گزارشی از «اجلاسیه پژوهشگران کشاورزی، محیط زیست و منابع طبیعی»

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، اجلاسیه پژوهشگران حوزه کشاورزی، محیط زیست و منابع طبیعی، روز چهارشنبه به همت کارگروه زیربنایی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس و به مناسبت هفته پژوهش روز چهارشنبه در این مرکز برگزار شد. در این نشست موضوعات مهمی از جمله نقش مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در ارتقای قوانین مبتنی بر احکام فقهی، مدیریت معادن و آلودگی هوا، چارچوب فقهی مالکیت و واگذاری زمین، ضمان و جبران خسارت آلودگی هوا، ظرفیت‌های معدنی ایران و توسعه پایدار و ضرورت هم‌سویی پژوهش‌ها با دغدغه‌های مدیران مطرح و مورد بحث قرار گرفت.

نقش مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در تقویت قوانین فقهی

دکتر پیمان فلسفی، عضو کمیسیون کشاورزی، محیط زیست، منابع طبیعی و آب مجلس شورای اسلامی، در این اجلاسیه با تأکید بر نقش اساسی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در تقویت قوانین منطبق با شرع، خواستار بازنگری قوانین مرتبط با استفاده و کاربری اراضی، مدیریت دقیق معادن و توجه ویژه به وضعیت آلودگی هوا شد. 

وی با اشاره به اهمیت نظارت شورای نگهبان در تطابق قوانین با شرع، افزود: مرکز تحقیقات اسلامی مجلس نقش برجسته و بی‌بدیلی در این زمینه دارد و باید قدرشناسی شود.

دکتر فلسفی ضمن اشاره به مشکل احتکار زمین‌های بدون استفاده بر ضرورت تغییر کاربری و بهره‌برداری مناسب از اراضی تأکید کرد و یادآور شد: طبق برنامه هفتم توسعه باید ۳۰۰ هزار هکتار به محدوده زمین‌های شهری افزوده شود که تاکنون تنها ۱۰ درصد این هدف تحقق یافته است. 

وی همچنین درباره قانون هوای پاک که در سال ۱۳۹۶ تصویب شده، خاطرنشان کرد: باوجود گذشت هشت سال، وضعیت آلودگی هوای شهرهای بزرگ هنوز آزاردهنده است و اجرای ضعیف بیش از ۷۰ درصد مفاد این قانون موجب این وضعیت شده است. 

دکتر فلسفی با اشاره به ضرورت نوسازی موتورسیکلت‌های فرسوده و جایگزینی آن‌ها با نمونه‌های برقی، نمونه موفق شانگهای در این زمینه را مثال زد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع معادن اشاره کرد و گفت: معادن به عنوان منابع طبیعی و انفال کشور تحت مالکیت حاکمیت هستند اما نظارت کافی بر آن‌ها صورت نمی‌گیرد.

وی بر لزوم اتخاذ راهکارهای مؤثر برای استفاده بهینه از این منابع غنی تأکید کرد و در پایان، شجاعت در تصمیم‌گیری برای بهبود زندگی مردم و حفاظت از منابع طبیعی را ضروری دانست و از نقش تخصصی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس قدردانی نمود.

مدیریت فعال و عادلانه اراضی در نظام اسلامی

حجت‌الاسلام منصور شریفی، پژوهشگر مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، در ادامه اجلاسیه به اهمیت چارچوب فقهی احیاء و واگذاری زمین پرداخت و بر لزوم مدیریت فعال و عادلانه اراضی در نظام اسلامی تأکید کرد. 

وی با اشاره به مالکیت مشروط زمین در نظام اسلامی که بر پایه احیا و تولید استوار است، بیان داشت: حق مالکیت افراد در صورت ترک زمین و عدم بهره‌برداری از سوی حاکم اسلامی قابل بازپس‌گیری است.

حجت‌الاسلام شریفی افزود: دولت نباید مالک مطلق زمین باشد و باید اراضی در چارچوب مصلحت عمومی به مردم واگذار شود و از احتکار زمین توسط اشخاص یا دولت جلوگیری شود. 

وی تأکید کرد: حاکمیت باید به صورت فعال در مدیریت و بازتوزیع عادلانه اراضی نقش ایفا کند تا عدالت و اهداف انقلاب اسلامی تحقق یابد.

حرمت آلودگی هوا و ضمان قانونی جبران خسارت‌های زیست‌محیطی

حجت‌الاسلام سلمان بهجتی اردکانی، پژوهشگر مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، نیز در این نشست بر حرمت آلودگی هوا و ضرورت ضمان و جبران خسارت‌های ناشی از آن تأکید کرد. 

وی با استناد به آیات قرآن و قواعد فقهی از جمله قاعده «لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام» و قاعده ممنوعیت آزار مؤمن، حکم حرمت آلودگی هوا را روشن دانست. 

حجت‌الاسلام بهجتی اردکانی گفت: ضمان آلودگی هوا وجود دارد و تمامی عوامل آلاینده مسئول جبران خسارت هستند اما مشکلاتی مانند احراز دقیق منشاء آلودگی و نسبت دادن خسارت به عامل آن وجود دارد. 

وی خواستار وضع جریمه‌های سنگین و بازدارنده شد و به مواد قانونی مرتبط مانند ماده ۵۷۶ قانون تعزیرات و مواد ۲۹۵، ۴۹۲ و ۴۹۳ قانون مجازات اسلامی اشاره کرد که می‌توانند زمینه‌ساز مقابله با آلودگی هوا باشند. 

وی در پایان بر ضرورت حمایت قانونگذار از حق الناس و جبران خسارت‌های وارده به مردم تأکید کرد.

ظرفیت‌های معدنی ایران و لزوم مدیریت هوشمندانه برای توسعه پایدار

دکتر سید احمد شفیعی، کارشناس محیط زیست و منابع طبیعی نیز ظرفیت‌های بزرگ معدنی ایران را یادآور شد و بر ضرورت مدیریت هوشمندانه این منابع با توجه به توسعه پایدار تأکید کرد. 

وی با اشاره به تنوع گیاهی بی‌نظیر ایران و سهم قابل توجه کشور در ذخایر معدنی جهان، اظهار داشت: توسعه پایدار زمانی محقق می‌شود که محیط زیست، جامعه و اقتصاد به صورت همزمان دیده شوند. 

دکتر شفیعی افزود: سهم معادن در تولید ناخالص داخلی کمتر از ۴ درصد است که نیازمند بازنگری است و پیشنهاد کرد فرآیندهای استعلام و ارزیابی زیست‌محیطی با دقت و تسهیل انجام شود.

ضرورت هم‌سویی پژوهش‌ها با دغدغه‌های مدیران برای حل مسائل واقعی جامعه

در پایان، حجت‌الاسلام سید تراب موسوی عارف، پژوهشگر مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، بر لزوم هم‌سویی پژوهش‌ها با دغدغه‌ها و نیازهای مدیران اجرایی تأکید کرد و گفت: پژوهش‌ها نباید صرفاً به تولید دانش محدود باشند، بلکه باید به حل مسائل واقعی جامعه و تأمین نیازهای تصمیم‌گیرندگان کمک کنند. 

وی افزود: مرکز تحقیقات اسلامی مجلس راهکارهای عملی و سیاست‌های کاربردی در حوزه حکمرانی تدوین کرده که می‌تواند مبنای معتبری برای برنامه‌ریزی‌های کلان باشد. 

حجت‌الاسلام موسوی عارف بر تقویت ارتباط مستمر و فعال میان پژوهشگران و مسئولان اجرایی به منظور ایجاد هم‌افزایی بین دانش نظری و عمل اجرایی تأکید کرد.

این اجلاسیه با حضور جمعی از پژوهشگران و کارشناسان حوزه کشاورزی، محیط زیست و منابع طبیعی، به بررسی ابعاد فقهی، حقوقی و اجرایی مسائل مربوط به مالکیت زمین، حفاظت از محیط زیست، توسعه پایدار و مدیریت منابع طبیعی در نظام اسلامی پرداخت و راهکارهای عملیاتی و سیاست‌های کاربردی متناسب با شرایط کشور ارائه کرد.