بازخوانی سیره نبوی و علوی، کلید آرامش و امید در جامعه امروز است

به گزارش خبرنگار گروه فرق و ادیان خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید رضا مطهری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در دوره راهبرد ششم هدایت معنوی- آرامش اجتماعی که به همت مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات و موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار شد، با بیان اینکه بازخوانی سیره نبوی و علوی یکی از نیازهای اساسی جامعه امروز است، اظهار داشت: یکی از چالش‌های امروز جوامع اسلامی، فاصله گرفتن از روح توکل، صبر و امیدی است که در رفتار و سیره پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و امیرالمؤمنین علیه‌السلام موج می‌زد. آن دو بزرگوار در سخت‌ترین شرایط، نه تنها مأیوس نمی‌شدند بلکه با تکیه بر ایمان و عقلانیت، مسیر هدایت مردم را هموار می‌کردند. این الگو، باید در نظام تبلیغی و تربیتی حوزه‌های علمیه بازتولید شود.

وی افزود: در واقع، پیامبر و امام علی علیهماالسلام در دو مقطع حساس تاریخی، با بحران‌هایی مشابه آنچه امروز در عرصه فرهنگی و اجتماعی شاهد هستیم، روبه‌رو بودند؛ از تضعیف ارزش‌ها و گسترش دنیاگرایی تا نفاق، انحراف و فتنه‌های درونی. اما راه‌حل آنان نه واکنش‌های احساسی، بلکه بازسازی معنویت و ایمان در بطن جامعه بود.

حجت‌الاسلام والمسلمین مطهری تأکید کرد: تدبیر پیامبر در مواجهه با شکست احد، حفر خندق در جنگ احزاب، یا اقدام امیرالمؤمنین در ماجرای صفین و نهروان، نشان می‌دهد که هدایت الهی تنها در نصیحت و سخن نیست، بلکه در تصمیم‌های مدیریتی، صبر در بحران و امیدآفرینی در لحظه‌های ناامیدی جلوه‌گر می‌شود. این همان معنایی است که باید به نسل جدید منتقل گردد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نقش پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در مدیریت روانی جامعه اسلامی گفت: پیامبر در اوج فشارها، همواره با آرامش سخن می‌گفتند و به آینده امیدوار بودند. وقتی مسلمانان در احد شکست خوردند، پیامبر به جای سرزنش، آنان را به ایستادگی و ادامه راه فراخواندند. همین روحیه باعث شد که جامعه کوچک مدینه، در مدت کوتاهی به امتی مقتدر و تأثیرگذار در منطقه تبدیل شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین مطهری افزود: در سیره امیرالمؤمنین علیه‌السلام نیز همین رویکرد مشاهده می‌شود. آن حضرت در برابر فشارهای سیاسی و خیانت برخی اطرافیان، هرگز از مسیر عدالت، حلم و هدایت منحرف نشدند. برخورد ایشان با خوارج، نمونه‌ای از صبر در برابر جهالت اجتماعی است. امام تا زمانی که آن‌ها دست به شمشیر نبردند، اجازه مقابله ندادند و تنها با نصیحت و گفت‌وگو، به دنبال اصلاح آنان بودند.

وی در ادامه گفت: در شرایط کنونی نیز جامعه اسلامی نیازمند بازخوانی چنین الگوهایی است. در مواجهه با بحران‌های فرهنگی، اقتصادی یا رسانه‌ای، باید روح آرامش و امید را از سیره پیامبر و امام علی علیهماالسلام استخراج و در عرصه اجتماعی پیاده کرد. اگر این نگاه در مدیران، روحانیون و فعالان فرهنگی نهادینه شود، بسیاری از گره‌های روحی و اجتماعی جامعه باز خواهد شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین مطهری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به جایگاه امید در منظومه فکری اهل بیت علیهم‌السلام اظهار داشت: امید از نگاه اسلام، نه یک احساس سطحی، بلکه یک راهبرد الهی است. پیامبر و امیرالمؤمنین هر دو در سخت‌ترین شرایط، مردم را به وعده الهی دلگرم می‌کردند. آن حضرت در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: "از خدا امید داشته باشید، زیرا امید، دل‌ها را آرام می‌کند و انسان را از سقوط در ناامیدی حفظ می‌نماید." این آموزه امروز بیش از هر زمان دیگر نیاز جامعه ماست.

وی خاطرنشان کرد: در جامعه‌ای که مشکلات اقتصادی و فرهنگی، مردم را دچار اضطراب و دل‌نگرانی کرده، روحانیت باید با بازگشت به آموزه‌های سیره نبوی و علوی، نقش امیدبخش خود را ایفا کند. این امر با تبلیغ زبانی صرف محقق نمی‌شود؛ بلکه نیازمند رفتارهای آرامش‌بخش، مدیریت معنوی و حضور میدانی در میان مردم است.

حجت‌الاسلام والمسلمین مطهری با تأکید بر ضرورت تقویت مطالعات تطبیقی در حوزه سیره معصومان گفت: شناخت دقیق سیره پیامبر و امیرالمؤمنین تنها با مطالعه متون تاریخی ممکن نیست؛ باید تحلیل روانی، اجتماعی و مدیریتی آن دوران انجام گیرد تا روشن شود چگونه در میان بحران‌های سنگین، ساختار جامعه ایمانی پابرجا ماند. این امر، وظیفه مراکز پژوهشی و آموزشی حوزه است.

وی در پایان تصریح کرد: اگر حوزه‌های علمیه این الگوها را به زبان روز و با رویکرد کاربردی برای مبلغان و طلاب تبیین کنند، بدون تردید شاهد ارتقای آرامش و معنویت در جامعه خواهیم بود.