گزارشی از سومین نشست «بررسی تلقی روحانیت از انتظارات مردم»

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، نشست «بررسی تلقی روحانیت از انتظارات مردم» از سلسله نشست های علمی هویت طلبگی عصر امروز در خبرگزاری رسا برگزار شد.

این نشست سومین برنامه از سلسله نشست های تخصصی هویت طلبگی است که با مشارکت مراکز و مجموعه هایی همچون خبرگزاری رسا، شورای تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، مرکز مطالعات سنجش دینداری و پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت برگزار می شود.

حجت‌الاسلام سید قوام صفوی دبیر علمی این نشست، اظهار داشت: هوش اجتماعی زمانی مؤثر و مفید است که همراه با سواد رسانه‌ای و آموزش مناسب باشد، مردم دارای تفاوت‌های گوناگون هستند و انتظارات متنوعی دارند، بنابراین نمی‌توان نسخه‌ای یکسان را برای همه نسل‌ها با زیست‌بوم‌های مختلف در نظر گرفت، به همین دلیل انتخاب الگویی برای برآورده کردن انتظارات مردم نیازمند بازنگری و اصلاح است و باید بر اساس نیازهای متفاوت، پاسخ مناسبی به انتظارات جامعه از روحانیت ارائه شود.

حجت‌الاسلام سید صابر رضایی پژوهشگر حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی در این نشست بیان کرد: پروژه‌ای را با محوریت بررسی تلقی روحانیت از انتظارات مردم دنبال می‌شود، این پروژه در ارتباط با مسئله انتظارات مردم از روحانیت تعریف شده است و هدف اصلی آن تحلیل شکاف میان انتظارات عمومی و نوع کنشگری روحانیت است، سؤال محوری این پژوهش به انتظارات و نقش‌هایی می‌پردازد که جامعه از روحانیت طلب می‌کند و نوع برداشت و تفسیری که از این انتظارات وجود دارد و در این راستا تجربه زیست روحانیون نیز به‌عنوان عاملی تأثیرگذار در فهم این موضوعات مورد تأکید قرار گرفته است، همچنین بخش دیگری از این پروژه به شناسایی موانع تحقق نقش‌های مطلوب روحانیت اختصاص دارد.

حجت الاسلام محمدمهدی محققی مدیرعامل خبرگزاری رسا نیز در این نشست به ایجاد شکاف میان صحنه ظاهر و پشت پرده در رسانه‌ها اشاره و بر تفاوت میان سیاست‌های اعلامی و اعمالی تأکید کرد و گفت: در عرصه مصاف رسانه‌ای، زمانی که دشمن حملات رسانه‌ای گسترده‌ای انجام می‌دهد، فاصله میان ظاهر و باطن کاهش پیدا می‌کند و با استفاده از جنگ شناختی این دو سطح به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شوند، دشمن توانسته در زمینه تضعیف جایگاه روحانیت موفق عمل کند.

مدیرعامل خبرگزاری رسا اظهار کرد: در جامعه روحانیت شاهد تخصص‌گرایی افراطی هستیم که باعث شده از یک سو نقش‌های متعدد برای روحانیت تعریف شود و از سوی دیگر انتظارات گسترده‌ای از آنان شکل گیرد، این شرایط ضرورت بررسی و بازنمایی رسانه‌ای انتظارات مردم را از روحانیت افزایش داده است، برخی جریان‌ها تلاش می‌کنند ادراک‌های منفی را به جامعه القا کنند در حالی که جریان‌های دفاع‌کننده سعی دارند تا ادراک‌های اصیل و ناب را به جامعه منتقل کنند، با این وجود حجم بالای تولید ادراک‌های مشوّش نشان می‌دهد که رسانه‌های حوزوی نتوانسته‌اند در این عرصه مؤثر عمل کنند و نیازمند تلاش بیشتری برای مقابله با این چالش هستند.

حجت‌الاسلام محمدحسین پیشاهنگ مسئول جمعیت فعالان رسانه انقلابی در این نشست درباره منشأ انتظارات مردم از روحانیت توضیح داد: این موضوع به نقشی برمی‌گردد که دین در زندگی مردم ایفا کرده و جایگاهی که برای روحانیت در نظر گرفته شده است، در طول تاریخ شیعه بخشی از درآمدهای جامعه به‌واسطه دریافت وجوهات در دست روحانیت بوده و همین امر انتظارات ویژه‌ای را در میان مردم ایجاد کرده است.

مسئول جمعیت فعالان رسانه انقلابی با تاکید براینکه روحانیت در گذر تاریخ نقش‌هایی کلیدی در جامعه داشته، بیان داشت: قیام میرزا کوچک‌خان جنگلی علیه دولت‌های روس و انگلیس ریشه در همین انتظارات دینی و اجتماعی داشت، حتی اگر دین مستقیماً مردم را به چنین مبارزه‌ای دعوت نکرده باشد تجربه تاریخی نشان داده است که هرگاه ظلمی رخ داده این روحانیت بوده که پرچم مبارزه را برافراشته است.

مسعود کاویانی مدیر رادیو معارف نیز در این نشست بیان کرد: روحانیان یکی از عناصر قدرت نرم در نظام هستند در حالی که قدرت سخت بیشتر مبتنی بر اعمال زور است، قدرت نرم بر پایه مهربانی، هوشمندی، زیبایی و جذابیت بنا شده است، به عنوان مثال یهودیان به‌واسطه قدرت نرم توانسته‌اند محبوبیت بیشتری برای خود ایجاد کنند و خلق تصویری مطلوب از خود و اقداماتشان و همچنین تخریب چهره رقیب از اقدامات کلیدی آنان در به‌کارگیری قدرت نرم است.

وی افزود: یک روحانی و کارشناس عرصه رسانه باید فردی متعهد، اخلاق‌مدار و متخصص در امور دینی باشد، اما متأسفانه به رسانه و منبر نزدیک‌تر شده‌ایم، مردم انتظار دارند که روحانیون همراه با آن‌ها زندگی کرده و دغدغه‌هایشان را احساس کنند، نکته حائز اهمیت این است که امروزه برخی از روحانیون در موضوعات مختلف اظهارنظر می‌کنند، اما بهتر است روحانیون بر حوزه تخصصی خود تمرکز کنند تا بتوانند تأثیری عمیق‌تر و واقعی‌تر داشته باشند.

حجت‌الاسلام عبدالله رضایی مسئول مؤسسه رسانه‌ای نسل سلمان در ادامه نشست اظهار داشت: روحانیت باید به خود نقدی جدی بپردازد تا از نگاه برترجویانه به مردم پرهیز کند، وظیفه اصلی روحانیت انتقال پیام اهل‌بیت علیهم‌السلام از موضعی متواضعانه و همراه با حقیقت‌جویی است، مردم حقیقت را می‌دانند اما گاه آن را بیان نمی‌کنند و باید استحکام عقیدتی جامعه را جدی گرفت، خودانتقادی در میان روحانیون باید با دقت و توجه بیشتری مورد بررسی قرار گیرد.

وی افزود: روحانیون باید ناقل دین و حقیقت باشند نه کسانی که خود به ساخت حقیقت بپردازند؛ آنچه از آنها انتظار می‌رود، ارائه دانشی است برخاسته از قرآن و آموزه‌های دینی نه علمی ساخته‌شده بر مبنای تجربه فردی یا غیر مرتبط با دین باشد.

حجت‌الاسلام علی حاج‌آخوند دبیر سرویس فرهنگی-اجتماعی خبرگزاری رسا در این نشست بیان کرد: با توجه به تجربیات تبلیغاتی که دارم، انتظارات مردم از روحانیت بسیار متنوع و مهم است، نخستین انتظار مردم از یک روحانی، رهبری معنوی و اخلاقی است، اگر یک روحانی در رفتار و اخلاق خود کج‌روی کند می‌تواند تصور یک منطقه را نسبت به روحانیت تغییر دهد. 

وی با تاکید براینکه نگاه مردم به روحانی‌ها عمدتاً نگاهی اخلاق‌محور است، گفت: آن‌ها روحانیون را به‌عنوان الگویی برای رفتارهای عبادی و اخلاقی خود می‌پذیرند، به همین دلیل انتظار می‌رود که روحانیان با رعایت ارزش‌های اخلاقی و خوش‌رفتاری در تعامل‌های خود با مردم نقش مؤثری ایفا کنند، پس از انقلاب انتظارات از روحانیت افزایش یافته و مردم توقع دارند که آن‌ها در حوزه‌های اجتماعی و سیاسی نیز فعال بوده، علیه ظلم بایستند و با فساد مبارزه کنند.

سید عباس موسوی از فعالان انقلابی فضای مجازی در این نشست بیان کرد: مردم تمایل دارند به سرعت به پاسخ‌های خود دست یابند، پلتفرم‌ها مانند سکویی برای انتشار محتوا عمل می‌کنند و برخی از روحانیون نیز از فضای مجازی به عنوان یک سکوی انتشار بهره می‌برند که مخاطبانی فراتر از مرزها دارد.

وی افزود: روحانیونی که در این فضا فعالیت می‌کنند باید با زبان قابل فهم و مردمی ارتباط برقرار کنند، همان‌طور که پیامبران مطالب مهم را به زبانی ساده برای مردم ارائه می‌کردند وظیفه روحانیت نیز تبدیل زبان پیچیده و سخت به زبانی نرم و قابل درک برای عموم است و در فضای مجازی تبلیغ می‌تواند موثر باشد.

حجت‌الاسلام محمدجواد علی‌نژاد پژوهشگر مدیریت راهبردی فرهنگ در این نشست بیان کرد: درک صحیح از بیانات رهبر معظم انقلاب منجر به برداشت درست از انتظارات مردم نسبت به روحانیت می‌شود؛ میزان ورودی‌های حوزه علمیه نشان‌دهنده نگاه مردم به روحانیت است.

وی همچنین با تأکید بر این نکته که فعالیت روحانیون در فضای مجازی به‌ویژه از طریق انتشار فیلم‌هایی درباره روحانیت، نشان‌دهنده نظرات مردم در مورد این قشر است، گفت: برخی از طلاب نیز با آشنایی بیشتر با امکانات رسانه‌های حوزوی به سمت تبلیغات رسانه‌ای گرایش پیدا می‌کنند.