پنجمین کرسی نظریه پردازی اعجاز شناختی قرآن در قم برگزار شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پنجمین کرسی نظریه پردازی اعجاز شناختی قرآن کریم با ارائه حجت‌الاسلام علیرضا قائمی نیا، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، عصر امروز 26 فروردین ماه در تالار معرفت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دفتر قم برگزار شد.

در این کرسی که حجج اسلام علی اکبر رشاد، حسن معلمی، دکتر محمد محمدرضایی و دکتر عبدالله ناصری داوری آن را برعهده داشتند، حجت‌الاسلام علیرضا قائمی نیا به ارائه نظریه خود پرداخت و گفت: مفهوم سازی های آیات قرآن بی نظیر است و لازمه تحلیل معانی آن، دقت در این مفهوم سازی ها است.

وی در ادامه به تناسب سیاق و موقعیت آیات قرآن اشاره کرد و افزود: مفهوم سازی آیات شامل سیاق و بافت آیه و موقعیت بیرونی است که اسم آن را موقعیت قرآنی می گذاریم و برای درک آیه حتماً باید به آن مراجعه شود.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد: نظریه اعجاز شناختی قرآن یک نظریه قوی است، دستگاه معناشناختی جامعی از آیات را ارائه می دهد، با تفسیر تفاوت دارد و می تواند حوزه تفسیر را متحول کند.

حجت‌الاسلام قائمی نیا اضافه کرد: در طول تاریخ تفسیر، چنین تلاش هایی بوده اما نظام مند نبوده است که این نظریه سبب نظام مند شدن تمامی آن تلاش ها می شود.

وی با بیان این‌که تلاش کردم تا به کمک این مباحث جدید تحلیل جدیدی را از آیات ارائه دهم و اصول زبان شناختی جدیدی را ناظر به آیات پیدا کنم، اذعان داشت: قرآن یک کتاب آسمانی منحصر به فرد است که تمام مسائل مادی را در چارچوب فوق العاده به صورت مادی بیان کرده است و توجه به مفهوم سازی های نهفته در آیات آن سبب ابداع معانی جدید از سوی مفسر می شود. 

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان این‌که در آغاز کار مسأله اعجاز شناختی مطرح نبود، ادامه داد: با تحلیل بیش از هزار آیه با توجه به گرایش‌های مختلف متوجه شدم که پردازش اطلاعات در قرآن بی‌نظیر است و آن قواعد زبان‌شناسی شناختی در بالاترین صورت در قرآن رعایت شده است.

در ادامه این کرسی نظریه پردازی، حجت‌الاسلام رضا مؤدب، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به نقد این نظریه پرداخت و گفت: اصطلاح اعجاز شناختی را نمی توان در همه اعجازها به کار برد بلکه تنها به بخشی از آن اطلاق می شود.

وی افزود: محقق در بخشی اشاره کرده که مفهوم سازی های قرآن بی نظیر است و آن را تابع موقعیت ها و سیاق ها دانسته است در حالی که این سؤال مطرح است که مفهوم سازی چه رابطه ای با سیاق و موقعیت ها دارد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به نگاه محقق به عملکرد مفسران، اظهار داشت: ترسیم نوعی مفهوم سازی نهفته که مفسران نمی توانند به آن دست پیدا کنند غیر ممکن و راه رسیدن به آن بسیار دشوار است.

ابوالفضل ساجدی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و از دیگر ناقدان این کرسی با بیان این‌که نظریه پردازی در گرو مقدماتی است که در این نظریه به درستی تبیین نشده، تصریح کرد: این نظریه به دیدگاه موردی غربیان بر آیات قرآن نزدیک است.

وی با بیان این‌که محقق مفهومی را از بحث ارائه کرده و سپس وارد تطبیق آن مفهوم با آیات شده است، افزود: مفهوم شناسی دقیقی از سوی محقق بین واژه های غربی و واژه های اصیل سنت اسلامی صورت نگرفته است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد: در این نظریه اساس پذیرش حقیقت معنا، رابطه ذهن و زبان و نوع تفسیر محقق نسبت به این موضوع مشخص نیست.

حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه از اساتید حوزه حوزه و دانشگاه که به عنوان آخرین ناقد نظریه اعجاز شناختی قرآن سخن می گفت با بیان این‌که اعجاز در کتب کلامی تعریف خاصی دارد، ابراز داشت: صاحب نظریه وقتی می گوید اعجاز شناختی قرآن یعنی یک معجزه است که این امر باید تطبیق شود.

وی افزود: زمانی روش جدید تفسیری ارائه می شود که روش نویی است، اما وقتی گفته می شود یک اعجاز از قرآن است، قطعاً باید موارد کلامی آن اعجاز نیز ذکر شود.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اذعان داشت: پیشه کار تحقیقی در این نظریه مشخص نیست، چرا که محقق روش های نویی که دیگران به کار برده اند را در نوشته های خود به کار برده است، منتهی به صورت نظریه ارائه کرده است.

حجت‌الاسلام خسروپناه تصریح کرد: ارتباط بحث علوم شناختی و اعجاز شناختی نیز در تحقیق اعجاز شناختی قرآن مشخص نیست. /920/پ201/ص