درآمد میلیون دلاری از "مشاهده حیات وحش"؛ جایگزینی برای شکار

تاریخ سوم مارس به  عنوان روز جهانی حیات وحش شناخته می‌شود؛ رویدادی که هر سال با هدف افزایش آگاهی درباره حفاظت از گونه‌های جانوری و حفظ تنوع زیستی در سراسر جهان برگزار می‌شود.

این روز، که در سال 2013 توسط سازمان ملل متحد نام‌گذاری شد، فرصتی است تا اهمیت اکوسیستم‌های طبیعی و تهدیداتی که متوجه حیات وحش است، مورد توجه قرار گیرد. در همین راستا، مشاهده حیات وحش (Wildlife Watching) به‌عنوان یک جایگزین پایدار برای شکار، در سال‌های اخیر مورد استقبال گسترده‌ای قرار گرفته و به یکی از بخش‌های پردرآمد صنعت گردشگری تبدیل شده است.

رشد صنعت مشاهده حیات وحش و جایگاه آن در اقتصاد جهانی

مشاهده حیات وحش به سفرهایی گفته می‌شود که هدف آن‌ها مشاهده حیوانات در زیستگاه‌های طبیعی‌شان، بدون آسیب رساندن به محیط‌زیست یا حیات آن‌هاست. این نوع گردشگری نه‌تنها به حفاظت از گونه‌های جانوری کمک می‌کند، بلکه درآمد قابل‌توجهی نیز برای کشورها به همراه دارد.

بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، صنعت گردشگری حیات وحش سالانه بیش از 344 میلیارد دلار درآمد ایجاد می‌کند و بیش از 21 میلیون شغل در سراسر جهان از طریق این صنعت تأمین می‌شود. در آفریقا، که یکی از اصلی‌ترین مقاصد گردشگری حیات وحش محسوب می‌شود، بیش از 50 درصد از گردشگری خارجی به تماشای حیات وحش مرتبط است. در پارک ملی سرنگتی تانزانیا، تعداد بازدیدکنندگان سالانه به بیش از 1.5 میلیون نفر رسیده است و این صنعت بیش از 2.5 میلیارد دلار درآمد برای این کشور به همراه داشته است.

در آمریکای جنوبی، کشورهایی مانند کاستاریکا، اکوادور و برزیل با جذب گردشگرانی که به مشاهده گونه‌هایی مانند جگوار، طوطی‌های رنگارنگ و میمون‌های جنگل‌های بارانی علاقه‌مند هستند، به رونق این صنعت کمک کرده‌اند. در کاستاریکا، گردشگری مرتبط با حیات وحش 5 درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) را تشکیل می‌دهد و در سال‌های اخیر رشد 7 درصدی را تجربه کرده است.

کشورهای پیشرو در صنعت مشاهده حیات وحش

1. آفریقای جنوبی: این کشور یکی از موفق‌ترین نمونه‌ها در توسعه صنعت مشاهده حیات وحش است. پارک ملی کروگر با جذب بیش از 1.8 میلیون گردشگر در سال، میلیاردها دلار برای اقتصاد محلی درآمدزایی می‌کند. دولت این کشور سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در توسعه اکولوژیکی و آموزش جوامع محلی برای حفظ حیات وحش انجام داده است.

2. کنیا و تانزانیا: با برگزاری تورهای سافاری در پارک‌هایی مانند ماسایی مارا و سرنگتی، این کشورها توانسته‌اند سالانه میلیون‌ها گردشگر را جذب کرده و اقتصاد خود را تقویت کنند. در تانزانیا، درآمد حاصل از گردشگری حیات وحش در سال‌های اخیر به بیش از 4 میلیارد دلار رسیده است.

3. کاستاریکا: این کشور به لطف سیاست‌های سخت‌گیرانه زیست‌محیطی، توانسته است به یکی از برترین مقاصد گردشگری پایدار تبدیل شود. پارک‌های ملی مانند کورکووادو و مونته‌ورد به پناهگاهی برای گونه‌های نادر تبدیل شده‌اند که بازدیدکنندگان زیادی را از سراسر جهان به خود جذب می‌کنند.

4. ایالات متحده و کانادا: پارک‌های ملی یلوستون و بنف، نمونه‌هایی از موفقیت در جذب گردشگرانی هستند که به مشاهده گونه‌هایی مانند گرگ، خرس و گوزن علاقه دارند. در یلوستون، مشاهده گرگ‌ها به‌تنهایی سالانه بیش از 35 میلیون دلار به اقتصاد محلی کمک می‌کند.

چرا مشاهده حیات وحش جایگزین مناسبی برای شکار است؟

در بسیاری از کشورها، شکار یکی از تهدیدات جدی برای تنوع زیستی محسوب می‌شود. با این حال، گردشگری حیات وحش نشان داده که می‌تواند نه‌تنها جایگزین پایداری برای شکار باشد، بلکه درآمد بیشتری نیز ایجاد کند.

برای مثال، در زیمبابوه، یک فیل زنده در طول زندگی خود از طریق گردشگری حیات وحش تا 1.6 میلیون دلار درآمدزایی می‌کند، در حالی که ارزش یک فیل شکارشده تنها حدود 40 هزار دلار است. این آمار نشان می‌دهد که حفاظت از گونه‌های حیات وحش می‌تواند تأثیر اقتصادی قابل‌توجهی داشته باشد.

موانع و چالش‌های توسعه گردشگری حیات وحش

با وجود موفقیت‌های این صنعت، برخی کشورها همچنان در اجرای این مدل اقتصادی مردد هستند. کشورهای با اقتصادهای وابسته به شکار، مانند نامیبیا و برخی ایالت‌های آمریکا، معتقدند که درآمد حاصل از شکار کنترل‌شده، برای حفاظت از برخی گونه‌ها ضروری است.

همچنین، در برخی کشورها مانند برزیل و اندونزی، تخریب زیستگاه‌ها به دلیل جنگل‌زدایی، مانعی جدی برای توسعه پایدار مشاهده حیات وحش محسوب می‌شود. بدون حفاظت مناسب از جنگل‌ها و پارک‌های ملی، ادامه این صنعت در این کشورها با چالش‌های زیادی مواجه خواهد شد.

آینده روشن مشاهده حیات وحش

با توجه به افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت حفاظت از گونه‌های جانوری، انتظار می‌رود که صنعت مشاهده حیات وحش در سال‌های آینده رشد بیشتری داشته باشد. کشورهای موفق در این حوزه نشان داده‌اند که حفاظت از طبیعت نه‌تنها از لحاظ زیست‌محیطی ضروری است، بلکه از نظر اقتصادی نیز می‌تواند بسیار سودآور باشد.

در روز جهانی حیات وحش، فرصتی برای بازنگری در سیاست‌های زیست‌محیطی کشورها وجود دارد. حمایت از مشاهده حیات وحش و کاهش شکار، می‌تواند به حفظ تنوع زیستی کره زمین کمک کند و در عین حال، منافع اقتصادی پایداری را برای جوامع محلی به همراه داشته باشد.