زیرساخت‌های حضور مداوم ندسا در اقیانوس‌ها کامل شد

شناور گشتی رزمی ابومهدی به همراه ۱۰۰ شناور موشک‌انداز تندرو صبح روز شنبه ۱۶ دی‌ با حضور سرلشکر سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران و سردار علیرضا تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران به نیروی دریایی سپاه ملحق شد. به گفته فرمانده نیروی دریایی سپاه، این شناور با 4 موتور پیش رونده قادر است در امواجی در فورس 6 دریامانی و در فورس 5 عملیات را انجام دهد و با بدنه جدید در داخل کشور طراحی و ساخته شده است.

قابلیت حمل و فرود و برخواست پهپاد عمودپرواز (VTOL) و امکان پرتاپ پهپاد رزمی در روز و شب از دیگر قابلیت‌های این شناور است. این شناور برای دفاع هوایی و مقابله با اهداف متخاصم، مجهز به سامانه کشف و رهگیری و پرتابگرهای دریاپایه و سامانه‌های خودکار و نیمه خودکار توپ‌های ۲۰ میلیمتر و ۳۰ میلیمتر است.

گام به گام با توسعه نسل جدید شناورهای سپاه

با توجه به اینکه شناور شهید ناظری در سالهای گذشته رونمایی شد و پس از آن در تابستان سال گذشته، معرفی شناور شهید سلیمانی و اکنون نیز شناور شهید ابومهدی، کاملا مشخص است که صنابع دفاعی کشورمان بویژه نیروی دریایی سپاه، به اشراف و تسلط کاملی روی طراحی جدید در ظاهر و بدنه دست یافته اند که نمونه هایی از این نگاه انقلابی، برای افزایش سریع و قابل توجه توان رزم - آن هم در عرصه دریا با پیچیدگی‌های خاص خود- لازم است.

باید یادآوری کرد ابتکار سپاه در ساخت شناورهای نیمه سنگین و سنگین در گام اول به ساخت شناور شهید ناظری و به آب اندازی آن در سال ۱۳۹۵ انجامید. شناوری که با طول ۵۵ متر، عرض ۱۴ متر و ارتفاع ۱۳ متری خود می‌ تواند برد عملیاتی این نیرو را تا چند هزار کیلومتر افزایش دهد. این شناور در طراحی خود یک شیوه خاص را در پیش گرفته که قادر است از طریق پایداری مناسب در دریا و حتی شرایط آب و هوایی نامناسب، با سرعت بالا طی مسیر کرده و واژگون نشود.

به طور کلی ساختمان بدنه شناورها به دو دسته «تک بدنه» یا Monohull و «چندبدنه» یا Multihull تقسیم می‌شوند که در هرکدام از این دو دسته، چندین نمونه را زیرمجموعه خود شامل می‌شود. نمونه چند بدنه که از ۲ یا تعداد بیشتری بدنه تشکیل شده، بر اساس تعداد بدنه‌ها، ترکیب، شکل و اندازه بدنه آن به دسته‌های مختلفی از جمله کاتاماران (دو بدنه)، تریماران (سه بدنه)، کوادریماران(چهار بدنه) و پنتاماران(پنج بدنه) تقسیم بندی می‌شود.

شناورهای کاتاماران از دو بدنه جدا از هم تشکیل شده که توسط یک بدنه میانی به یکدیگر متصل می‌شوند. بر خلاف شناورهای تک بدنه که برای ایجاد تعادل خود از مخازن بالاست استفاده می‌کنند، در شناورهای کاتاماران به منظور پایدارسازی بدنه در آب از فاصله عرضی میان دو بدنه استفاده می‌شود و هرچه این عرض بیشتر باشد، پایداری بیشتر خواهد بود. یکی دیگر از مزایای مهم این نوع طراحی ایجاد قابلیت حرکت در آب های بسیار کم عمق، شاید چیزی در حدود دو متر یا کمتر است. این قابلیت شناور جدید، یگانهای دریایی سپاه را قادر می سازد تا در مناطق بسیار نزدیک به ساحل نیز با سرعت بالا حرکت کرده و تقریبا از هر نقطه ای به شلیک اقدام کنند.

پایداری عرضی در آبهای آرام، مقاومت مناسب هیدرودینامیکی، پایداری دائمی و تعادل دینامیکی در سرعت بالا، توان حمل بار بالاتر نسبت به وزن و اندازه و توزیع ضربه کوبش وارد شده به شناور که باعث کاهش فشار به بدنه و افزایش عمر آن نسبت به نمونه های عادی می شود از جمله دیگر مزایای استفاده از این طراحی است.

گسترش استفاده از شناورهای کاتاماران در ارتش چین - شناور چینی تایپ ۰۲۲

با توجه به اینکه شناورهای تندرو از ابتدای تشکیل نیروی دریایی سپاه به عنوان اولویت اصلی این نیرو در بحث رزم های سطحی مطرح بوده و در طول سالهای گذشته مدل های جدید تری از شناورهای موشک انداز تندرو وارد سازمان رزم سپاه شده اند، طرف مقابل یعنی دشمنان فرامنطقه ای نیز در این میان به دنبال روش های گوناگونی برای مقابله با این تاکتیک سپاه رفته اند اما توسعه شناورهای موشک انداز با بهره گیری از طراحی دو بدنه را می توان جدیدترین حرکت و غافلگیری ایران در صفحه شطرنج نبرد دریایی در خلیج فارس و آبهای دوردست دانست.

شناور شهید سلیمانی (تصویر بالا) و شناور شهید ابومهدی (تصویر پایین) از نمایی که نشان دهنده سطوح رادارگریز آن است

تفاوت مهم طراحی شناور شهید سلیمانی و شهید ابومهدی

فرمانده نیروی دریایی سپاه در بهار سال گذشته خبر داده بود که سه شناور جدید به این نیرو ملحق خواهند شد که ناوهای شهید ناظری به طول ۵۵ متر و حاج قاسم سلیمانی به طول ۶۵ متر توسط وزارت دفاع و سپاه و یک شناور دیگر هم توسط شرکتی دانش‌بنیان در حال ساخت است که دارای موشک‌هایی با برد ۳۰۰ کیلومتر و سطح به هوا با قابلیت حمل بالگرد و دارای سرعتی معادل ۳۵ نات هستند که به نظر می رسد گزینه آخر، همین شناور شهید ابومهدی باشد.

اما در مقایسه ای تطبیقی میان شکل هندسی این دو شناور، می توان به تفاوت هایی در طراحی دست یافت که نشان می دهد متخصصان صنعت دفاعی کشورمان تلاش دارند با استفاده از مدلهای جدید طراحی و ساخت، قابلیت های جدیدی را برای مانور بیشتر و سرعت عمل بالاتر شناورهای سنگین ندسا فراهم آورند. آنچه مشخص است و قبلا نیز نشانه هایی از آن توسط فرماندهان سپاه پاسداران بیان شده، شناور شهید ابومهدی المهندس دارای بدنه‌ای W شکل است در حالی که نوع طراحی بخش های مختلف شناور شهید سلیمانی، متفاوت با مدل جدید می باشد.

شناور شهید ابومهدی در سمت راست (با بدنه W شکل) و شناور شهید سلیمانی در سمت چپ

توجه ویژه به پدافند دریاپایه در شناورهای ابومهدی و سلیمانی

همانطور که سرلشکر باقری در زمان رونمایی از شناور جدید سپاه اعلام کرد، "شهید سلیمانی" نخستین شناور رزمی در جمهوری اسلامی ایران است که مجهز به سامانه‌های پدافند هوایی عمود پرتاب، بردکم و متوسط بصورت ترکیبی است. باید توجه داشت در زمینه موشکهای پدافندی، تا چند سال قبل، به علت فضای کم، در شناورهای سپاه تنها موشکهای دوش‌پرتاب مشاهده شده بود اما آزمایش سامانه پیشرفته سوم خرداد روی شناور تدارکاتی شهید سیاوشی و بعداً مشاهده این سامانه روی ناو چند منظوره شهید رودکی نشان داد که پای سامانه های پدافند هوایی بومی ساخت سپاه به راحتی به شناورهای نیروی دریایی آن هم باز می شوند.

پرتابگر عمودی مربعی (کادر قرمز) و مستطیلی (کادر مشکی)؛ پرتابگر موشک نصیر با برد ۹۰ کیلومتر (کادر زرد) و موشک های قدیر با برد ۳۰۰ کیلومتر در کنار آن در ناو شهید سلیمانی

افزودن همین توانمندی در شناورهایی همچون شهید سلیمانی و ابومهدی و مانند آن - در صورت توسعه کروزهای عمودپرتاب در ایران - می تواند اثرگذاری راهبردی به این شناورها بدهد. در حقیقت، پرتاب عمودی موشک‌ها و مجهز بودن به رادار در تمام جهات به حفظ سرعت پاسخ بهینه سامانه به تهدیدات همزمان از جهات مختلف نیز منجر می‌شود.اگرچه در خبر مربوط به رونمایی از ناو شهید ابومهدی، مستقیما از تکرار این توانمندی پرتاب عمودپایه سخنی به میان نیامده اما با توجه به بومی سازی این فناوری مهم در داخل کشور، تکرار آن موضوع عجیبی نخواهد بود بخصوص آنکه پیش از این، فرماندهان ندسا از ساخت شناور شهید ابومهدی المهندس با قابلیت‌های مهم آفندی و پدافندی خبر داده بودند.

اما در خبر اولیه رونمایی از این شناور، عبارت کلی استقرار "سامانه کشف و رهگیری و پرتابگرهای دریاپایه" دیده می شود. باید توجه داشت در فضای محدود شناورهای رزمی، عمودپرتاب بودن موشکها چه انواع پدافند هوایی و چه انواع کروز مورد مطالبه طراحان است زیرا به این ترتیب امکان جای‌دهی تعداد بسیار بیشتری موشک در شناور ایجاد می‌شود. ضمن آنکه برخورداری از دفاع موشکی مستحکم در شناور شهید سلیمانی و ابومهدی، این امکان را به آن می دهد که در مواجهه با دشمنی دارای قدرت هواپایه در فواصل خارج از پوشش سامانه های پدافند هوایی موشکی ارتش و سپاه که در سواحل مستقر هستند در دریا عمل کنند.

سپاه با «سلیمانی و ابومهدی» به اقیانوس‌ می‌رود ؟!

سردار تنگسیری در زمان رونمایی از جدیدترین شناور رزمی این نیرو در نیمه دی ماه 1402، خبر داده است که این شناور توانایی ۱۴ روز دریانوردی و پیمودن ۲ هزار مایل دریایی را بدون نیاز به پهلوگیری دارد که این موضوع در زمان رونمایی از شناور شهید سلیمانی در سال گذشته نیز در مقادیری بیشتر اعلام شده بود. با توجه به پایداری بالا و پیمایش نرم تر ناو های کاتاماران در آبهای مواج، در کنار پد بالگرد و با در نظر گرفتن عملیاتی شدن ناوهای لجستیکی اقیانوس پیمای کلاس شهید مهدوی، می توان در آینده نزدیک شاهد حضور ناوگروه های اعزامی سپاه به آبراه های بین المللی جهت اسکورت کشتی های نفتکش و تجاری جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورهای دوست و همسایه باشیم.

با توجه به اینکه به گفته فرمانده ندسا، ساخت شناور ابومهدی 15 ماه طول کشیده ولی در آینده نزدیک سپاه قادر است در کمتر از یک سال، 3 فروند از این شناور را تولید کند، به نظر می رسد تکمیل خط تولید این شناورهای راهبردی توسط نیروی دریایی سپاه به نتایج امیدبخشی رسیده است.

به همین خاطر، به نظر می رسد ماه های آینده و بویژه سال 1403 بدون شک برای نیروی دریایی کشورمان بویژه سپاه، سالی باشکوه به لحاظ بهره‌گیری از طیف متنوعی از تجهیزات جدید و ماموریت های مهم است که حضور شناورهای متنوع و سامانه‌های نوین شناسایی و اطلاعاتی و رزمی همچون شناور شهید سلیمانی و ابومهدی از جمله ویژگی های مهم آن است.

نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سالهای اخیر نشان داده است که برای غلبه بر محدودیتها و در جهت اجرای هرچه بهتر مأموریتهای محوله از ستادهای بالاتر با بهره‌گیری صحیح از تمامی امکانات موجود و اعتماد به متخصصان جوان می توان نه تنها مرزهای خودساخته محدودیتها را در مدتی کوتاه از بین برد بلکه تحریمهای قدرتهای خارجی را نیز بی اثر کرد و شناورهای شهدای گرانقدر ناظری، سلیمانی و ابومهدی که از طراحی جدید در ظاهر و بدنه و تسلیحات دوربرد برخوردارند نمونه هایی از این نگاه انقلابی برای افزایش سریع و قابل توجه توان رزم آن هم در عرصه دریا با پیچیدگی‌های خاص خود است.