند و به همراه پسران بزرگ تر آنها را با نظم و ترتیب روی زمین پهن می کنند.

بعد از یکی دو روز بیل به دست می گیرند تا انگورها را از زمین جمع کنند. پسرها همیشه کمک حال پدرها بوده اند. کشمش های خاکی را درون گونی کرده  تا کارخانه می برند. نیسان آبی اینجا خیلی به کار می آید. کشمش ها را بار می زنند و به کارخانه می برند تا همان کشمشی شود که نه دم دارد و نه خاک، اما شسته شده و تمیز آماده فروش به مشتری می شود. اصلا وقتی انگورها پایشان به کارخانه می رسد ؛ ارزش قیمت شان هم بالا می رود تا حبه ای باشد کنار حبه های دیگر.

شیره های انگور معروف همدان

* اینجا دیگ ها برای چه روشن می شوند؟

مردها تنها نیستند.  زن ها در خانه مشغول می شوند. آنها دیگ برپا می کنند. خاک سفیدی که مخصوص شیره درست کردن است را آماده کرده اند تا  شیره بپزند و به اصلاح خودشان قوام بیاید. آب انگورها گرفته شده و در دیگ های بزرگ می جوشانند. سرد که شد با روش خودشان شیره درست می کنند شیرین و گرم. با آب که بخورند شربت می شوند با ارده بر سر سفره صبحانه می آید و گاهی در غذا پیدایش می شود. 

 معمولا در خانه های ویلایی ملایری ها یک دیگ برای شیره پزی همیشه روشن است. اینجا هم دخترها هستند که کمک مادر می کنند. در این خانه ها یک جا برای دپوی تفاله هاست و جای دیگر بساط دیگ و اجاق برپاست. وقتی در خانه دختر زیاد باشد، روی پشت بام هر خانه را می بینی که بساطی از آلو و لواشک پهن است. دخترها با سلیقه خودشان بخشی از پستوی خانه را که تاریک و خنک است با لوسترهایی از خوشه های انگور تزئین کرده اند.

سقف پر است از خوشه انگور. همه ردیف هم. خیلی از آنها باسلق تهیه می کنند باسلق انگور. اصلا تنها انگور نیست که فروخته می شود آنها از انگور محصولات مختلفی تهیه می کنند. از خود انگور که خام مصرف می شود تا کشمش آن که با برنج خورده می شود و باسلقش که در کنار چای کام را شیرین می کند. اینهم از هنر ایرانی هایی است که در شهر جهانی انگور زندگی می کنند. 

*وقتی همه چیز حرمت دارد 

این روزها خبر رسیده که باید حواستان به تقویم باشد چون همین روزهاست که جشنواره ای برای این شهر جهانی برگزار شود به پاس خوشه های طلایی انگورش. اگر به این شهر رفتید بدانید اینجا کسی به فرش انگور دیگری دست نمی زند. اصلا بی اجازه کسی به زمین کشاورزی دیگری نمی رود. هر چند که نعمت اینجا آنقدر فراوان است که مردمش نگفته شما را دعوت می کنند به چشیدن طعم انگورهای باغ. ولی اینجا همه چیز حرمت دارد حتی دانه ای و خوشه ای انگور. 

*از شاهانی و فخری تا ریش بابا و منقا!
جوزانی پسوند نام فامیل خیلی ها در این شهر کوچک است. جوزانی ها همه گردشگران را بعد از سلام و احوالپرسی دعوت می کنند به خوان نعمتشان. 
می دانند که نگاه به خوشه های سبز هوس انگیز است دیگر اگر این خوشه ها سیاه یا قرمز باشند که هیچ!
اکبر جوزانی هم ما را تا می بیند بعد از سلام یک خوشه انگور به دستمان می دهد و می گوید ریش باباست!
ریش بابا؟ چیست. توضیح می دهد که اسم نوعی از انگور است. یاقوتی، عسگری و شاهانی و انگور سیاه را زیاد شنیده اید اما صاحبی،فخری، ریش‌بابا و  منقا را شاید کمتر بشناسید. باید اهل این دیار باشید تا انگور سیاه را از شاهانی تفکیک کنید.

*پژوهشکده ای جهانی

اکبر با پسرها و برادرهایش روی زمین پدری کار می کنند آنها سهم زیادی در تولید کشمش دارند. می گوید که تازه خوری کمتر می کنیم. منظورش این است که انگور تازه را اگر بچینی و بخوری زود دلت را می زند. باید کشمش شود تا قیمتی باشد. تیزاب خورده و نخورده هر دومشتری دارند. خیلی ها می گویند همین جا که روی زمین است می خریم می بریم نمی دانند با کارخانه قرارداد داریم. 
همان جاست.کارخانه ای که انگورهای خشک شده را می فروشیم و پولش را می گیریم. آنها هم اعلام می کنند بیشتر از هر شهر دیگری سهم تولید کشمش داریم. کیسه کیسه گونی ها را می شمارند وزن می کنند و قیمت می گذارند. تازه باشد کمتر قیمت دارد. هر اندازه انگور درست و بی هسته باشد ارزشش بیشتر است. 
میانگین تولید انگور در جهان در هر هکتار ۱۰.۵تن، در کشور ۱۴ تن، در استان همدان ۱۹ تن و در شهرستان ملایر بیش از ۲۳ تن است. این ارقام توجه جهان را به ملایر بیشتر کرده است حتی برای انگور و کشمش پژوهشکده دارند و آوازه شان تا FAO هم رفته است و حالا انگور ملایر به عنوان میراث مهم کشاورزی جهان در سازمان خواربار جهانی (FAO) ثبت شده است.

از دیدنی های دره جوزان چه می دانید؟

*بدون ویزا به تاج محل بروید

پس اگر به این شهر رفتید بدانید که از جمله شهرهای کوچکی است که ایستگاه قطار دارد و هتل هایی که کیفیتشان برای این شهر سبز خوب است. اما اگر به دیدن این شهر رفتید حساب کنید که چند روزی پا گیرتان می کند. مگر می شود تا ملایر رفت و بوستان ملل را ندید همان جا که میراث جهانی در ابعاد کوچک تر ساخته شده اند تا شما به راحتی در کنار برج ایفل عکس بیندازید و بدون ویزا و بلیت به دیدن تاج محل بروید.