معاون آموزش حوزه‌های علمیه:
صدسالگی حوزه قم، نقطه عطفی در تاریخ و پژوهش‌های علوم اسلامی است
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی، از تولید ۳۶ جلد موسوعه پژوهشی درباره تحولات علمی حوزه در قرن اخیر خبر داد و گفت: موسوعه‌ای که با مشارکت بیش از ۳۱۰ محقق و با تأکید رهبر معظم انقلاب، نقش مهمی در آینده فرهنگی و تمدنی کشور دارد.
به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی، معاون آموزشی حوزه‌های علمیه، در برنامه قرارگاه شبکه قرآن به تاریخچه دیرینه این نهاد علمی و دینی پرداخت و تأکید کرد: حوزه‌های علمیه سابقه‌ای بیش از دوازده قرن دارند. این سابقه در اسناد و کتب تراجم رجالی مشهود است؛ منابعی که از اصحاب ائمه اطهار علیهم‌السلام یاد کرده‌اند و به حوزه‌های درسی و حدیثی متعدد، از جمله اصحاب امام صادق، امام کاظم و امام رضا علیهم‌السلام، اشاره دارند. حوزه علمیه قم نیز از همان دوران حضرات معصومین علیهم‌السلام مورد توجه بوده است.
وی با اشاره به آثار تاریخی قرن ششم هجری اظهار کرد: وقتی مؤلفان مدارس علمی ایران را ذکر می‌کنند، به شهر قم نیز اشاره دارند. یکی از مدارس یادشده، مدرسه‌ای در جوار حرم حضرت معصومه سلام‌الله‌علیهاست که بعدها با استقرار مرحوم فیض کاشانی در آن، به نام مدرسه فیضیه شناخته شد. این مدرسه احتمالاً همان مدرسه آستانه قم در قرن ششم بوده است.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه ادامه داد: روند تحول حوزه علمیه قم در دوره معاصر، با ورود مرحوم آیت‌الله‌العظمی شیخ عبدالکریم حائری یزدی، احیا شد. ایشان با تأسیس دوباره این حوزه، روح تازه‌ای در کالبد آن دمید. پایه‌گذاری حوزه قم توسط محقق حائری، با هدف احیای دین و فرهنگ دینی مردم ایران انجام گرفت. او علی‌رغم دعوت مراجع نجف برای مرجعیت در آن شهر، آینده فرهنگ دینی ایران را مهم‌تر دانست و حوزه قم را بنیان گذاشت.
۳۶ جلد پژوهشی در همایش نکوداشت محقق حائری رونمایی شد
وی در ادامه افزود: این حرکت آغازگر مسیری شد که در دهه‌های بعد توسط مراجع بزرگی همچون آیت‌الله‌العظمی بروجردی توسعه یافت و به ایجاد یک زبان مستقل در فقه و اصول و همچنین گفتمان تأثیرگذار در روند دینی کشور انجامید. بی‌شک یکی از برکات این حرکت بزرگ، انقلاب اسلامی است که از دل همین حوزه برخاست. امام خمینی رحمت‌الله‌علیه نیز در ادامه همین راه، تحول عظیمی را در منطقه و جهان ایجاد کردند.
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی با اشاره به صدمین سالگرد این نهاد، گفت: بر همین اساس، تصمیم گرفته شد همایشی جامع با محوریت نکوداشت محقق حائری و گزارشی از تاریخ و عملکرد علمی حوزه در عرصه‌های مختلف برگزار شود. می‌توانستیم این همایش را در همان سال نخست (۱۴۰۰ هجری شمسی) تنها با چند مقاله و مجلد برگزار کنیم؛ اما دغدغه علمی ما این بود که برای هر دانش اسلامی، یک مجلد مستقل و دقیق حاوی گزارش علمی و تاریخی تحولات آن در صده اخیر تولید شود.
وی درباره فرآیند تدوین این آثار افزود: از سال ۱۴۰۰، گروه‌های پژوهشی فعالیت خود را آغاز کردند. در سال‌های ۱۴۰۱، ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳، حدود ۱۶ هزار صفحه محتوای پژوهشی و ادبیات علمی در قالب ده‌ها مجلد تولید شد. این حجم گسترده، افزون بر مجموعه آثار مرحوم شیخ عبدالکریم حائری یزدی است که برای نخستین‌بار در قالب موسوعه‌ای ۲۲ جلدی، شامل تقریرات دروس، نوشته‌ها و آثار علمی ایشان منتشر شده است. این مجموعه ارزشمند، به‌ویژه برای علاقه‌مندان به فقه و اصول بسیار مفید است.
معاون آموزش حوزه علمیه قم اضافه کرد: در این مجموعه، به‌جای آنکه چند دانش را در یک مجلد خلاصه کنیم، هر دانش به‌صورت مستقل در یک جلد عرضه شده است. در مراسم رونمایی، ۲۶ جلد از این آثار عرضه شد و ۹ جلد دیگر نیز در مرحله آماده‌سازی قرار داشت. در مجموع، ۳۶ جلد پژوهشی به همایش علمی ارائه شد.
وی تأکید کرد: این همایش با محوریت بزرگداشت محقق حائری و ارائه گزارشی جامع از تاریخ و دستاوردهای حوزه علمیه قم در زمینه‌های مختلفی چون فقه، اصول، حدیث، فلسفه، عرفان، کلام، مهدویت، رسانه، فضای مجازی، هنر، ادبیات، تبلیغ، آموزش، پژوهش، و تعاملات بین‌المللی برگزار شد؛ تا تصویری روشن از تحولات علمی حوزه در قرن اخیر برای جامعه ترسیم کند.
همکاری بیش از ۳۱۰ محقق حوزه در تدوین موسوعه؛ انتشار ۳۰ شماره ویژه پیش از همایش
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی در تشریح دستاوردهای علمی همایش یکصدمین سال تأسیس حوزه علمیه قم به مشارکت گسترده اندیشمندان حوزه و انعکاس علمی این رویداد در نشریات معتبر اشاره کرد.
معاون آموزشی حوزه‌های علمیه گفت: در طول سه سال اخیر، از سال ۱۴۰۰ تا تابستان ۱۴۰۳، فرآیند آماده‌سازی همایش و تدوین مجموعه آثار آغاز شد. اگرچه این برنامه می‌توانست در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ یا حتی در دهه فجر همان سال، همزمان با مبعث یا سالگرد رحلت آیت‌الله مؤسس برگزار شود، اما تمرکز ما بر تولید محتوای علمی و مستند، زمان‌بر بود.
وی افزود: در این مدت بیش از ۳۱۰ محقق، عالم و اندیشمند حوزوی در تدوین موسوعه‌ها، دانشنامه‌ها و گزارش‌های تحولات علمی و عملکرد حوزه مشارکت داشتند. مجموعه‌ای از این اسناد و آثار نیز در قالب یک نسخه به محضر مقام معظم رهبری تقدیم شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی با تأکید بر جنبه علمی و تأثیرگذاری این رویداد ادامه داد: یکی از ویژگی‌های این همایش، استقبال گسترده نشریات علمی کشور پیش از برگزاری آن بود. بالغ بر سی نشریه معتبر علمی با ما مکاتبه کردند و یک شماره ویژه از نشریه خود را به مقالات مرتبط با حوزه تخصصی‌شان در ارتباط با موضوع همایش اختصاص دادند. این اتفاق در سطح کشور کم‌سابقه است و نشان‌دهنده جایگاه بالای علمی همایش است.
دانشنامه تحولات حوزه، محور پیام رهبر انقلاب و سند تمدن‌سازی دینی
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی با اشاره به روند تدوین و آماده‌سازی موسوعه علمی تاریخ تحولات حوزه، از نقش این مجموعه در شکل‌گیری پیام اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره جایگاه حوزه علمیه قم سخن گفت.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه ابراز داشت: در چند ماه منتهی به همایش، بخش قابل توجهی از آثار علمی آماده شد و حدود بیست مجلد از مجلدات این موسوعه که به شخصیت و خدمات علمی مرحوم آیت‌الله مؤسس، شیخ عبدالکریم حائری یزدی، اختصاص داشت، در دو مرحله زمانی به دفتر مقام معظم رهبری تقدیم شد.
وی با اشاره به وسعت و عمق کار پژوهشی انجام‌شده گفت: این مجموعه عظیم پژوهشی گزارشی جامع از تاریخ دانش و عملکرد حوزه علمیه قم در طول یک قرن، به‌ویژه در دهه‌های پایانی آن، ارائه داده است. خواننده گزارش به‌وضوح می‌تواند تأثیر انقلاب اسلامی و رهبری حضرت امام خمینی(ره) را در تحول حوزه و دانش دینی درک کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی افزود: این مجموعه علمی مستند، تحولات حوزه را در بیش از ۲۵ تا ۳۰ رشته و گرایش علمی تحلیل و مستندسازی کرده است. بی‌تردید، این مجموعه می‌تواند یکی از پیش‌زمینه‌های اصلی برای تعبیر رهبر معظم انقلاب از حوزه موفق باشد.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه ادامه داد: اگرچه برخی مقالات و موضوعات به دلیل محدودیت زمانی به سرانجام نرسید یا به مرحله انتشار نرسید، اما همین مجموعه تقدیمی، با مشارکت دفتر تبلیغات اسلامی، دبیرخانه همایش و دیگر نهادها، توانست بخش مهمی از مطالعات و مستندات انجام‌شده را در معرض دید معظم‌له قرار دهد.
وی با اشاره به اطلاع برخی دغدغه‌مندان از اهتمام رهبر معظم انقلاب به این موضوع گفت: برخی از اساتید و صاحب‌نظران نیز مطالب و اسنادی را به‌صورت شخصی یا رسمی به دفتر ایشان ارسال کردند و به دست ایشان رسید. آنچه امروز در قالب پیام منتشر شده، بازتابی از توجه عمیق و تمرکز رهبر انقلاب بر این مجموعه علمی است.
دبیر همایش یکصدمین سال باز تأسیس حوزه علمیه قم با طرح یک پرسش مهم گفت: در شرایط فعلی کشور و منطقه، که با چالش‌های حکمرانی و تحولات مهم جبهه مقاومت مواجه هستیم، این سؤال مطرح می‌شود که چرا رهبر انقلاب وقت ارزشمندی را صرف مطالعه دقیق این مجموعه کرده‌اند؟ پاسخ، نگاه ویژه ایشان به نقش آینده حوزه در فرهنگ دینی کشور، حکمرانی اسلامی و تمدن‌سازی است. بنابراین پیام اخیر ایشان باید با دقت و در ابعاد مختلف تحلیل شود و مورد توجه جدی جامعه علمی و حوزوی قرار گیرد.
پیام رهبر انقلاب، فراخوان جهانی برای احیای فرهنگ اسلامی و تمدن‌سازی
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی در ادامه با اشاره به شخصیت مردمی حجت‌الاسلام والمسلمین آل‌هاشم و حضور پرشور مردم در مراسم وداع با وی، از جایگاه رفیع روحانیونی گفت که با مردم زندگی می‌کنند و برای رفع مشکلات آنان تلاش می‌نمایند.
وی گفت: ایشان صرفاً امام جمعه‌ای معمولی نبودند؛ همواره در کنار مردم بودند، با آنان سخن می‌گفتند، مشکلاتشان را می‌شنیدند و تا جایی که می‌توانستند، برای حل آن می‌کوشیدند. این ارتباط صادقانه باعث شد که مردم در حیات و ممات او، از سراسر استان و حتی استان‌های دیگر برای ادای احترام حضور یابند.
وی در ادامه با اشاره به پیام تاریخی مقام معظم رهبری به مناسبت یکصدمین سال تأسیس حوزه علمیه قم تأکید کرد: گرچه زمینه صدور این پیام، همایش صدمین سال تأسیس حوزه علمیه قم بود، اما این پیام فراتر از یک رویداد یا یک نهاد خاص است. این پیام، پیامی جهانی برای همه روحانیون و حوزه‌های علمیه در سراسر دنیاست.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه افزود: این پیام، رسالت حوزه‌ها و روحانیون را در احیای فرهنگ اسلامی، تمدن‌سازی نوین و طراحی نقشه فرهنگی جهان اسلام گوشزد می‌کند. از همین رو، حوزه‌های علمیه مشهد، اصفهان و دیگر مراکز علمی کشور نیز در حال بررسی و دریافت عمیق پیام هستند و حوزه‌های نجف و دیگر مراکز علمی جهان نیز باید این پیام را جدی بگیرند.
وی تأکید کرد: بی‌شک حوزه علمیه قم به دلیل جایگاه خاص خود و نقش مدیریتی‌اش در اداره حوزه‌های سراسر کشور، مسئولیت مضاعفی دارد و باید زودتر از دیگران، نقش خود را بازتعریف و رسالتش را تبیین کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی در بخش دیگری از سخنانش گفت: این پیام تاریخی، دعوتی به طراحی جبهه فرهنگی انقلاب و بازتعریف پایه‌های تمدن اسلامی است. البته تحقق تمدن اسلامی فقط بر دوش حوزه نیست، بلکه همه نیروهای دغدغه‌مند جبهه فرهنگی باید برای تحقق این هدف بزرگ، همراه حوزه وارد میدان شوند.
وی افزود: رسانه‌ها باید نقش‌آفرینی کنند و این پیام را به زبان روشن به نسل جوان منتقل نمایند. فعالان فرهنگی نیز باید بر اساس این پیام، جایگاه و نقش خود را در تمدن‌سازی و مقابله با جبهه استکبار تعریف کنند.
پیام رهبری منشور آینده‌ساز حوزه‌ها و دعوت به جهش تمدنی است
معاون سابق پژوهش حوزه‌های علمیه، با اشاره به پیام تاریخی رهبر معظم انقلاب اسلامی به مناسبت صدمین سال تأسیس حوزه علمیه قم، این پیام را در امتداد منشور روحانیت حضرت امام خمینی (ره) دانست و گفت:سخن رهبری، ترسیم افقی جدید برای حوزه‌هاست؛ افقی که اگر زمینه‌های آن در دهه‌های گذشته توسط علما و بزرگان فراهم نمی‌شد، اساساً چنین خطاب بلند و راهبردی از سوی ایشان به حوزه علمیه قم و حوزه‌های علمیه سراسر کشور صورت نمی‌گرفت.
وی تأکید کرد: رهبر معظم انقلاب نشان دادند که حوزه‌ها امروز در آستانه ورود به مرحله‌ای جدید و یک جهش معرفتی، فکری و تمدنی هستند. این پیام در حقیقت یک منشور آینده‌ساز است و باید آن را در امتداد بیانیه گام دوم انقلاب نیز ارزیابی کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی افزود: آیت‌الله آل‌هاشم نیز از جمله افرادی بودند که نگاه خاصی به جایگاه امامت جمعه داشتند. ایشان صرفاً امام‌جمعه‌ای اداری یا تشریفاتی نبودند، بلکه همواره سعی داشتند در کنار مردم باشند، سخن مردم را بشنوند، مشکلات آن‌ها را در حد توان حل کنند و از امت خود غافل نشوند. همین رویکرد مردمی، موجب محبوبیت عمیق ایشان شد و آنچه در مراسم تشییع و تجلیل از ایشان در تبریز و دیگر مناطق دیده شد، نشانگر همین عشق و ارتباط صادقانه مردم با خادمان صدیق‌شان بود.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه با اشاره به نقش رسانه‌ها در تبیین پیام رهبری تصریح کرد:رسانه‌ها باید پیام رهبر انقلاب را به‌وضوح به گوش جوانان برسانند. جوانانی که دغدغه فرهنگ اسلامی و تمدن نوین دارند، باید احساس کنند در خط مقدم این جبهه فرهنگی قرار دارند. این پیام فقط خطاب به حوزه علمیه قم نیست؛ بلکه تمام حوزه‌های علمیه، اعم از حوزه نجف، مشهد، اصفهان و دیگر شهرها، خود را باید مخاطب این پیام بدانند.
وی افزود:ما همین‌جا اعلام آمادگی می‌کنیم و از همه فعالان جبهه فرهنگی کشور دعوت می‌کنیم که با هم‌افزایی با حوزه‌های علمیه، در نشست‌ها، همایش‌ها و فعالیت‌های مشترک شرکت کنند و نقش خود را در تحقق تمدن اسلامی و فرهنگ دینی تعریف کنند. رسانه‌ها نیز باید رسالت خود را در انتقال این پیام به‌درستی ایفا کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد:رهبر انقلاب در این پیام تأکید کردند که نبرد نرم‌افزاری، بسیار دشوارتر از نبرد سخت است. این میدان، میدان سختی است؛ هم برای حوزه و هم برای فعالان جبهه فرهنگی. لذا دانشجویان، اساتید دانشگاه، و فعالان فرهنگی نیز باید این پیام را بخوانند، تحلیل کنند و خود را جزئی از تحقق آن بدانند.
وی در پایان اظهار داشت: تمام جوانان دغدغه‌مند که آرمان تحقق دولت اسلامی و تمدن نوین اسلامی را دارند، می‌توانند در صف اول تحقق این منشور و این پیام قرار بگیرند. آن‌ها باید به عنوان طراحان، کارگزاران و نیروهای فعال جبهه فرهنگی وارد میدان شوند. اکنون زمانی است که جوانان باید جایگاه خود را در این منظومه روشن کنند و به نقش تاریخی خود در تحقق رسالت حوزه‌های علمیه و انقلاب اسلامی پاسخ دهند.
ارسال نظرات