تحول حوزه علمیه باید ناظر به تمدن نوین اسلامی باشد

حجت‌ الاسلام مجید آقاجانی، استاد حوزه و دانشگاه تبریز، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در آذربایجان شرقی، با تأکید بر ضرورت بازخوانی این بیانیه به‌عنوان «نقشه‌راه تحول حوزه در گام دوم انقلاب» به تشریح محورهای اساسی این بیانیه پرداخت.

وی با بیان اینکه این بیانیه «نقطه عطفی در تاریخ معاصر حوزه علمیه» است، گفت: مقام معظم رهبری در این پیام، از حوزه‌ای سخن می‌گویند که باید پیشرو، سرآمد و نقش‌آفرین در ساخت تمدن نوین اسلامی باشد تحقق این هدف، نیازمند تحول بنیادین در ساختار، محتوا، روش آموزش و نسبت حوزه با جامعه و نظام اسلامی است.

تحول آموزشی و بازنگری در محتوا

حجت‌الاسلام آقاجانی در محور نخست سخنان خود، به مسئله تحول آموزشی اشاره کرد و اظهار داشت: اگر قرار است حوزه پیشرو باشد، باید در بازنگری سرفصل‌ های علوم اصلی مانند فقه، اصول و فلسفه پیشگام شود فقه ما باید از صرف احکام فردی عبور کرده و به فقه نظام‌ها و تمدن برسد؛ یعنی فقه اقتصاد، فقه ارتباطات، فقه حکمرانی و امثال آن.

وی افزود: روش‌های آموزشی نیز باید از حالت صرفاً سنتی به الگوهای فعال، کارگاهی و مسئله‌محور تغییر یابد طلاب باید بیاموزند که چگونه فقه را در عرصه‌های اجتماعی و مدیریتی به کار گیرند برای این کار، نیازمند زیرساخت‌های آموزشی، کارگاه‌های تخصصی و استادان مسلط بر مسائل روز هستیم.

نقش‌آفرینی تمدنی حوزه علمیه

استاد حوزه و دانشگاه تبریز در ادامه با اشاره به محور دوم بیانیه، تصریح کرد: رهبر معظم انقلاب با طرح مفهوم طراحی نظامات اجتماعی، از حوزه خواسته‌اند تا به جای موضع انفعالی، در طراحی نظام اقتصادی، فرهنگی، قضایی و رسانه‌ای کشور نقش فعال ایفا کند.

وی افزود: استقلال علمی حوزه نباید به بهانه جدایی از حکومت تعبیر شود حوزه در دل انقلاب متولد شده و وظیفه دارد در کنار حفظ استقلال فکری، نقش راهبردی خود را در جهت‌دهی به نظام اسلامی ایفا کند بدون حضور فکر حوزوی، هیچ نظام فرهنگی و اخلاقی پایداری در کشور شکل نمی‌گیرد.

مواجهه با مسائل نوپدید

حجت الاسلام آقاجانی با اشاره به محور سوم بیانیه، گفت: حوزه علمیه باید در مواجهه با مسائل نوپدیدی همچون هوش مصنوعی، فضای مجازی، ژنتیک و محیط زیست، دارای نگاه اجتهادی نو باشد فقه آینده‌نگر، فقه تمدن‌ساز است؛ نه فقهی که در گذشته متوقف شود.

وی افزود: آینده‌پژوهی باید به‌عنوان یک مهارت در بدنه حوزه نهادینه شود تا حوزه بتواند برای چالش‌های ۲۰ سال آینده، از امروز پاسخ علمی آماده کند.

شاخص‌سازی و ضمانت اجرا

استاد حوزه و دانشگاه تبریز در بخش پایانی گفت‌وگو با رسا خاطرنشان کرد: تحقق بیانیه بدون شاخص‌سازی ممکن نیست ما باید بدانیم چه میزان در مسیر تحقق حوزه پیشرو حرکت کرده‌ایم برای مثال، تعداد نظریه‌های نو در فقه حکومتی یا میزان تولید علم در علوم انسانی اسلامی می‌تواند شاخص سنجش باشد.

وی با تأکید بر لزوم مشارکت عمومی اساتید و طلاب در اجرای این بیانیه تصریح کرد: تحول، پروژه یک نهاد خاص نیست؛ بلکه مأموریت همه حوزه است اگر بیانیه به گفتمان عمومی طلاب و اساتید تبدیل شود، می‌توانیم امیدوار باشیم که حوزه علمیه قم و به تبع آن حوزه‌های سراسر کشور، به معنای واقعی پیشرو و سرآمد خواهند شد.