مقاومت، راهبرد قرآنی عزتمندی در برابر دشمنِ مستکبر است

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، دویست و شصت و پنجمین کرسی آزاداندیشی با موضوع «گفتمان مقاومت»، به همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر، در دانشگاه طلوع مهر قم به‌صورت حضوری و مجازی برگزار شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا در این نشست، با اشاره به شرایط حساس کنونی و قرابت با ایام محرم، گفت: زندگی ۲۳ ساله پیامبر اسلام(ص) پس از بعثت سرشار از چالش و مواجهه بود و به همین دلیل، سراسر قرآن کریم به بحث مقاومت اشاره دارد. مقاومت، راهبردی برای شرایطی است که مسلمانان از نظر قدرت در موضع ضعف قرار دارند و امکان جهاد ابتدایی یا دفاع متداول را ندارند.

تفکیک میان جهاد، دفاع و مقاومت

رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی دانشگاه طلوع مهر، به تبیین سه اصطلاح کلیدی پرداخت و افزود: جهاد ابتدایی در جایی مطرح می‌شود که مسلمانان دارای قدرت و دست برتر هستند و نیازمند یک حکومت اسلامی است. دفاع، در هر حالی که دشمن حمله کند، واجب است. اما مقاومت، مربوط به شرایطی است که دشمن (چه داخلی مانند استبداد و چه خارجی مانند استکبار) برتری دارد و مسلمانان برای حفظ کیان، مکتب و نیروهای خود باید ایستادگی کنند و دوام بیاورند.

وی آیه «فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ» در سوره هود را مصداق بارز دستور به مقاومت در سخت‌ترین شرایط پیامبر (ص) در مکه دانست و گفت: این آیه زمانی نازل شد که مسلمانان پس از شعب ابی‌طالب، هیچ امکانات مادی و حامیان قدرتمندی نداشتند. خداوند در این شرایط دستور به جنگ یا هجرت نداد، بلکه فرمود محکم بایستید و تاب‌آوری خود را بالا ببرید.

راهبردهای تاریخی مقاومت در فقه شیعه

استاد مهاجرنیا با اشاره به سابقه هزارساله این بحث در فقه شیعه، اظهار داشت: علمای شیعه که غالباً در اقلیت و تحت فشار حکام جور بودند، راهبردهای مختلفی برای مقاومت طراحی کردند. برخی قائل به «تعامل» با دستگاه حاکم برای حفظ ظرفیت‌های شیعه بودند و برخی دیگر استراتژی “تقیه” یا مخفی‌کاری را برای حفظ جان و مکتب در پیش گرفتند. حتی «هجرت» از سرزمین تحت ظلم نیز یکی از شقوق مقاومت محسوب می‌شود.

انقلاب اسلامی؛ ۴۶ سال مقاومت در برابر سلطه جهانی

این استاد حوزه و دانشگاه، انقلاب اسلامی ایران را نمونه‌ای برجسته از یک حرکت مقاومتی در عصر معاصر خواند و تصریح کرد: انقلاب اسلامی در جهانی دوقطبی ظهور کرد و با شعار «نه شرقی، نه غربی» یک قطب سوم ایجاد نمود. ما ۴۶ سال است که برای عمل به آیه «لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا» مقاومت می‌کنیم تا زیر سلطه و هژمونی شرق و غرب نرویم. اگرچه در بخش‌هایی مانند اقتصاد مقاومتی با چالش‌هایی روبرو بوده‌ایم، اما اصل بنا بر مقاومت بوده است.

الزامات و اصول فرهنگ مقاومت از منظر قرآن

حجت‌الاسلام والمسلمین مهاجرنیا در بخش دیگری از سخنان خود به تشریح الزامات یک جامعه مقاوم پرداخت:

۱. عزت‌محوری: قرآن می‌فرماید اگر عزت می‌خواهید، نباید سلطه کفار را بپذیرید، «فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِیعًا». تمام برنامه‌ریزی‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی باید عزتمندانه باشد.

۲. آمادگی دائمی: آیه «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ» به معنای لزوم بسیج تمام امکانات برای ترساندن دشمن (تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ) است. باید بهترین و شایسته‌ترین نیروها در میدان باشند، همان‌طور که در جنگ خندق، پیامبر(ص) با به میدان فرستادن حضرت علی(ع)، تمام قوت اسلام را به رخ دشمن کشید.

۳. عدم اعتماد به دشمن: قرآن هشدار می‌دهد که دشمن را محرم راز خود نگیرید، «لَا یَأْلُونَكُمْ خَبَالًا». دشمن لحظه‌ای از توطئه دست برنمی‌دارد و بدبختی شما آرزوی اوست، بنابراین ساده‌اندیشی در مذاکره و تعامل با او خطاست.

۴. جهاد کبیر با سلاح قرآن: در شرایط ضعف، قرآن دستور به «وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا كَبِيرًا» می‌دهد؛ یعنی با منطق، فرهنگ و آموزه‌های قرآن باید به جنگ روانی و تبلیغاتی دشمن رفت.

۵. صبر و توکل به نصرت الهی: تحمل سختی‌ها و باور قطعی به یاری خداوند، بخشی جدایی‌ناپذیر از مقاومت است. همان‌طور که یاران طالوت در برابر لشکر عظیم جالوت گفتند: «رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا».

وی در پایان با تأکید بر لزوم هوشیاری و پرهیز از غفلت در شرایط مقاومت، اقدام سریع مقام معظم رهبری در انتصاب فرماندهان جدید پس از حوادث اخیر را نمونه‌ای از مدیریت مقاومتی و هوشمندانه خواند و خاطرنشان کرد: شرایط مقاومت، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، ملت مقاوم و آگاهی‌بخشی مستمر است تا با تکیه بر ایمان و توکل به خدا، همانند وعده الهی که “أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِیبٌ”، پیروزی محقق شود.