سینمای جهاد مقدس، سپری در برابر تسخیر یا استعمار فرهنگی است

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، فیصل بن موسی (تهرانی) در حاشیه دومین جشنواره اکران آثار و تولیدات سینمایی ایران در مالزی، با اشاره به اهمیت و جایگاه ژانر دفاع مقدس یا همان سینمای جهاد مقدس، گفت: وقتی از سینمای ایران نام برده می شود، تصور عمومی به سمت آثار اصغر فرهادی می رود که با فیلم های «جدایی» و «فروشنده» برنده اسکار شد و در جشنواره کن نیز با «قهرمان» جایزه گرفته است اما سینمای ایران در این آثار خلاصه نمی شود و پس از مهاجرت فرهادی به غرب، دیگر سینمای وی چندان اهمیتی ندارد. 
 
وی با اشاره به برگزاری جشنواره اکران فیلم های ایرانی در شهرهای کوالالامپور، پوتراجایا و جزیره پینانگ از سوی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مالزی در خصوص تجربه خود در اکران این فیلم ها، گفت: تماشای چهار فیلم از مجموع فیلم های به نمایش درآمده در این جشنواره، درک بهتری از سینمای دفاع مقدس یا جهاد مقدس به من داد.  
 
بن موسی، با بیان اینکه این ژانر سینمایی مشکلات و آسیب های جنگ تحمیلی ایران در سال های 1980 تا 1988 را به تصویر می کشد، اظهار کرد:  علاقه مندان سینما، در خارج از ایران کمتر با این ژانر آشنایی دارند، اما بیش از 300 فیلم در این ژانر با کارگردانانی چون ابراهیم حاتمی کیا، محسن مخملباف، مجید مجیدی و کمال تبریزی در ایران تولید شده است که می توان گفت نام حاتمی کیا برجسته ترین و پربارترین نام در این ژانر است. 
 
این نویسنده و نمایشنامه نویس برجسته مالزیایی، آگاهی علاقه مندان به این ژانر به برگزاری جشنواره فیلمی که پدرام خسروانژاد در سال 2007 در نیویورک و مرکز باربیکن لندن ترتیب داد و در پی آن انتشار مطالعه ای توسط وی با عنوان "سینمای دفاع مقدس ایران: دین، شهادت و هویت ملی در ایران" در سال 2012 ، برمی گردد.  

وی بیان کرد: این گونه سینمایی در اصل به عنوان ابزاری تبلیغاتی درباره مشارکت مردمی در جنگ ایران و عراق که توسط قدرت های غربی و اسرائیل حمایت می شد، شکل گرفت. با این حال، پس از پایان جنگ همچنان به حیات خود ادامه داد؛ اما این بار با هدف حفاظت از فرهنگ، هویت و ملیت ایرانی یا ایرانی-اسلامی در برابر تهاجم و حملات خارجی.  
 
فیصل تهرانی، در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد: به فیلم های سینمای دفاع مقدس، نقش سپری در برابر تسخیر یا استعمار فرهنگی داده می شود. اسکار گرفتن اصغر فرهادی که خارج از این محدوده قرار دارد، گویی برای متعادل کردن صدا و انرژی سینمای جهاد مقدس صورت گرفته است. 
 
وی به روند تحولی فیلم های سینمایی دفاع مقدس به عنوان فرم متمایز و پیشرفته ای یاد کرد که با طرح سئوالات و موضوعات سینمای اجتماعی و مشکلاتی که مردم ایران با آن دست به گریبان بودند، برجسته شد. 
 
استاد دانشگاه ملی مالزی، در تحلیلی بر این ژانر از آثار سینمای ایران، گفت: انتقاد سیاسی در این آثار تند است وکارگردانان ابایی از هدف قرار دادن حاکمان یا روحانیون ندارند. در این فیلم ها، قهرمان کسی است که به او اهمیت داده نمی شود و از مظلومان به شمار می آید. موضوعاتی چون تبعیض بین شهروندان و مهاجران (عمدتاً افغان)؛ مشکلات زنان آسیب دیده (از جمله کارگران جنسی) و کودکان بی هویت؛ یا بی خانمان ها برجسته می شوند. محل داستان دیگر در تهران متمرکز نیست، بلکه پیش از این به مناطق دوردست تا نزدیکی مرزهای پاکستان یا عراق نیز گسترش یافته است. آنچه جالب توجه است این است که این فیلم ها پس از گذشت چندین دهه، سبک و شیوه روایی خاص خود را شکل داده اند. 
 
وی هدف از برگزاری جشنواره فیلم ایرانی در کوالالامپور را آشنایی علاقه مندان سینما در مالزی با ژانر جهاد مقدس برشمرد و گفت: فیلم "حناس" (2022) ساخته حسین دارابی، "بدون قرار قبلی" (1391) به کارگردانی بهروز شعیبی، "بادیگارد" (1395) ساخته ابراهیم حاتمی کیا، و "امروز" (1393) اثر رضا میرکریمی به ژانر سینمای دفاع مقدس تعلق دارند و جوایز سینمایی در خارج از ایران کسب کرده اند که نشان می دهد با وجود اینکه گاهی به عنوان سینمای تبلیغاتی به آن نگاه می شود، از کیفیت هنری آن کاسته نشده است. 
 
این پژوهشگر حوزه های حقوق بشر، اقلیت ها، آسیای جنوب شرقی و ادبیات تطبیقی، اذعان کرد: آثاری همچون «حناس»، «بادیگارد» و «بدون قرار قبلی» مفهوم پاسداری از هویت فرهنگی ایرانی – اسلامی را به مخاطب ارائه می کند و در دو اثر نخست به شکلی هنرمندانه ترور دانشمندان ایرانی توسط عوامل موساد را نشان داده و حق علیمی ایران برای داشتن دانش هسته ای را مطالبه می کند، چیزی که غرب آن را برای شرقی ها/ مسلمانان انکار می کند. 
 
وی با اشاره به داستان واقعی ترور داریوش رضایی نژاد دانشمند ایرانی در «حناس» و روایتی از آسیب، معضل و آشفتگی یک محافظ امنیتی نخبه برای حفاظت از یک دانشمند هسته ای

جوان و سرسخت در «بادیگارد»، گفت: صحنه ای از جنگ با دشمن در این آثار وجود ندارد اما ذهن را پر می کند و با وجود اینکه از سینما خارج شده اید، روح تان پر است. در این فضای ضداسرائیلی و ضدغربی، این آثار سینمای ایران، ارزش دیدن را دارد. 
 
فیصل تهرانی، در ادامه ارزش هایی همچون بازکشف ایمان و هویت ملی شخصیت اصلی فیلم «بدون قرار قبلی»که به یک زن اروپایی تبدیل شده است و همچنین به تصویر کشیدن ارزش های والای اخلاقی و انسانی در فیلم « امروز» را به عنوان نمونه های برجسته ای در فیلم های این جشنواره عنوان کرد و گفت: این فیلم های دفاع مقدس یا سینمای جهاد مقدس باید توسط مخاطبانی که احساسات اسلامی دارند یا سینماگران مسلمان مالزیایی تماشا شوند. اگر می خواهید ظاهری مسلمان داشته باشید، می توانید، اما بگذارید با علم و آگاهی باشد.  
 
وی تأکید کرد: نیازی به حسادت ورزیدن به فیلمسازان لیبرال نیست. سینماگران متعهد به اسلام ما می توانند از تجربه ایران بیاموزند. چه شرمی در این کار است؟ آنها می توانند به تهران بروند و با این فیلمسازان ملاقات کنند. قبل از بازگشت، یک یا دو ماه در کارگاه های آموزشی شرکت کنند.

استاد دانشگاه ملی مالزی، در پاسخ به این سئوال که در مقابل غرب چه کاری انجام می دهید؟ ، گفت: پس از آنچه برای غزه اتفاق افتاد، هرکسی که عاقل باشد دیگر به دنبال پیروی از آن سوی دنیا نخواهد بود .این فیلم های دفاع مقدس یا سینمای جهاد مقدس، معنای واقعی مراقبت از خود در فضای فرهنگی را نشان می دهند. در سایه نمایش، ما از هویت، عقاید و ارزش های خود محافظت می کنیم.