«حسینِ کوچک، قهرمان بزرگ»؛ بازخوانی زندگی شهید برای مخاطب کودک

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، رمان «آقای فهمیده» با نثری روان و ساده، تلاش دارد زندگی و شخصیت حسین فهمیده را برای مخاطب کودک و نوجوان ترسیم کند. اثر از روزهای کودکی او در شهر قم آغاز می‌شود، زمانی که حسین تنها ۱۰ تا ۱۲ ساله است و همراه خانواده برای ادامه زندگی به کرج می‌روند. نویسنده در آغاز داستان، فضایی صمیمی و کودکانه ایجاد می‌کند تا خواننده به راحتی با قهرمان هم‌ذات‌پنداری کند و انگیزه‌های او برای حضور در جبهه را درک نماید.

در بخش‌های ابتدایی داستان، حسین با شنیدن خبر درگیری‌ها در کردستان، تصمیم می‌گیرد به آن منطقه برود تا با دشمن مقابله کند، اما پاسدارانی که لباس کردی به تن دارند او را نزد خانواده بازمی‌گردانند. این بخش از روایت، نشان‌دهنده شور و شوق ذاتی یک نوجوان درگیر فضای جنگ و علاقه او به دفاع از میهن است. با این حال، او تحت تعهدی قرار می‌گیرد که دیگر خود را به میدان نبرد نرساند، اما شور و شوق درونی‌اش برای حضور در جبهه باعث می‌شود حتی پس از بازگشت، ذهنش همواره معطوف به خط مقدم باشد.

روایت نویسنده به گونه‌ای است که ضمن نمایش نگرانی‌های والدین و خانواده حسین، نشان می‌دهد او با تصمیمی آگاهانه و مصمم، به آرزوی خود پایبند است. پدر حسین در گفت‌وگویی دوستانه با او، اهمیت حضور رزمندگان بزرگ‌تر و تجربه آنان را توضیح می‌دهد و تلاش می‌کند فرزندش را از خطرات احتمالی آگاه سازد، اما حسین همچنان آرزوی حضور در جبهه را در ذهن خود حفظ می‌کند.

نویسنده با بهره‌گیری از جزئیات روزمره زندگی، تصویری واقعی از کودکی حسین ارائه می‌دهد؛ از رفتن برای خرید نان و برنامه‌ریزی‌های کوچک برای مخفی کردن تصمیم خود تا رفتن به جبهه. او در یک اقدام ناگهانی تصمیم می‌گیرد خرید نان را به یکی پسرهای همسایه تحویل دهد و خود نیز به جبهه برود. این صحنه‌ها به مخاطب کودک و نوجوان نشان می‌دهد که تصمیمات بزرگ و شجاعانه می‌تواند از دل زندگی روزمره و کوچک‌ترین اقدامات شکل گیرد و اهمیت هم‌کاری، همدلی و تلاش شخصی در مسیر اهداف را برجسته می‌کند.

با آغاز جنگ و حمله عراق به خرمشهر، حسین دیگر نمی‌تواند از تصمیم خود صرف‌نظر کند. نویسنده در داستان به شرح دقیق شرایط حضور او در خرمشهر می‌پردازد؛ جایی که با گروهی از دانشجویان دانشگاه افسری همراه می‌شود تا به جبهه اعزام شود. حسین هر کاری از دستش برمی‌آید انجام می‌دهد؛ از جمع‌آوری مهمات تا انجام وظایف مختلف در خط مقدم. حضور محمدرضا شمس، هم‌سن و هم‌دوره او، نشان می‌دهد که رفاقت و همبستگی در شرایط دشوار چگونه می‌تواند انگیزه‌بخش و دلگرم‌کننده باشد.

یکی از بخش‌های قابل توجه داستان، صحنه‌ای است که حسین با لباس عراقی به جمع نیروهای خودی می‌آید و فرمانده از دیدن او متعجب می‌شود. حسین توضیح می‌دهد که علی‌رغم کمبود امکانات و سلاح، توانسته یکی از اسلحه‌های دشمن را غنیمت بگیرد و اکنون می‌خواهد در کنار دیگر رزمندگان بجنگد. این صحنه، در کنار تأکید بر شجاعت و جسارت نوجوان، نکته‌ای آموزشی برای کودکان دارد؛ اینکه ایثار و جسارت در راه هدف ارزشمند است و محدودیت‌ها نباید مانع از انجام کار درست شوند.

حسین تمام تلاش خود را انجام می‌دهد تا برای کشورش مفید باشد و در این راه شهید شود. برگشتی در کار او نبود. زمانی که متوجه حمله تانک‌ها به شهر خرمشهر می‌شود، متوجه کمبود مهمات در شهر می‌شود.

تنها راهی که به ذهن او برای مقابله می‌رسد وجود نارنجک‌های داخل اسلحه خانه است. او فقط با همان‌ها می‌تواند جلوی ورود دشمن و عدم محاصره رزمندگان را بگیرد. کمربند نارنجکی را به خود وصل می‌کند و در برابر تانک‌ها و دیدگان دشمن ضامن آن را می‌کشد. این کار او باعث عقب نشینی دشمن و باقی تانک‌ها می‌شود.

تصویرگری سعید شمس در این اثر به انتقال این احساسات و موقعیت‌ها کمک شایانی می‌کند. با استفاده از رنگ‌های گرم و طراحی چهره‌های صمیمی، تصاویر به خواننده کودک امکان می‌دهند با فضای جنگ آشنا شود بدون آنکه از لحاظ روانی تحت فشار قرار گیرد. تصاویر همچنین لحظات عاطفی و دوستی بین حسین و همراهانش را برجسته می‌کنند و ارتباط نزدیک خواننده با شخصیت‌ها را تقویت می‌کنند.

داستان «آقای فهمیده» همچنین به وقایع تاریخی و اهمیت هر شهر و موقعیت جغرافیایی اشاره می‌کند. نویسنده نشان می‌دهد که حسین با وجود سن کم، از درک نسبی از استراتژی‌های جنگ و اهمیت ایستادگی در مقابل دشمن برخوردار بوده است. لحظاتی مانند مقاومت در برابر تانک‌های دشمن، استفاده از نارجک‌ها و اقدامات دفاعی برای جلوگیری از سقوط خرمشهر، نمونه‌ای از رشادت‌های واقعی نوجوانان در جنگ است که نویسنده توانسته با زبانی ساده و قابل فهم برای کودکان بازگو کند.

یکی دیگر از ویژگی‌های اثر، توجه به حس و حال نوجوانان در شرایط دشوار است. حسین در برخی صحنه‌ها به یاد زندگی معمولی خود می‌افتد؛ خوابیدن بدون صدای انفجار، حمام گرم، یا بازی‌های کوچک بچه‌ها. این لحظات به خواننده کمک می‌کند تا اهمیت آرامش و زندگی روزمره را درک کند و همزمان با او، رشادت و مسئولیت‌پذیری را بیاموزد. نویسنده با این رویکرد نشان می‌دهد که حتی در شرایط جنگ، احساسات انسانی و عشق به وطن و زندگی همچنان وجود دارد.

داستان با نمایش پیوستگی حسین و دوستانش در خط مقدم و همکاری با دیگر رزمندگان، ارزش‌های انسانی مانند همدلی، شجاعت، ازخودگذشتگی و تلاش برای اهداف بزرگ را برای مخاطب کودک روشن می‌کند. لحظاتی که حسین با محمدرضا شمس و دیگر همراهانش اقدام به دفاع از شهر می‌کند و در نهایت جان خود را در راه میهن فدا می‌نماید، به طور مستقیم پیام رشادت و مسئولیت‌پذیری را منتقل می‌کند و کودک را با مفاهیم ایثار و شهادت آشنا می‌سازد.

در نهایت، نویسنده با پایانی شاعرانه و ملایم، شهادت حسین را روایت می‌کند؛ جایی که جسم نوجوان قهرمان سال‌هاست در قطعه ۲۴ بهشت زهرا آرام گرفته است. این پایان به کودکان اجازه می‌دهد که با درک ارزش‌های دفاع از کشور و ایثار، حس احترام و همدلی نسبت به تاریخ و هویت ملی پیدا کنند، بدون اینکه در فضای تلخ جنگ غرق شوند.

کتاب «آقای فهمیده» از انتشارات کتاب‌ک برای گروه سنی کودک منتشر شده و تلاش دارد نسل جدید را با ارزش‌هایی چون شجاعت، ازخودگذشتگی، عشق به میهن و مسئولیت‌پذیری در قالب روایتی داستانی آشنا کند. این اثر به قلم محدثه سادات طباطبایی و با تصویرگری سعید شمس به بهای ۷۰ هزارتومان منتشر شده است.