جان دوباره نوشت‌افزار ایرانی پس از تلاطم کرونا

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، صنعت نوشت‌افزار ایران در حالی به دولت سیزدهم رسید که پس از کرونا و تعطیلی مدارس، با یکی از بزرگترین چالش‌های یک دهه گذشته خود دست و پنجه نرم کرده بود. شیوع کرونا که منجر به تعطیلی پیاپی مدارس شده بود، بیش از هر چیز به تولیدکنندگان این صنعت ضربه زده بود؛ صنعتی که تازه می‌رفت در ایران پا بگیرد و با حضور تولیدکنندگان متعدد، توجه فعالان بازار را به خود جلب کند، حالا با تعطیلی اصلی‌ترین مراکز مصرف این اقلام، یعنی مدارس و دانش‌آموزان، مواجه شده بود. این امر سبب شد تا در کنار کاهش میزان تولیدات، چراغ برخی از واحدهای تولیدی نیز خاموش یا با تعدیل نیرو مواجه شوند.

بررسی‌های انجام شده حکایت از کاهش چشمگیر تولیدات در برخی از حوزه‌ها مانند دفتر تحریر تا 90 درصد داشت. صنعت نوشت‌افزار پس از این چالش به دولت سیزدهم رسید. در بررسی کارنامه دولت سیزدهم در قبال این صنعت، در کنار همه نکاتی که می‌توان از آن یاد کرد، به یک نکته کلیدی می‌رسیم و آن، به رسمیت شناختن صنعت نوشت‌افزار بود. این نگاه و توجه به این صنعت به عنوان یکی از عوامل مؤثر در پیوند میان فرهنگ و صنعت، گویی مرهمی بود بر زخم‌های پیکر آن پس از کرونا. دل‌گرمی ایجاد شده و تزریق آن به واحدهای تولیدی، سبب شد تا صنعت نوشت‌افزار پس از یک دوره خمودگی و رکود،‌ رمق دوباره پیدا کند و به عرصه تولید بازگردد.

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که میزان تولید در دولت سیزدهم در قیاس با گذشته، با رونق همراه بوده است. به شهادت آمار، برآورد می‌شود از 300 تا 350 میلیون عدد خودکار مورد نیاز بازار، 283 میلیون عدد در سال 1401 تولید شده است؛ این در حالی است که این میزان در سال 97، 209 میلیون عدد، در سال 98 نیز 239 میلیون و در سال‌های 99 و 1400 این میزان به ترتیب به 265 و 139 میلیون عدد رسیده بود.

همچنین بنا بر آمار منتشر شده برآورد می‌شود صنعت نوشت‌افزار در سال 1401 در حوزه تولید دفترچه تحریر به خودکفایی رسیده و تمامی 160 میلیون جلد دفترچه تحریر مورد نیاز بازار را تأمین کرده است:

صنعت نوشت‌افزار از جمله صنایعی است که صنعت و فرهنگ را به یکدیگر پیوند می‌دهد. توجه به بُعد فرهنگی این صنعت از همان ابتدا در نگاه دولت سیزدهم قابل مشاهده و محسوس است. برگزاری نمایشگاه الگونما با استقبال بخش‌های مختلف حاکمیتی و دولتی به برگزاری این نمایشگاه در زمستان 1400، نشان از تغییر نگاه مدیران و تصمیم‌گیران به این صنعت و دیگر حلقه‌های میانی داشت.

از سوی دیگر، برآوردها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر استفاده از کاراکترهای بومی در میان واحدهای تولیدی بیشتر شده است. در دهه 90 استفاده از محتوای بومی و ملی مورد توجه نبود، به‌طوری که در حدود 85 درصد از محصولات تولیدی با استفاده از محتوای غیر متعارف و غیر بومی بود که این میزان در سال‌های اخیر به 75 درصد کاهش یافته است.

اما یکی از مهمترین اقدامات دولت سیزدهم در رفع موانع تولید نوشت‌افزار در کشور، عزم جدی آن برای حل مشکل کاغذ در بازار بود. کاغذ که در روزگاری کیمیای بازار نشر و صنایع تولیدی مرتبط با آن به شمار می‌رفت، در دولت سیزدهم با افزایش تولید، حمایت از کارخانه‌های کاغذ و راه‌اندازی کارخانه‌های جدید برای تولید این محصول پایه به خودکفایی رسید. این توجه و تأکید که از شخص اول دولت به بدنه دولت تزریق می‌شد‌، موجب شد تا تولید کاغذ چاپ و تحریر در کشور از چهار هزار تن در ابتدای دولت به 80 هزار تن در عرض سه سال برسد،‌ همچنین پاسخ به نیاز کاغذ کتاب‌های درسی در کشور نیز از مسیر تولید داخلی محقق شود و از خروج 50 میلیون دلار ارز از کشور جلوگیری شود.

توجه رئیس جمهور به حوزه کاغذ،‌ تاجایی ادامه داشت که وی در آخرین روزهای حیاتش نیز به بازدید از کارخانه چوب و کاغذ مازندران پرداخت. خودکفایی در کاغذ و سامان یافتن این بازار که مدتی بود به دست سوداگران اداره می‌شد، خیال بسیاری از تولیدکنندگان به ویژه تولیدکنندگان دفاتر تحریر را راحت کرد. حل این مسئله تا جایی پیش رفته که یکی از مهمترین برنامه‌های سال جاری تولیدکنندگان این صنعت، استفاده از کاغذ ایرانی است.

اما یکی از مهمترین مشکلاتی که صنعت نوشت‌افزار به آن دچار بود، نبود وضعیت مشخص از بازار، مطالعات علمی و آماری دقیق قابل اتکا از زنجیره تولید، توزیع و تجارت این صنعت بود. با توجه به اهمیت این اطلاعات در ترسیم چشم‌انداز آینده، دولت سیزدهم با ایجاد دفتر ویژه برای صنعت نوشت‌افزار در وزارت صمت به رفع این نقص مهم پرداخت که نتیجه آن، برگزاری نشست‌های متعدد با فعالان این حوزه و تدوین سند چشم‌اندازی بود که موانع را بررسی و ظرفیت‌های موجود را بررسی می‌کرد. در کنار این، راه‌اندازی خانه‌‌های طرح و ایده در معاونت علمی ریاست جمهوری از دیگر اقداماتی بود که دولت سیزدهم تلاش کرد تا به واسطه آنها در تقویت چرخه محصولات بومی در حوزه صنایع فرهنگی مؤثر وارد میدان شود.

صنعت نوپای نوشت‌افزار در کشور طی سه سال گذشته علی‌رغم وجود مشکلات ریز و درشت از جمله بحث نوسانات ارزی و چالش‌های بیرونی، قاچاق و ... با احساس حمایت معنوی از دولت، جانی دوباره گرفت و توانست بار دیگر پس از کرونا، دست روی زانوی خود گذاشته و قد راست کند. می‌توان گفت رشدی که این صنعت در سال‌های اخیر تجربه کرد، بیش از هر چیز مرهون اعتماد به واحدهای تولید و حضور مردم در چرخه تولید بود.