جاس ۳۱۳؛ پهپاد بمب افکن جدید سپاه با موتور جت

«قاهر» نام پروژه‌ای در صنعت هوایی نیروهای مسلح است که علاوه بر ظاهر ویژه‌اش، فراز و نشیب بسیاری داشته و از یک جنگنده با مأموریت پشتیبانی نزدیک هوایی اکنون تبدیل به پهپادی با ابعاد کوچکتر و با نام «جاس 313» شده است.

نمایش 2 مدل بزرگ و کوچک پهپاد جاس 313 در مراسم الحاق ناو پهپادبر شهید بهمن باقری و پرواز از روی این ناو بهانه‌ای شد تا در گفتگو با سردار علیرضا تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه جزئیاتی از نمونه بزرگ این پهپاد جدید را جویا شویم.

سردار تنگسیری با بیان اینکه نمونه بزرگ پهپاد جاس مجهز به موتور جت است، گفت: جاس 313 با سرعت بالایی که دارد می‌تواند ماموریت‌های خود را به خوبی انجام دهد.

فرمانده نیروی دریایی سپاه همچنین تصریح کرد: این پهپاد جدید یک ساعت مداومت پروازی دارد و توان خوبی به شناور شهید باقری افزوده است.

وی همچنین به نوع ماموریت‌های جاس اشاره کرد و گفت: این پهپاد دو ماموریت شناسایی و بمب افکن را برای نیروی دریایی سپاه انجام می‌دهد.

محل احتمالی نگهداری و رها سازی بمب از پهپاد جاس 313

سردار تنگسیری خاطرنشان کرد: پهپاد جاس 313 برای پرواز از باند فرودگاه عملیاتی شده و در حال انجام مراحل تست پروازی روی ناو پهپادبر شهید باقری است و بزودی به صورت کامل عملیاتی می‌شود.

نمونه اولیه جنگنده «قاهر 313»، 12 سال قبل در 11 بهمن 1391 با حضور احمدی‌نژاد رئیس جمهور وقت رونمایی شد، این جنگنده یک هواپیمای تک‌موتوره و تک‌سرنشین بود که در زمان رونمایی آن عنوان شد دارای سطح مقطع راداری کم است و در بدنه آن از مواد پیشرفته استفاده شده، همچنین عنوان شده بود این جنگنده قادر است از انواع تسلیحات بومی استفاده کند و قابلیت پرواز در ارتفاع پست را نیز دارد.

اما تا مدتی خبری از آن نبود تا اینکه 5 سال بعد و در 26 فروردین ماه سال 96 فیلمی از تاکسی نمونه جدیدتری از این جنگنده مجهز به دو موتور و یک دوربین نظارتی زیر دماغه هواپیما منتشر شد، علاوه بر این به‌نظر می‌رسید دماغه هواپیما نیز برای نصب رادار جدید نسبت به نمونه اولیه قدری بزرگتر شده است.

پس از آن دوباره پروژه قاهر در سکوت خبری قرار داشت تا اینکه (29 بهمن 1401) امیر افشین خواجه‌فرد رئیس سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح اعلام کرد که پروژه جنگنده قاهر به‌زودی در نقش یک هواپیمای «بدون سرنشین» ظهور خواهد کرد.

نمونه کوچک پهپاد جاس 313 روی عرشه ناو پهپادبر باقری که برای آموزش پرواز از آن استفاده می‌شود

تبدیل این پروژه به یک هواپیمای بدون سرنشین نشان می‌دهد ساخت پهپادهای پنهان‌کار در نیروهای مسلح کشورمان با برنامه‌ای مدون و کاربردهای متفاوت در حال پیگیری است؛ پرنده‌هایی که هم می‌توانند به‌عنوان هدف سامانه‌های پدافندی و به‌منظور کالیبره کردن فضای راداری و آشنایی کاربران سامانه‌های پدافندی با جنگنده‌های پنهان‌کار فرامنطقه‌ای عمل کنند و هم می‌توانند در صورت مسلح شدن، آنها را در نقش پهپاد رزمی و شناسایی به‌کار گرفت.

حاصل سرمایه‌گذاری صنعت هوایی در سال‌های اخیر موجب شده نیروهای مسلح کشورمان توانایی طراحی و تولید انواع پهپاد با کاربردهای مختلف و بردهای متنوع را به‌دست آورند، به‌صورتی که امروز کشورمان به‌عنوان قدرت برتر پهپادی در منطقه و یکی از قدرت‌های برتر پهپادی جهان شناخته می‌شود.

قدرت پهپادی ایران اما منحصر به مرزهای کشور نمانده و طی سالیان اخیر و به‌خصوص بعد از ظهور گروهک‌های تروریست تکفیری در منطقه، جمهوری اسلامی ایران با تقویت هم‌پیمانان خود در جبهه مقاومت، توانسته است شبکه یکپارچه پهپادی را در منطقه نیز ایجاد کند، این توانمندی تا جایی پیش رفته است که به‌گفته سردار سلامی فرمانده‌کل سپاه پاسداران، می‌تواند تنگه‌های راهبردی دریایی دنیا را پوشش دهد. این شبکه پهپادی همچنین توانسته است نقشی تعیین‌کننده در نبردهای اخیر در منطقه غرب آسیا داشته باشد و ایران را قادر ساخته است به هر تهدید در سطح منطقه پاسخ دهد.

علی‌رغم پیشرفت‌های قابل‌توجهی که در حوزه توان پهپادی کشور رخ داده است اما به‌نظر می‌رسید جای پهپادهای پنهان‌کار در سبد محصولات پهپادی ایران خالی باشد؛ پهپادهای با سطح مقطع راداری کمتر نسبت به پهپادهای معمولی که قادر به اجرای مأموریت‌های هستند که سایر پهپادها از عهده آن برنمی‌آیند.

چنین پهپادهایی با توجه به شکل طراحی و استفاده از مواد خاص در بدنه (مواد جاذب امواج رادار) به‌سختی توسط سامانه‌های راداری، قابل کشف و شناسایی هستند.

با توجه به استفاده از موتور جت در جاس 313 با افزایش مداومت پروازی، گزینه‌ای مناسب برای اجرای عملیات‌های گشت هوایی به عنوان پهپاد رهگیر و عملیات‌های رزمی و شناسایی در خاک دشمن خواهد شد.

نیروهای مسلح کشورمان با ورود به حوزه طراحی و تولید پهپادهای پنهان‌کار،‌ فصل جدیدی را  در این حوزه آغاز کرده‌اند که قطعاً نقش بسزایی در ارتقای توان پهپادی کشور ایفا خواهد کرد؛ موضوعی که در سال‌های آینده می‌تواند به یکی از ابزارهای قدرتمند ایران در ایجاد برتری هوایی بینجامد.