جنجال تازه در نمایشگاه کتاب؛ این‌بار بر سر غرفه‌ها
نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هر سال امید تازه‌ای برای ناشران و اهالی فرهنگ به همراه دارد. اما در میان شور و شوق عمومی، برخی ناشران مستقل از نحوه تخصیص غرفه‌ها و چینش نمایشگاه گلایه دارند و خواستار توجه بیشتر به عدالت در فرایند اجرایی هستند.
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای فرهنگی کشور، هرساله میزبان صدها ناشر از سراسر ایران است. در حالی که این رویداد فرصتی برای عرضه آثار و ارتباط نزدیک‌تر با مخاطب به شمار می‌رود، برخی ناشران نسبت به نحوه تخصیص غرفه‌ها و چیدمان نمایشگاه انتقادهایی دارند. در این گزارش به میان ناشران در نمایشگاه کتاب رفته‌ایم و نظرات و تجربه‌های شماری از ناشران بررسی شده است.
غرفه‌هایی کوچک با دنیایی از کتاب
در گفت‌وگو با چند ناشر، این نکته مطرح شد که متراژ غرفه‌های اختصاص یافته لزوماً با تعداد کتاب‌های منتشرشده متناسب نبوده است. «مینو تهمتن‌زاده»، مدیرمسئول انتشارات پل، با بیش از ۳۸۰ عنوان کتاب، غرفه‌ای ۱۵ متری در اختیار دارد. او می‌گوید: «در آیین‌نامه‌ها آمده که متراژ غرفه‌ها باید بر اساس تعداد عناوین اعلام وصول‌شده در کتابخانه ملی تعیین شود. اما تجربه ما در عمل متفاوت بوده. برخی ناشران با تعداد عناوین کمتر، فضای بیشتری گرفته‌اند. فکر می‌کنم شاید بهتر باشد ملاک‌ها دقیق‌تر اجرا یا شفاف‌تر اطلاع‌رسانی شوند.» او همچنین به نحوه جانمایی غرفه‌ها اشاره می‌کند: «نمایشگاه باید به ترتیب حروف الفبا چیده می‌شد. اما شاهد بودیم ناشرانی خارج از ترتیب مقرر، در جایگاه‌های بهتر قرار گرفته‌اند. این موضوع باعث شده برخی ناشران احساس تبعیض داشته باشند. البته امیدوارم این موارد بیشتر از سر بی‌نظمی باشد، نه تعمد.»
پژوهشگرانی که نادیده گرفته می‌شوند
«موسی بهرمی»، پژوهشگر و ناشر، نیز تجربه‌ای مشابه را مطرح می‌کند. او با اشاره به بیش از ۴۰۰ عنوان کتاب منتشرشده می‌گوید: «حدود ۱۵۰ عنوان کتاب ما هنوز در سامانه کتابخانه ملی ثبت نشده‌اند، ولی چاپ شده و در اختیار مخاطبان‌اند. به همین دلیل غرفه ما بر مبنای ۲۵۰ عنوان محاسبه شد. شاید بد نباشد در آینده، راه‌حلی برای ثبت سریع‌تر این عناوین پیدا شود تا ناشران پژوهشی با این چالش مواجه نشوند.»
آمارهایی که پرسش‌برانگیز است
بررسی تصادفی متراژ برخی غرفه‌ها در جدول زیر که در گفت‌وگو با انتشاراتی‌ها به دست آمده است، نشان می‌دهد که هماهنگی کامل بین تعداد کتاب و فضای اختصاص‌یافته، همیشه برقرار نبوده است:
هرچند این آمارها به تنهایی نمی‌توانند قضاوت کاملی ارائه دهند، اما برخی ناشران از نبود تناسب میان شاخص‌ها احساس نگرانی می‌کنند.
پاسخ‌هایی که نیاز به گفت‌وگوی بیشتر دارد
یکی از ناشران که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با فارس روند تخصیص غرفه‌ها را این‌گونه توصیف می‌کند: «روند تخصیص غرفه‌ها کاملاً سیستمی است و با اتصال به سامانه کتابخانه ملی انجام می‌شود. کتاب‌ها باید ثبت شوند و پس از بررسی، متراژ تخصیص می‌یابد. بعد از آن هم مالیات، حق‌العمل‌کاری نمایشگاه مجازی و هزینه غرفه پرداخت می‌شود. من اعتراض‌ها را درک نمی‌کنم.» اما از نگاه ناشران معترض، این فرایند به‌تنهایی نمی‌تواند واقعیت همه فعالیت‌های نشر را بازتاب دهد. آن‌ها باور دارند برخی جنبه‌های میدانی، مانند سرعت ثبت عناوین یا نوع کتاب‌ها، باید در سیاست‌گذاری لحاظ شود.
صدایی بی‌پرده در دل نمایشگاه
«حسن چابک»، مدیر انتشارات چابک‌اندیش، از جمله کسانی است که بدون تعارف، دیدگاهش را بیان می‌کند: «ما اینجا باقلافروش نیستیم! ولی خیلی‌ها سکوت می‌کنند چون می‌ترسند وضعیت بدتر شود. پارسال که وزارت ارشاد برگزارکننده بود، حداقل همه چیز منظم‌تر بود. امسال بی‌نظمی موج می‌زند. حتی ترتیب حروف الفبا هم رعایت نشده. ناشری با نام «سَمَن» که باید در ردیف سین باشد، با گذاشتن یک نشر اول آن، در ردیف «ن» قرار دادند.»
گفت‌وگو به جای گلایه
نمایشگاه کتاب تهران فرصتی بی‌نظیر برای تعامل فرهنگی، عرضه آثار مکتوب و شنیدن صدای ناشران است. اگر چه برخی چالش‌ها و ناهماهنگی‌ها در اجرا طبیعی به نظر می‌رسد، اما توجه مسئولان به نظرات ناشران مستقل، می‌تواند کیفیت این رویداد فرهنگی را در سال‌های آینده بهبود بخشد. گفت‌وگو و شفاف‌سازی، شاید کلیدی باشد برای باز کردن قفل برخی دغدغه‌های امروز.
ارسال نظرات