رئیس پژوهشکده امر به معروف تشریح کرد؛
اصول اساسی اثرگذاری واقعی پیام‌های دینی و فرهنگی/رمز موفقیت در تبلیغ دینی
حجت‌الاسلام گل‌زاده با تبیین مفهوم «نورانی کردن دل‌ها» در آموزه‌های اسلامی، بر ضرورت پیوند دین و دانش برای ایجاد هدایت پایدار تأکید کرد و گناه و غفلت را مهم‌ترین موانع درک نور الهی دانست.
اشاره: «نورانی کردن دل‌ها» در حقیقت جوهره‌ای از رسالت دین و دانش است؛ همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب تأکید کرده‌اند هنگامی که معرفت دینی با علم حقیقی درهم آمیزد نوری پدید می‌آید که دل‌های پاک را روشن و جامعه را به سمت هدایت پایدار رهنمون می‌سازد. این نور اما تنها در دل‌هایی نفوذ می‌کند که از آلودگی و گناه پیراسته باشند؛ زیرا سیاهی معصیت همچون پرده‌ای مانع تابش خورشید حقیقت است. از این رو تقوا و عبودیت نه صرفاً یک توصیه اخلاقی بلکه شرط اساسی برای پذیرش نور الهی است.
در این مسیر حوزه‌های علمیه و طلاب مسئولیتی بزرگ بر دوش دارند: رساندن پیام اصیل دین با زبانی رسا، صادقانه و محبت‌آمیز به‌ویژه برای نسل جوان که تشنه معنا و هویت است. تجربه نشان داده تبلیغ خالصانه و مردمی حتی بدون پشتوانه علمی گسترده اثرگذاری بیشتری دارد؛ چراکه اخلاص و صمیمیت، قلب‌ها را آماده دریافت نور می‌کند و جامعه را به سوی بصیرت و بندگی رهنمون می‌سازد.
در همین راستا خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام صادق گل‌زاده رئیس پژوهشكده امر به معروف و عضو شورای نخبگان تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی انجام داده است که در ادامه تقدیم خوانندگان گرامی خواهد شد:
رسا ـ حضرت‌عالی معنای «نورانی کردن دل‌ها» در آموزه‌های اسلامی را چگونه تبیین می‌کنید و جایگاه آن چیست؟
رهبر معظم انقلاب در پیام‌ها و سخنان خود به ویژه در چهلمین سال‌های دفاع مقدس و مناسبت‌های دینی بر اهمیت ترکیب دین و دانش تأکید کرده‌اند. ایشان نورانی کردن دل‌ها را فرایندی می‌دانند که با بهره‌گیری همزمان از معارف دینی و علم و دانش واقعی می‌تواند انسان‌ها را به فهم و هدایت عمیق برساند. این روشنگری وقتی با اخلاص و تحقیق همراه باشد دل‌های با فطرت صادق و پاک را تحت تأثیر قرار می‌دهد و نور الهی را در آنها می‌افکند.
در این نگاه دانش حقیقی و فهم دینی وقتی به مخاطب منتقل می‌شود همانند نوری است که قلب انسان را روشن می‌کند و مفاهیم هدایتگر، عقلانیت، مقاومت و نجات را در ذهن و دل او جای می‌دهد. رهبر معظم انقلاب بارها تأکید کرده‌اند که دشمن نمی‌تواند ملت ایران را از مسیر معرفت و شناخت عمیق بازدارد؛ زیرا علم و دین در سطوح مختلف جامعه نه صرفاً در الفاظ بلکه در محتوا و تحقیق در حال تقویت فهم و بصیرت مردم است.
ترکیب دین و دانش ظرفیت ایجاد روشنگری، آگاهی‌بخشی و هدایت پایدار در جامعه را دارد و این همان وعده اسلام است که مردم با بهره‌گیری از علم و دین به برتری، قدرت و استحکام فرهنگی و اجتماعی دست می‌یابند.
رسا ـ چه عواملی مانع نورانی شدن دل‌ها در جامعه امروز می‌شود؟
عوامل مانع نورانی شدن دل‌ها در جامعه عمدتاً به همان چیزی برمی‌گردد که جلوی نفوذ نور الهی و اثرگذاری علم و دین را می‌گیرد. در تعابیر معصومین (علیهم‌السلام) و بزرگان دینی دل نورانی دلی است پاک و سفید که گناه و سیاهی در آن نفوذ نکرده باشد. هرگاه گناه و پلیدی بر دل چیره شود مانع ورود نور به آن می‌گردد و دل از درک حقایق و هدایت بازمی‌ماند. عقب‌نشینی از ظلم، دوری از بدی و پلیدی و پاکسازی ضمیر جلوه‌ای از نورانی شدن دل است.
آنانی که انصاف، وجدان و ریشه دینی و عقلانی دارند با تلنگری می‌توانند به مسیر نور بازگردند. ظرفیت نورانی شدن دل‌ها به درجه عبودیت و بندگی انسان بستگی دارد و هرچه انسان در بندگی و تقوا پیشرفته‌تر باشد امکان نفوذ نور بیشتر می‌شود. به تعبیر رهبر معظم انقلاب، علما و روحانیون موظف‌اند جامعه را نورانی کنند؛ چرا که کسی که خود دارای نور الهی باشد می‌تواند تاریکی‌ها و فاصله از علم حقیقی و تقوا را در دیگران کاهش دهد.
این فرآیند مانند عبور نور خورشید از پشت ابر است؛ وقتی موانع و پلیدی‌ها کنار بروند نور به دل‌ها نفوذ می‌کند و آلودگی‌های قلب انسان به مرور پاک می‌شود. آگاهی، بصیرت و علم الهی دل‌های پاک را روشن می‌کند و فطرت‌های پاک انسانی را فعال می‌سازد. حتی در مواجهه با توطئه‌ها و جنگ ترکیبی دشمن نور الهی و ولایت الهی اثر خود را بر دل‌های انسان‌های پاک می‌گذارد و فطرت‌های نورانی را به سوی حق هدایت می‌کند.
در این مسیر طلاب و روحانیون باید تلاش کنند تا شرایطی فراهم شود که دل‌های آماده و پاک الهی پذیرای نور الهی و پیام هدایت باشند و جامعه به تدریج به سمت نور و بصیرت حرکت کند.
رسا ـ چه تأثیری فعالیت‌های تبلیغی و فرهنگی حوزه بر نورانی شدن دل‌ها دارد؟
فعالیت‌های تبلیغی و فرهنگی حوزه علمیه نقش اساسی در نورانی کردن دل‌ها دارد زیرا هدف اصلی آن انتقال علم، دانش و معارف الهی به جامعه است. همان‌طور که قرآن کریم خطاب به پیامبران و حضرات معصومین (علیهم‌السلام) می‌فرماید رسالت اصلی آنان تبلیغ و رساندن حقیقت است: «بلغ ما انزل»؛ یعنی آنچه خداوند نازل کرده است به مردم برسانید.
حوزه‌های علمیه و طلاب با انجام تبلیغ صحیح، دانش و فهم دینی را به جامعه منتقل می‌کنند تا سبک زندگی سیاسی، دینی، اجتماعی، فردی، خانوادگی و حتی بین‌المللی مردم بر اساس معارف الهی شکل بگیرد. این انتقال پیام جامعه را به سمت نور و هدایت سوق می‌دهد و ظرفیت پذیرش نور الهی را در دل‌های انسان‌ها افزایش می‌دهد.
به تعبیر حکیمانی مانند ملاصدرا پیام‌های دینی بر اساس مفاهیمی چون توحید، عدل و عبودیت فطرت انسانی را به سوی کمال هدایت می‌کند. انسان با فهم درست این پیام‌ها مسیر خود را از مبدا «انا لله» تا معاد «و انا الیه راجعون» طی می‌کند و حلقه‌های هدایت شامل نبوت، امامت و ولایت مسیر حرکت بشر را روشن می‌سازد.
رسا ـ اهمیت پیام‌رسانی مؤثر در تبلیغ و امر به معروف چیست؟
برای اثرگذاری واقعی پیام‌های دینی و فرهنگی، سه اصل اساسی باید برقرار باشد: پیام، پیام‌رسان و پیام‌گیرنده. پیام باید اصیل، عمیق و ماندگار باشد تا بتواند دل‌ها را نورانی کند. پیام‌رسان نیز باید خود ظرف و آماده انتقال این پیام باشد، یعنی توان درک، حفاظت و انتقال صحیح پیام را داشته باشد. پیام‌گیرنده نیز باید ظرفیت پذیرش داشته باشد و ارتباط صمیمی، همراه و دل‌سوزانه با پیام‌رسان برقرار کند. تنها در چنین شرایطی پیام می‌تواند اثرگذار باشد و گره‌گشایی کند.
در موضوع امر به معروف و نهی از منکر این اصل اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. کسی که ظرفیت پذیرش ندارد تا اعتماد و جذب ایجاد نشود نمی‌توان او را به معروف دعوت یا از منکر بازداشت. بسیاری از مشکلات در این زمینه ناشی از عدم رعایت همین نسبت میان پیام، پیام‌رسان و پیام‌گیرنده است. تجربه نشان داده که وقتی پیام با محبت، صداقت و جذابیت همراه باشد، حتی نسل جوان در فضای مجازی به راحتی جذب می‌شوند و تأثیرگذار خواهد بود.
به تعبیر بزرگان اثرگذاری پیام در تبلیغ همانند نفوذ نور به دل‌هاست. علم و دین هر دو نور هستند اما اگر پیام‌رسان از درک و فهم کافی برخوردار نباشد و پیام به شکل درست منتقل نشود این نور به دل‌ها نفوذ نمی‌کند و اثر واقعی ایجاد نمی‌شود. بنابراین اثرگذاری واقعی پیام نیازمند کلام نافذ، تعامل صادقانه و رعایت ظرفیت مخاطب است تا حقایق به درستی در عمق وجود او نفوذ کند.
رسا ـ اگر سخن ناگفته‌ای باقی مانده یا مطلبی هست که مایل باشید در پایان گفت‌وگو اضافه کنید، بفرمایید.
فعالیت تبلیغی خالصانه و جهادی تأثیرگذاری واقعی بر دل‌ها و جامعه دارد به ویژه زمانی که مبلغین با اخلاص و خدمت صادقانه بدون انگیزه‌های خودنمایی در میدان حضور داشته باشند. تجربه نشان داده است که طلاب و مبلغینی که در کف میدان نزدیک مردم و جامعه هستند حتی اگر از نظر علمی بالاترین درجات را نداشته باشند اثرگذاری بیشتری دارند؛ زیرا ارتباط مستقیم، صمیمیت و همراهی واقعی با مخاطب پیام را به دل‌ها نفوذ می‌دهد.
حضرت آیت‌الله مشکینی (رحمت‌الله‌علیه) در آخرین سخنرانی رسمی خود برای مبلغین تأکید ویژه‌ای بر رکن اخلاص در تبلیغ داشتند. ایشان اخلاص را نه صرفاً به معنای ظاهر خودداری از ریا،بلکه به معنای توجه قلبی به خداوند و نیت خالص در عمل دانستند. اگر عمل تبلیغی برای خدا باشد حتی بدون دیده شدن توسط دیگران اثر واقعی خود را دارد و پیام به دل‌ها نفوذ می‌کند.
همچنین صمیمیت و الفت با مردم به ویژه نسل جوان نقش اصلی در اثربخشی تبلیغ دارد. مخاطب باید پیام را با دل و جان دریافت کند و با مبلغ همراه شود تا مسیر عبودیت و بندگی برای همگان تسهیل گردد. انعطاف در رفتار، توجه به جنس مخاطب و سن او و انتقال پیام با صداقت و خلوص رمز موفقیت در تبلیغ دینی است.
ارسال نظرات