توکلی:
تحقق اهداف سند چشم‌انداز در گرو برنامه‌ریزی علمی و اصلاح نهادها
اقتصاددان و رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه‌های علمیه، در نشست «ایران قوی و حرکت در مسیر پیشرفت» تأکید کرد: تحقق اهداف سند چشم‌انداز کشور نیازمند برنامه‌ریزی علمی، اصلاح نهادها و زیرساخت‌ها و هماهنگی ملی است.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، محمدجواد توکلی، اقتصاددان برجسته و رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه‌های علمیه در نشست «ایران قوی و حرکت در مسیر پیشرفت» که در خبرگزاری رسا برگزار شد، با تشریح ابعاد سند چشم‌انداز و برنامه‌های توسعه کشور به بررسی نقاط قوت و چالش‌های پیش روی ایران در مسیر تحقق اهداف بلندمدت کشور پرداخت.
وی با تأکید بر اهمیت نگاه علمی و برنامه‌محور به توسعه، گفت: بحث سند چشم‌انداز یک بحث پردامنه و حیاتی برای آینده کشور است و بررسی آن نشان می‌دهد که تاکنون در مسیر برنامه‌ریزی و اجرا، دستاوردهای متفاوتی داشته‌ایم.
توکلی با اشاره به سابقه برنامه‌ریزی‌های توسعه پس از انقلاب بیان کرد: از زمان انقلاب تاکنون هفت برنامه توسعه تدوین شده است که در سه مورد برنامه‌های پیشین تمدید شده‌اند. بین برنامه سوم و چهارم توسعه رهبر معظم انقلاب اقدام به تدوین سند چشم‌انداز کردند که دو بعد اصلی دارد؛ یکی بعد داخلی و دیگری بعد منطقه‌ای و بین‌المللی.
پیشرفت کشور با ارتقای رفاه، عدالت
وی درباره بعد داخلی سند گفت: در این بعد تلاش شده شاخص‌های رفاه، عدالت، وجدان کاری و مسئولیت‌پذیری در جامعه ارتقا یابد. این شاخص‌ها به عنوان پایه‌های اصلی توسعه انسانی و اجتماعی نشان می‌دهند که پیشرفت کشور تنها به رشد اقتصادی محدود نیست بلکه فرهنگ، اخلاق کاری و عدالت اجتماعی نیز در تحقق چشم‌انداز نقش مهمی دارند.
رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه‌های علمیه در ادامه افزود: بعد دوم سند چشم‌انداز تعامل سازنده با جهان و جهان اسلام است. در واقع ایران نه تنها باید در عرصه داخلی توسعه یابد بلکه نقش فعالی در منطقه و تعامل مؤثر با سایر کشورها داشته باشد. این بعد نشان‌دهنده نگاه کلان رهبر معظم انقلاب به اقتضائات زمانه و کنش‌گری هوشمندانه است.
توکلی با اشاره به اقدامات انجام شده در برنامه پنجم توسعه، گفت: رهبر معظم انقلاب در این برنامه اقدام به نهادسازی کردند و ایده اقتصاد مقاومتی را با ابلاغ سیاست‌های اقتصادی مقاومتی مطرح نمودند. متأسفانه مرکز الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و اقتصاد مقاومتی هنوز به یک ساختار کامل سیاست‌گذاری تبدیل نشده است و این یکی از دلایل کندی تحقق اهداف سند چشم‌انداز است.
وی با بررسی شاخص‌های موجود در کشور افزود: در برخی شاخص‌ها مانند تولید علم موفق بوده‌ایم و به اهداف سند چشم‌انداز نزدیک شده‌ایم اما در حوزه فناوری و سایر شاخص‌ها هنوز نتوانسته‌ایم به استانداردهای مدنظر برسیم. علت اصلی این امر عدم مطالعه و آشنایی بسیاری از مسئولان با سند است؛ به طوری که این سند هنوز به یک میثاق ملی تبدیل نشده و برخی نهادها تنها به صورت ناقص و عاریتی عمل می‌کنند.
توکلی نظریه‌ای تحت عنوان «مکانیزم ماشه» را مطرح کرد و گفت: این نظریه پاسخ می‌دهد که چرا تمدن اسلامی در اندلس سقوط کرد. در واقع برخی ضعف‌ها و کاستی‌ها در نظام‌ها و نهادها باعث شد تمدن اسلامی نتواند به پایداری برسد. این نکته می‌تواند درس مهمی برای ما باشد تا ساختارهای توسعه‌ای خود را به‌طور کامل طراحی و اصلاح کنیم.
ناکارآمدی دموکراسی
وی به نقاط ضعف نظام دموکراسی و ساختار نهادی اقتصاد سیاسی در کشور اشاره کرد و بیان داشت: با وجود اصلاحاتی که صورت گرفته نظام دموکراسی ما هنوز نتوانسته ساختارهای اقتصادی و سیاسی را به شکل کامل و مؤثر شکل دهد. این یکی از دلایل اصلی اجرایی نشدن برخی توصیه‌ها و فرمایشات رهبر معظم انقلاب است.
توکلی همچنین درباره نهادهای پذیرفته‌شده گفت: نهادهایی مانند دانشگاه، بانک، بورس و تحصیل بانوان در کشور پذیرفته شده‌اند اما حلقه‌های حمایتی و ساختارهای تکمیلی برای کاهش آسیب‌ها هنوز ایجاد نشده است. به‌عنوان مثال ساختار نظام بانکی و حمایتی ما هنوز عمدتاً غربی است و بسیاری از سیاست‌های ما تحت تأثیر بانک جهانی و اجماع واشنگتنی قرار گرفته است که تجربه بسیاری از کشورها را مختل کرده است.
وی ادامه داد: در حوزه اقتصادی و سرمایه‌گذاری ما به شدت حاکمیت‌زدایی کرده‌ایم و اختیارات دولت به بخش خصوصی و خصولتی‌ها واگذار شده است. این گروه‌ها بیشتر به منافع خود توجه دارند و بنابراین تحولات مهم رخ نمی‌دهد. مسئله مسکن به عنوان یک نیاز ساده هنوز به خوبی حل نشده و زیرساخت‌ها با کندی پیش می‌روند.
رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه‌های علمیه درباره بودجه و منابع مالی گفت: نیاز به سرمایه‌گذاری گسترده در کشور وجود دارد اما بیش از ۷۰ درصد بودجه صرف هزینه‌های جاری می‌شود و بودجه عمرانی بسیار محدود است. منابع عمدتاً در اختیار بانک‌هاست که به‌ویژه بانک‌های خصوصی خلق پول انجام می‌دهند و پاسخگو نیستند. همچنین،شاخص‌بندی دقیق و ابزارهای پایش عملکرد در بسیاری حوزه‌ها وجود ندارد و بروکراسی سنگین باعث کندی تصمیم‌گیری‌ها می‌شود.
اصلاح سیستم‌ها مسیر توسعه را هموار می‌کند
توکلی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: به نظر می‌رسد مسئولیت ترک فعل‌ها چندان پیگیری نمی‌شود اما عملکردهای نادرست ممکن است مورد بازخواست قرار گیرد. ما زیرساخت‌هایی ایجاد کرده‌ایم اما برخی سیستم‌ها و نرم‌افزارهای معیوب مانع پیشرفت هستند و برنامه‌ها و نهادهایی که نیاز به اصلاح دارند هنوز اصلاح نشده‌اند.
وی با بیان اینکه اهداف سند چشم‌انداز بسیار بااهمیت است، افزود: برای رسیدن به این اهداف باید تغییراتی در برخی نهادها اعمال شده است. نمونه موفق جهانی وجود دارد؛ به عنوان مثال مالزی شهری ایجاد کرده که تمام وزارتخانه‌ها در یک محل تجمیع شده‌اند و این اقدام باعث کاهش تراکم جمعیتی در شهرهای بزرگ و مدیریت بهتر شده است. این نمونه می‌تواند برای برنامه‌ریزی شهری و اقتصادی ما الهام‌بخش باشد.
توکلی در پایان سخنان خود بر اهمیت برنامه‌ریزی دقیق، نهادسازی و بازنگری در ساختارهای موجود تأکید کرد و گفت: برای تحقق سند چشم‌انداز نیازمند عزم ملی، هماهنگی بین نهادها، اصلاح زیرساخت‌ها و توجه به شاخص‌های داخلی و بین‌المللی هستیم. ایران می‌تواند به جایگاه شایسته خود در منطقه و جهان برسد اما این امر مستلزم اصلاحات ساختاری، نظارت دقیق و استفاده از تجارب موفق داخلی و خارجی است.
وی خطاب به مسئولان و برنامه‌ریزان کشور افزود: سند چشم‌انداز باید تبدیل به یک میثاق ملی شود و همه دستگاه‌ها و نهادها موظف باشند در چارچوب آن حرکت کنند. تنها در این صورت می‌توانیم به اهداف بلندمدت کشور در زمینه توسعه علمی، فناوری، اقتصادی و اجتماعی دست یابیم و مسیر ایران قوی را محقق کنیم.
ارسال نظرات