مرگ بر اثر بیماری زیبایی!

«تقاضای عمل‌های زیبایی در کشور ما بیمارگونه است» این را محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی می‌گوید و معتقد است بیش از اینکه مهاجرت جغرافیایی در جامعه پزشکی داشته‌باشیم، شاهد مهاجرت شغلی هستیم! وی حجم گرایش به جراحی‌های زیبایی را به سونامی تعبیر می‌کند.

ماجرایی که با عنایت به سود بالای این حوزه نه فقط پزشکان زیبایی بلکه سایر تخصص‌ها را هم به این وادی کشانده و حتی غیر‌متخصص‌ها و غیر پزشکان هم ژل و بوتاکس تزریق می‌کنند! ماحصل این جریان، اما مرگ‌های متقاضیان زیبایی است که حالا بیشتر از گذشته شاهد رسانه‌ای شدن آن هستیم. بگذریم از اینکه بسیاری از کسانی که خواهان زیبایی هستند در این دور باطل به نتیجه نمی‌رسند و راهی دادسرای جرائم پزشکی و پزشکی قانونی می‌شوند؛ امری که موجب‌شده طی سال‌های اخیر شکایت از جراحی‌های زیبایی در صدر شکایت‌های قصور پزشکی قرار بگیرد.

طی ماه‌های اخیر مرگ چند زن زیر تیغ جراحی‌های زیبایی رسانه‌ای شد. ماجرایی که یک بار دیگر در برابر آمار و ارقام جراحی‌های زیبایی در کشور علامت سؤال قرار داد و رشد بیمارگونه و سونامی گرایش به این جراحی‌ها را به رخ کشید. ماجرا، اما عمیق‌تر از این حرف‌هاست. ریشه‌های این ماجرا به سود بالایی که در این حوزه وجود دارد، باز می‌گردد. به قول سید حسین حاجی میرزایی، رئیس اداره نظارت بر امور درمان وزارت بهداشت سوداگری جایی است که در آن سود باشد. حاجی میرزایی معتقد است: «امور پزشکی در سال‌های اخیر دیگر خیلی جذاب نیست و جذابیت فقط در یکی، دو نقطه پزشکی است، به همین‌خاطر هم ۹۰ درصد از پرونده‌های شکایت پزشکی در حوزه زیبایی است.»

بوتاکس ۸۰۰ هزار تومان، جراحی قلب یک میلیون!

دکتر محمد علی یوسف نیا، رئیس انجمن جراحان قلب و عروق ایران هم وقت می‌خواهد تعرفه پایین پزشکی و دلیل جذابیت حوزه‌های زیبایی برای همه تخصص‌ها را به تصویر بکشد، اینگونه توضیح می‌دهد: «تعرفه تعیین‌شده برای دستمزد یک جراح قلب برای ۴ تا ۵ ساعت عمل جراحی در حالی یک میلیون تومان تعیین شده که هزینه یک دقیقه تزریق بوتاکس ۸۰۰ هزار تومان است.»

یوسف‌نیا با انتقاد از اینکه به دلیل دوره طولانی رشته جراحی قلب از یک سو و از سوی دیگر عواملی، چون کار و زحمت زیاد فیزیکی و روانی که همراه با استرس زیاد نیز هست و در مقابل تعرفه‌های خدماتی نا‌چیز این رشته، روز به روز از تعداد متقاضیان رشته جراحی قلب در کشور کاسته می‌شود، می‌گوید: «در گذشته سالانه بین ۲۰ تا ۳۰ نفر متقاضی ورود به رشته جراحی قلب بودند که در حال حاضر این تعداد به دو تا سه نفر کاهش یافته‌است.»

به گفته وی، پزشکان جوان به دلیل درآمد ناکافی ناشی از تعرفه‌گذاری‌ها، رغبتی به این رشته نشان نمی‌دهند و در صورت ادامه این روند، طی چند سال آینده با کمبود جراح قلب در کشور روبه‌رو خواهیم شد.

مهاجرت شغلی پزشکان به حوزه زیبایی

رئیس کل سازمان نظام پزشکی هم درباره مهاجرت شغلی پزشکان، از مهاجرتی مهم‌تر صحبت می‌کند: «بیش از اینکه مهاجرت جغرافیایی در جامعه پزشکی داشته‌باشیم، شاهد مهاجرت شغلی هستیم که این موضوع نیز از عوارض تعرفه‌های غیرواقعی و نابسامانی‌های آن است. در این زمینه نیز شاهد مثال زیاد داریم که ناچار به تعطیلی مطب‌ها شده‌اند. این موضوع به ویژه در حوزه زیبایی به شدت در حال افزایش است و با سونامی در این زمینه مواجه هستیم؛ به طوری که تخصص‌های مختلف دارند ورود می‌کنند به حوزه زیبایی، چراکه تقاضا هم در این زمینه زیاد و بیمارگونه است، به طوری که تقاضای اعمال زیبایی در ایران نسبت به دنیا چند برابر است که البته محل اشکال است؛ چه عمل‌های زیبایی آکادمیک و چه غیرآکادمیک.»

وی در عین حال تأکید می‌کند: «البته حجم زیادی از اعمال زیبایی توسط غیرپزشکان و به صورت مداخلات غیرمجاز صورت می‌گیرد که متأسفانه رو به فزونی است و البته که مجازات‌ها هم در این زمینه بازدارنده نیست.»

سونامی جراحی‌های زیبایی در کشور و گرایش بیمارگونه به این جراحی‌ها را علیرضا صابری، دبیر انجمن علمی جراحان پلاستیک و زیبایی ایران هم تأیید می‌کند: «امروز سیل عظیمی از مراجعه‌کننده داریم که اصلاً نیاز به جراحی زیبایی ندارند. از هر ۱۰۰ نفر مراجعه‌کننده ۳۰ نفر آن‌ها به عمل نیاز دارند، ۳۰ نفر دیگر واقعاً نیازی به عمل ندارند، اما به‌دلیل مسائلی مانند مد روز یا مواردی مانند چشم و هم‌چشمی خواستار عمل زیبایی بینی هستند، ۴۰درصد باقی مانده هم کسانی هستند که هم می‌توانند عمل کنند و هم می‌توانند عمل نکنند، بنابراین به سلیقه خودشان برمی‌گردد.»

جالب است بدانید که برعکس تصور غالب، مدت‌هاست که توجه به ظاهر مورد اقبال مردان هم قرار گرفته‌است، صابری با تأیید این موضوع می‌گوید: «نسبت به ۱۰ سال گذشته مراجعه مرد‌ها برای انجام جراحی زیبایی بیشتر شده‌است. مثلاً ۱۵ الی ۲۰ درصد از مراجعه‌کننده‌ها به خودم مرد‌ها هستند.»

صابری در ادامه می‌گوید: «عمل زیبایی بینی نسبت به سایر عمل‌های زیبایی در ایران بیشتر است، بعد از آن عمل لیفت صورت، تزریق چربی‌های صورت و پلک فوقانی و تحتانی. احتمالاً بیشترین عمل بینی دنیا در ایران انجام می‌شود، برای همین به پایتخت جراحی بینی جهان معروف است.»

الزامی بودن گواهی سلامت روان برای متقاضیان زیبایی در استرالیا

گرایش به جراحی‌های زیبایی به واسطه استاندارد‌های القایی رسانه‌ها معضلی جهانی است که در هر گوشه دنیا برایش چاره‌ای اندیشیده‌اند. به طور نمونه براساس قوانین سختگیرانه جدید از سوی شورای پزشکی استرالیا، هر فردی که به دنبال انجام جراحی زیبایی در این کشور است، ابتدا باید به یک پزشک عمومی ارجاع داده شود.

این مقررات شامل هر گونه جراحی زیبایی از جمله مواردی مانند بوتاکس، لیفت صورت، فیلر‌ها و جراحی بینی می‌شود.

سپس با استفاده از یک ابزار غربالگری روانشناختی معتبر برای غربالگری اختلال بدشکلی بدن (BDD) از آن‌ها خواسته می‌شود که یک ارزیابی روان‌شناختی اجباری توسط پزشکی که قصد انجام جراحی را دارد، انجام دهند.

بیمار و پزشک باید در مورد انگیزه‌های انجام جراحی زیبایی با یکدیگر صحبت کنند و باید مشخص شود که آیا یک مشکل روانشناختی باعث این اقدام بوده‌است یا خیر.

بر اساس دستورالعمل‌های جدید شورای پزشکی استرالیا، اگر غربالگری نشان دهد که بیمار دارای بیماری‌های روان‌شناختی قابل‌توجه است که ممکن است او را کاندیدای نامناسبی برای جراحی زیبایی کند و بیمار باید برای ارزیابی به روان‌شناس، روان‌پزشک یا پزشک عمومی ارجاع شود.

جریمه ۵ تا ۱۰ میلیونی برای دخالت در امر درمان

چنین ساز و کارهایی، اما در کشور ما وجود ندارد؛ آن هم در شرایطی که با سونامی گرایش به جراحی‌های زیبایی، تغییر شغل پزشکان به سمت انجام کار‌های زیبایی و صدر‌نشینی حجم شکایت‌های قصور پزشکی در حوزه زیبایی و مشکلاتی که برای افراد متقاضی جراحی‌های زیبایی به‌وجود می‌آید، مواجهیم. در واقع نه نظارتی هست و نه قوانینی برای محدود کردن سیل گرایش به جراحی‌های زیبایی.

رئیس کل نظام پزشکی در دفاع از پزشکان و ورودشان به این عرصه می‌گوید: «زمانی که برای یک امری تقاضای بیش از اندازه وجود دارد و تقاضا بیمارگونه است، پاسخ به آن هم بیمارگونه می‌شود. مدام نمی‌توانیم پزشکان را مخاطب قرار دهیم. تقاضای عمل‌های زیبایی در کشور ما بیمارگونه است. طبق توصیه وی مردم نه‌تن‌ها نباید به تبلیغات فضای مجازی اعتماد کنند، بلکه باید به مراکز دارای مجوز و افراد دارای صلاحیت مراجعه کنند. همچنین قبل از مراجعه باید تخصص و کد نظام پزشکی پزشک را بررسی کنند.

از نگاه رئیس‌زاده در حال حاضر بیشتر از آنکه جامعه پزشکی به مردم آسیب بزند، مداخلات غیرمجاز به مردم آسیب می‌رساند. این مداخلات قابل احساس، برخورد، کشف و شناسایی نیست. رئیس‌زاده معتقد است مردم نباید به تبلیغات در فضای مجازی اعتماد کنند. مردم حتماً باید به مراکزی مراجعه کنند که معتبر است و مجوز و تخصص لازم را دارد. مردم نباید برای پرداخت هزینه پایین‌تر، سلامتی خود را در اختیار کسی قرار دهند که برای انجام آن کار آموزش ندیده است. وی تأکید می‌کند: «باید یک عزم ملی برای کنترل سونامی مطالبه عمل‌های زیبایی در کشور ایجاد شود.»

رئیس کل سازمان نظام پزشکی با اشاره به جریمه ۵ تا ۱۰ میلیونی برای مداخله گران غیرمجاز در امور پزشکی می‌افزاید: «قوانین مشخص است و ما براساس قانون با این افراد برخورد می‌کنیم، قانون به ما اجازه نمی‌دهد که سر فرد متخلف را ببریم. قانون در حوزه مداخلات غیرمجاز به مراتب از حوزه پزشکی ضعیف‌تر است. اگر در قوانین ضعف‌هایی وجود دارد باید اصلاح شود، زیرا در زمینه مداخلات غیرمجاز قانونی وجود ندارد.»

نداشتن توان لجستیکی و نیروی انسانی برای نظارت

وی در برابر تقاضای بیمارگونه عمل‌های زیبایی در ایران می‌گوید: «واقعاً توان لجستیکی و نیروی انسانی دانشگاه‌های علوم پزشکی کفاف نظارت بر این همه تبلیغات و مراکز غیرمجاز در امور پزشکی را نمی‌دهد.»

به گفته وی در حوزه پزشکی مراکزی مانند پزشکی قانونی و نظام پزشکی وجود دارد که فرد می‌تواند از پزشک شکایت کند و با آن پزشک برخورد و مسئله بررسی می‌شود. اما در حوزه مداخلات غیرمجاز و زیرزمینی هیچ‌کسی نمی‌تواند برخورد و نظارت کند. این مداخلات چندین برابر آسیب‌رسانی بیشتری نسبت به جامعه پزشکی دارد.

رئیس‌زاده در پاسخ به این سؤال که آیا راهی برای جلوگیری و رسیدگی به پیج‌های تبلیغاتی غیرمجاز در فضای مجازی وجود دارد یا خیر، می‌گوید: «بله. معاونت‌های درمان دانشگا‌ه‌ها، اداره نظارت بر درمان دارند و وظیفه‌شان پیگیری همین دسته از مسائل است. اما به قدری تعداد این کلینیک‌ها و آگهی‌ها زیاد است که واقعاً توان لجستیکی و نیروی انسانی دانشگاه‌های علوم پزشکی کفاف این کار را نمی‌دهد.»

به گفته رئیس‌زاده یک نظارت درمان با ۷۰ نیرو در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی وجود دارد که باید ۳۶ هزار مرکز و مطب را بررسی کند؛ این مسئله امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین قانون و وظیفه وجود دارد، اما تناسبی میان واحدی که باید این کار را انجام دهد و حجم وسیع این تبلیغات وجود ندارد.

وی در خصوص اینکه چه ارگان و سازمانی‌هایی می‌توانند برای رسیدگی به مراکز پزشکی و زیبایی غیر‌مجاز به این بخش از دانشگاه‌های علوم پزشکی، کمک رسانی کنند، می‌گوید: «پلیس فتا و تمام کسانی که وظیفه مدیریت کردن فضای مجازی را دارند باید به کمک این معاونت بیایند.»