شرط موفقیت در حجاب، «اقتدار قانون» و «حکمرانی ایجابی» است

در سال‌ های اخیر، مسأله عفاف و حجاب به یکی از مهم‌ ترین دغدغه‌ های فرهنگی و اجتماعی کشور تبدیل شده است؛ موضوعی که از یک‌ سو ریشه در هویت دینی و تمدنی جامعه ایرانی دارد و از سوی دیگر تحت‌ تأثیر تحولات رسانه‌ای، تغییر سبک زندگی و پروژه‌ های هدفمند جنگ نرم، با چالش‌ های تازه‌ای رو به‌ رو شده است.

افزایش هنجارشکنی‌ ها و بدن‌نمایی در برخی فضا های عمومی، احساس ناامنی فرهنگی و بی‌عملی دستگاه‌ های مسئول را در بخشی از جامعه تقویت کرده و مطالبه‌ای جدی برای بازسازی اقتدار فرهنگی و سامان‌ دهی وضعیت موجود را ایجاد کرده است.

در چنین شرایطی، تحلیل دقیق «راهبردهای مؤثر و ممکن» در حوزه حجاب و عفاف بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است؛ به‌ ویژه آنجا که تجربه نشان داده برخورد های صرفاً سلبی و هیجانی بدون پشتوانه فرهنگی، نتیجه‌ای ماندگار و اقناع‌کننده برای جامعه به همراه نخواهد داشت از همین رو، تبیین سیاست‌ های ایجابی، رسانه‌ای و مبتنی بر اقناع عمومی در کنار اصلاح شیوه‌ های حکمرانی فرهنگی، ضرورتی انکارناپذیر است.

در همین زمینه خبرنگار خبرگزاری رسا در آذربایجان شرقی، به سراغ حجت‌ الاسلام رحیمی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه تبریز رفته تا در یک گفت‌وگوی تفصیلی، ابعاد این راهبردها و ضرورت بازنگری در شیوه مواجهه با مسأله حجاب و عفاف را بررسی کند.

در ادامه می خوانید؛

رسا- جناب حجت‌الاسلام رحیمی، ابتدا بفرمایید مهم‌ترین مشکل امروز کشور در حوزه عفاف و حجاب از نگاه شما چیست؟

حجت‌ الاسلام رحیمی: متأسفانه امروز شاهد افزایش بی‌حجابی، بدن‌نمایی و شکستن هنجار های فرهنگی در برخی فضا های عمومی هستیم؛ مسأله‌ای که موجب آزردگی عموم مردم و متدینین شده است. 

وی ادامه داد: این وضعیت محصول یک ذهنیت خطرناک در جامعه است ذهنیت رهاشدگی و فقدان حکمرانی فرهنگی مردم احساس می‌کنند اراده یا توان جدی برای سامان دادن به هنجارهای اجتماعی وجود ندارد و این، اعتماد عمومی را به‌ شدت تضعیف کرده است.

راهبرد اول: بازگرداندن اقتدار و محبوبیت حاکمیت

رسا- شما در یادداشت تحلیلی خود به راهبرد «احیای اقتدار حاکمیت» اشاره کردید. این راهبرد چگونه باید عملی شود؟

حجت الاسلام رحیمی: نخستین گام، برجسته‌ سازی قانون و قانون‌ مداری در تمام سطوح است باید پیام اصلی رسانه‌ ها «قانون» باشد؛ یعنی مردم احساس کنند هر کس از دستگاه حاکمیتی تا شهروند عادی، در برابر قانون برابر است و قانون اجرا می‌شود.

وی ادامه داد: دوم، مطالبه‌ گری هوشمندانه از دستگاه‌ هاست باید از حوزه‌هایی شروع کرد که:

• دغدغه عمومی مردم است؛ مانند اقتصاد و معیشت

• اجرای آن ساده و سریع است

• قانون‌شکنان محدودند

• چند دستگاه درگیر نمی‌شوند و قابل مدیریت است

اگر قانون‌ مداری را در همین حوزه‌های کوچک اما محسوس نشان دهیم، اعتماد عمومی احیا می‌شود.

برخوردهای سلبی باید از نهادهای حاکمیتی آغاز شود

رسا- یکی از نکات مهم در صحبت‌های شما، اولویت دادن به برخورد با دستگاه‌های حاکمیتی است؛ لطفاً توضیح دهید.

حجت الاسلام رحیمی: بله؛ اگر برخورد سلبی لازم است، ابتدا باید با خود نهادهای حاکمیتی و دولتی باشد مردم نمی‌ پذیرند که یک دستگاه فرهنگی، مراسمی برگزار کند که در آن نوع پوشش بازیگران یا شرکت‌ کنندگان عملاً شبیه بی‌حجابی باشد، سپس همان دستگاه بخواهد مردم را نصیحت کند!

استاد حوزه علمیه تبریز عنوان کرد: این دوگانگی، مشروعیت هر اقدامی را نابود می‌کند. بنابراین:

• نهاد های دولتی

• جشنواره‌ ها

• مجموعه‌ های فرهنگی

• مال‌ ها و اماکن متعلق به دستگاه‌ ها باید اولین محل برخورد جدی و شفاف باشند.

برخورد با اینفلوئنسرها و مراکز ترویج هنجارشکنی

رسا- درباره نقش فضای مجازی و اینفلوئنسر ها چه نظری دارید؟

حجت الاسلام رحیمی: امروز بخش مهمی از ترویج بی‌عفتی در دست همین چهره‌های مجازی است باید برخورد هوشمندانه، قانونی و بدون هیجان با اینفلوئنسرهایی انجام شود که آگاهانه بی‌حجابی را عادی‌سازی می‌کنند.

وی ادامه داد: این برخورد هم باید سریع باشد، هم رسانه‌ای، تا مردم احساس کنند قانون فقط برای کف خیابان نیست، بلکه برای همه است همچنین تورهای مختلط، باشگاه‌ های ورزشی و اماکن عمومی که تعمداً قوانین را نادیده می‌گیرند باید مورد برخورد قرار گیرند.

راهبرد دوم: تغییر رویکرد از سلبی به ایجابی

رسا- شما تأکید کرده‌اید که اقدامات فرهنگی باید بیشتر ایجابی باشد تا سلبی. لطفاً ابعاد این راهبرد را توضیح دهید.

حجت الاسلام رحیمی: تجربه ثابت کرده است که برخوردهای هیجانی و صرفاً سلبی، نه پایدار است و نه اثرگذار برای اینکه جامعه به‌ صورت طبیعی به سمت حجاب برگردد، باید رویکرد ایجابی و فرهنگی فعال شود.

وی ادامه داد: برخی از محور های این رویکرد عبارت‌اند از:

• تبیین وظایف قانونی دستگاه‌ ها و مطالبه اجرای آن

• ترویج عفت عمومی و زیبایی حیاء در سطح مفهومی، نه مصداقی

• بازخوانی آسیب‌ های اجتماعی ناشی از بی‌ عفتی

• تولید محتوا برای خانواده‌ ها و نوجوانان با زبان داستان و روایت

• به‌ کارگیری چهره‌ های خوش‌ نام و غیرتکراری در تبیین حجاب

• تقویت نقش مساجد، مدارس و دانشگاه‌ ها

• معرفی الگوهای موفق زن ایرانی

• برجسته‌ سازی انواع پوشش‌ های عفیفانه و کرامت زن

• بازخوانی تاریخ پوشش ایرانی حتی پیش از اسلام

• نمایش هماهنگی میان قوا و جلوگیری از چندصدایی

حجاب باید مرحله‌ به‌ مرحله به جامعه بازگردد

رسا- در بخش پایانی یادداشت خود بر تدریج‌گرایی تأکید داشتید این موضوع چه ضرورتی دارد؟

حجت الاسلام رحیمی: حجاب یک موضوع عمیقاً فرهنگی است همان‌ طور که بی‌حجابی یک‌ شبه به وجود نیامد، بازگشت به زیست عفیفانه نیز باید تدریجی و مرحله‌ به‌ مرحله باشد.

استاد حوزه تبریز گفت: مهم‌ ترین ملاحظات عبارت‌اند از:

1. برخورد با بی‌حجابی نباید از کف خیابان آغاز شود.

2. از دو قطبی‌سازی فرهنگی باید پرهیز کرد.

3. جامعه متدینین باید در کنار نظام بایستند و دچار دوگانگی نشوند.

4. اقدامات باید اقناعی، آرام و هوشمندانه باشد.

جمع‌ بندی:

اگر اقتدار قانون بازگردد، اگر برخوردها از نهادهای حاکمیتی شروع شود و اگر رویکرد ایجابی و فرهنگی بر سیاست‌ها حاکم گردد، جامعه به‌ صورت طبیعی و با کمترین تنش به سمت حجاب و عفاف بازمی‌گردد.