نفاق، لایه پنهان فتنه 88

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، نشست جریان شناسی فتنه 88 با حضور حجت الاسلام مرویان حسینی، مدیر کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و دکتر وکیلی، مدیرگروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد در مدرسه علمی عالی نواب برگزار شد.

طلاب حوزه های علمیه تحولات جهان اسلام را روش مندانه مورد مطالعه قرار دهند

دکتر وکیلی در آغاز این نشست اظهار داشت: انتخابات88 آزمونی برای مردم و نخبگان بود که در آن بسیاری از واقعیت ها و ظرفیت های کشور به آزمون گذاشته شد و موجب شد بسیاری از نخبگان ماهیت اصلی خود را نشان دهند. به طور کلی در این زمینه و نیز تحولات بعد از انقلاب و وضعیت مکتب اسلام در داخل وخارج کشور بحث های فراوانی وجود دارد که همه خصوصا طلاب حوزه های علمیه باید آن را روش مندانه مورد مطالعه قرار دهند.

وی رویدادهای سال 88 را در سه سطح قابل مطالعه دانست و افزود: نخستین و سطحی ترین لایه که بحث ها عمدتا در همین سطح متمرکز شده و علاقمندان بسیاری دارد آن است که ببینیم از آغاز انتخابات تا کنون چه تحولاتی رخ داده است، سطح دوم اینکه مسائل مربوط به حوادث و جریان ها و افراد را نمادها و شاخص های جریان های مهم در تاریخ تفکر معاصر ایران و جهان اسلام بشناسیم ( به عنوان عقبه اجتماعی سیاسی جریانات سال 88 ). باید جریان شناس تحولات معاصر باشید و بدانید در سده اخیر در جهان اسلام و حوزه و دانشگاه چه جریاناتی فعال بوده و چه شاخص ها و نمادهایی داشته و مولفه های اصلی آن ها چه بوده است تا بتوانید مسائل لایه سطح سوم را عمیق تر بفهمید. در غیر این صورت یک سخنرانی زیبا در خرداد 88 می تواند انسان را فریب دهد، کسی که چهل سال قبل مواضع حتی ضد امامت داشته است سال 88 نمی تواند بگوید به نظریه ولایت فقیه معتقدم.

مدیرگروه تاریخ دانشگاه فردوسی ادامه داد: سطح سوم، عقبه عمیق تر به لحاظ پنهان بودن است و به سادگی قابل درک نیست اما توسط شما(فرهیختگان) قابل کشف است؛ ما معتقدیم دقیق ترین وجامع ترین گزارش از مناسبات عالم هستی و تعاملات انسان ها با یکدیگر در اسلام مطرح شده و اگر اسلام شناسی و جامعه شناسی مبتنی بر متون اسلامی خود داشته باشیم بسیاری از مواردی که امروز به عنوان بصیرت(کشف مصداق از مفاهیم ) باید فهمید را از اساس فهمیده ایم. فرض کنید جریانی مثل نفاق(که به اعتقاد بنده فعال ترین جریان موثر در سال 88 بود)، در سال 88 داشته اید. ابتدا باید جریان نفاق را مبتنی بر آیات و احادیث درست بفهمید تا بتوانید در عالم واقع بهتر تحلیل کنید. حتی تحلیل بسیار عمیق تر از سیاست مداری که در تهران در متن حوادث است زیرا شما لایه های عمیق مناسبات بین انسان ها را وقتی مومن یا منافق هستند تشخیص می دهید.

حیات اجتماعی نباید به جسارت در مقابل انذارها آلوده شود

وکیلی در پاسخ این سوال که چگونه می توان فهم و درک عمیق تری از فتنه داشت تصریح کرد: بیانات رهبر معظم انقلاب، درک ما را به بصیرت و توجه به داستان صفین و مسائل صدر اسلام معطوف می کند. وقتی به قرآن دقت می کنید از همان ابتدا دسته بندی ها را مشاهده می کنید. قرآن طرح هدایت خود در سوره های حمد و بقره صریحا نشان می د هد و می فرماید جامعه بشری یک دست نیست و نهایتا می رسد به اینکه صراط مستقیم بر محور کسانی است که نعمت داده شده اند (متقین) چون فرض بر این است که ایمان باید به طوری در انسان رسوخ کند که به تقوا گره بخورد وکسی هدایت می شود که تقوا و توجه به انذارها و هشدارها داشته باشد، از ویژگی های مهم متقین، ایمان به غیب است ( یعنی جایی که از مرز فهم های عادی عبور کرده باشیم تازه اول راه ایمان است) بنابراین دو گروه دیگر یعنی مغضوبین و گمراهان فقط به نام دین ادعای هدایت دارند.

وی گفت: قرآن  پس از چند آیه با جمله «اولئک علی هدی من ربهم واولئک هم المفلحون» پرونده متقین را می بندد و بعد گروه دیگر را معرفی می کند؛ کسانی که وقتی انذار می شوند بی اعتنا هستند و ایمان نمی آورند. این پدیده (بی اعتنای به انذار) بسیار خطرناک است چون جسارت می آورد و حیات اجتماعی نباید به جسارت در مقابل انذارها آلوده شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه مشهد ادامه داد: تا صدر اسلام همین دو گروه وجود داشتند اما پس از آن، گروه سوم یعنی کسانی که می گویند به خدا و معاد ایمان داریم اما در واقع ایمان ندارند و به نام و ادعای اصلاح طلبی فساد می کنند (منافقین) اضافه می شوند. نفاق عمدتا به خروج معنا شده است. اینکه عمل و خروجی افراد ضد اسلام باشد، ما در شناسایی افراد این خروجی ها را باید به همین خروجی ها توجه داشته باشیم.

منافقان همیشه از اهل کتاب و مشرکین احساس خوف دارند

وکیلی ابراز داشت: یکی از مشکلات ما در نفاق، درجات وسطوح درونی آن است؛ یک سطح نفاق انقدر علنی است که هم خود منافق می داند و هم دیگران، سطح دیگر خود فرد می داند منافق است ولی مردم نمی دانند و در سطح سوم نه خود فرد می داند نه مردم. اینکه معصوم(ع) می فرماید ممکن است نفاق در وجود ما هم رشد کند به همین دلیل است. اینکه خشوع جسم بیش از خشوع قلب باشد علامت نفاق است.

وی، جریان نفاق را عمده مشکل در روند انتخابات دانست و در خصوص نحوه تطبیق نفاق بر مصادیق، بیان داشت: از ویژگی های جالب منافقان در قرآن این است که مسائل جهان اسلام را به گونه ای می فهمند که همیشه از اهل کتاب و مشرکین احساس خوف دارند لذا منافقان همیشه مسلمین را می ترسانند ومی گویند مسلمین نباید با ان ها درگیر شوند . اینکه مسلمین به جای اینکه حمایت مسلمین را ترجیح دهند ولایت و دوستی اهل کتاب را می پذیرند اشتباه است و برخی گفته اند این در واقع سیطره و سلطه اهل کتاب است. امروز مصادیق این امر را دقیقا می توانید ببینید.

حقیقت مسلمانی چیزی جز تسلیم در برابر ولایت نیست

در ادامه این نشست، حجت الاسلام مرویان حسینی در خصوص اینکه چگونه می توان در مقابل فتنه ایمن بود، تصریح کرد: آنچه از دین آموخته ایم این است که گوهر دین و دین داری، ولایت است و حقیقت مسلمانی چیزی جز تسلیم در برابر ولایت نیست؛ ایمان پذیرفتن ولایت و تسلیم در برابر مفهوم ولایت الله است. مومن کسی است که در همه لایه ها وسطوح شخصیتی ورفتاری خود تسلیم حق باشد.

وی افزود: اساسی ترین و پیچیده ترین رابطه، رابطه انسان با خود است. اگر کلمه «نفس» در قرآن را جستجو کنیم می بینیم قرآن این بنیادی و پیچیده ترین رابطه انسان را در قالب همین واژه به خوبی تبیین کرده است. «یخادعون الله و مایخدعون الا انفسهم و لایشعرون» یعنی با وجود اینکه این زیان متوجه آن هاست ولی باز هم مرتکب آن می شوند. این نشان می دهد انسان ها افزون بر رویکرد بیرونی، لایه های درونی هم دارند.

فرهنگ دینی و آموزه های تجربی تاریخ تشیع از سوی اهل بصیرت تبیین شود

حجت الاسلام مرویان حسینی با اشاره به این سخن رهبر معظم انقلاب که فرمودند زیرساخت ها وبنیادهای فکری ماجرای فتنه از مدت ها پیش ایجاد شده بود خاطرنشان کرد: در 22 اردیبهشت 88 همین ریشه ها بود که چون زخم هایی کهنه هم در عرصه های فرهنگی و هم نگرشی دهان باز کرد. یک دفعه گروهی سر بلند می کنند و احساس می کنند باید استبصار کنند، روزهای اول توضیح می خواهند و از فریاد خبری نیست اما بعد که چراغ های مه شکن فعال می شود آرام آرام این جمعیت کاهش می بابند.

وی ابراز داشت: حضرت علی(ع) در خطبه 50 نهج البلاغه ریشه فتنه ها را پیروی از هوای نفس و بدعت گزاری در دین معرفی می کنند؛ هوسرانی هایی که در خانه دل جا باز کرده و شرک هایی که پنهان است و با ادعای مسلمانی و رفتارهای اسلامی هم (حتی در بلندمدت) قابل جمع است. اگر این فرهنگ دینی و آموزه های تجربی که از تاریخ تشیع داریم توسط کسانی که آنچه دیگران در آیینه نمی بینند را در خشت خام می بینند(اهل بصیرت)، روشنگری شود آن گاه می توانیم در برابر فتنه ایمن باشیم.

ولایت، شاخص نقاط ابهام در مسیر زندگی انسان است

مدیرکل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی در پاسخ این سوال که چرا نخبگان با وجود اینکه نسبت به عموم، بیشتر با ویژگی های اهل نفاق آشنا بودند اما در آزمون و تشخیص مصادیق دچار اشتباه شدند یادآور شد: نکته این است که تعریف ما از نخبگی چیست؟ اگرتعریفمان اینگونه باشد که نخبگان کسانی هستند که همه ذهن و ضمیر خود را به راه دین سپرده و برای نقاط ابهام زندگی شان شاخصی دارند صحیح است.

وی با تأکید براینکه ولایت، شاخص نقاط ابهام در مسیر زندگی انسان است ادامه داد: ولایت و امامت در جامعه یک ضرورت است . امامت تجلی توحید بوده و تحقق توحید چه در زمان حضور چه غیبت ممکن نیست مگر از طریق ولایت. یکی از ظلم های معرفتی که در دوره اصلاحات اتفاق افتاد این بود که با ادبیات نوگرایی و روشنفکری دینی همچون بحث های تجربه نبوی، صراط های مستقیم، در حرکت اجتماعی الگو و اسوه نیاز نداریم، دین مربوط به حریم خصوص انسان است و دیگر حرف ها سعی کردند این شاخص را تضعیف کنند و همین ها زیرساخت فتنه 88 و نهم دی بود به گونه ای که در نهم دی عده ای حاضر شدند مبانی دین را زیر سوال ببرند آن هم در روز عاشورا که همه چیز ما مرهون آن است.

اصلاح شاخص های نخبگی در اذهان عموم از رویش های فتنه 88 بود

عضو هیئت علمی دانشگاه رضوی اظهار داشت: یکی از رویش های جربان فتنه این بود که وزن جریان نخبگی کشور دچار جابه جایی شایسته ای شد؛ پیامبر اکرم(ص) در جوان 18 ساله صلاحیت فرماندهی را می بینند که در سابقه دارها و ریش سفیدها نیست لذا این تغییر در حوزه نخبگی بسیار مهم است. دستاورد این فتنه برای اهل بصیرت این بود که به جای سابقه ها و اسم ورسم ها به معیارها وملاک ها و اصول متوجه شدند. معصوم(ع) فرمود فهمیده و عاقل کسی نیست که خوب و بد را تشخیص دهد بلکه کسی عاقل است که قدرت تحلیل و فهم بصیرتی دارد و بین دو خطا می تواند خطای بزرگ تر را تشخیص دهد.

وی با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب خاطرنشان کرد: ظلم بزرگ سران فتنه این بود که استکبار را امیدوار کردند و این امیدواری موجب شد فشارهای زیادی از سوی آنان بر پیکره نظام وارد شود. خواص باید تشخیص می دادند که بدنه ای از آن ها باید عمار باشند و این کار را کردند اما برخی دیگر تجدید یا مردود شدند.

در ادامه، دکتر وکیلی در پاسخ این سوال که بسترهای نرم وسخت افزاری فتنه چیست ابراز داشت: چه با اندیشه دینی چه با یک درک صرفا سیاسی اجتماعی از دنیای خودمان یا یک درک عالمانه بخواهیم به سراغ مساله برویم واقع این است که دشمنان شناخته و ناشناس بسیار داریم از همین رو دشمن شناسی در کلام امام علی(ع) بسیار مورد تأکید است. ما در بخش باطل شناسی غفلت داشتیم و این خود آسیب هایی را به دنبال داشت. نخبگان ما نیز اگرچه می توانسند حق شناس خوبی باشند، گاهی باطل شناس خوبی نبودند. اگر کسی نتواند بین سه سطح فتنه ارتباط برقرار کند نمی تواند در عالم واقع تصمیم درست بگیرد.

موضع گیری درست در برابر فتنه در گرو علم به شرایط زمان است

وی، فهم صحیح از متن مقدس قرآن ، شناخت جریان های موجود در دوره معاصر و شناخت رویدادهای در حال وقوع در زمان حاضر را سه سطح معرفتی فتنه برشمرد و افزود: در روایت است که اگر می خواهید در مقابل فتنه درست موضع گیری کنید لازم نیست حتما قرآن شناس باشید بلکه عالم به زمان خود باشید. بنابراین ممکن است کسی در فقه و اصول نخبه شود اما عالم به زمان نباشد. اگر کسی این سه لایه را نشناسد هر چقدر هم نخبه باشد به خطاخواهد رفت.

التقاط از خطرناک ترین جریان های نفاق است

استاد دانشگاه فردوسی با تأکید بر ضرورت مطالعه کتب جریان شناسی معاصر یادآور شد: یکی از مسائلی که در قرآن به عنوان شاخص نفاق ذکر شده، التقاط و تفکر «نومن ببعض و نکفر ببعض» است و اینکه آنچه فکر می کنند دین کم دارد از غرب وشرق به دین می چسبانند که از خطرناک ترین جریان های نفاق است و شهید مطهری در راه افشای این جریان شهید شد.

وی گفت: این جریان چند گروه داخل خود دارد؛ جریانی که معقتد است اسلام ناقص است وبرای تکمیل آن سراغ سوسیالیزم می رود و می نویسد نه اسلام حق کامل است نه مسیحیت. محمد نخشب بر اساس همین تفکر، گروه سوسیالیست های خداپرست را ایجاد کرد که حتی به اجتماع نقیضین معتقد بودند و دکتر پیمان شاگرد این فرد، مهمترین طراحی های فتنه سال گذشته را بر عهده داشت.

مدیرگروه تاریخ دانشگاه فردوسی تأکید کرد: اگر نفاقی در قرآن امده را متوجه شدید ولی نفاق جریان معاصر خود را درک نکردید در تشخیص مصداق دچار خطا می شوید زیرا آنان(منافقان) درست مثل شما حرف می زند.

در ادامه حجت الاسلام مرویان با اشاره به اینکه باید جریان نفاق را با لایه های پنهان معرفتی اش بازشناسی کنیم تصریح کرد: باید بر بازخوانی میراث تاریخی تشیع خصوصا در 50 سال ابتدای تاریخ اسلام متمرکز شویم چراکه همه کارشناسان تاریخ اسلام معتقدند این دوره بسیار پیچیده است و اگر می خواهیم کاملا بر جریان شناسی مسلط شویم باید رویدادهای وجریانات این برهه را خوب بشناسیم. در بخشی از این دوران، ابتدا امامت و ولایت به انزوا رفته و ارزش ها و غارت سنت وسیره نبوی جابه جا می شود و نهایتا به جایی می رسد که امام حسین(ع) نسبت به جامعه ای که حج و نماز وقرآن در آن هست می فرماید «و علی الاسلام السلام».

وی یادآورد شد: اینکه رهبری در دانشگاه امیرکبیر فرمودند مراقب باشید اتفاقی نیفتد که در عین اینکه همه عناصر لازمه نظام اسلامی وجود دارد اما نظام از هویت و مولفه های فرهنگ دینی بری باشد در این صورت جمهوری اسلامی دیگر ارزش ندارد، در همین راستاست.

از کنکاش در منابع تاریخی که می تواند نظام ما را کارامد نگاه دارد غافلیم

حجت الاسلام مرویان حسینی با اشاره به جریان تحولات شخصیتی زبیر از زمان پیامبر(ص) تا عاشورا تأکید کرد: بازخوانی فرمایش امام و رهبری حلقه دیگری از میراث تاریخی ماست. در فقه و اصول  کنکاش و مباحثه می کنیم اما از کنکاش در این منابع که می تواند نظام ما را کارآمد وسرپا نگاه دارد غافیلم.

پرداختن به حواشی موجب غفلت از اصل مسأله است

دکتر وکیلی در ادامه خاطرنشان کرد: احساس می شود فتنه جدید فتنه بین اصولگرایان باشد بنابراین نمی شود یک دایره کشید و گفت کسانی که در این دایره هستند هیچ گاه مسبب فتنه نخواهند شد. همان طور که شاهد بودیم در فتنه88 هم بسیاری از اصولگرایان دیر عمل کرده و دیر به میدان آمدند. در سیاست اگر به جای اصول، مسائل حاشیه وغیرمهم مورد توجه قرار گیرد، انسان های شایسته فراموش می شوند. مثال، اگر در طرح هدفمندسازی یارانه ها که یک سیاست همه جانبه در تحول اقتصادی نظام اسلامی است به حواشی بپردازیم این سیاست کلان مفید که می تواند بسیار برای ما مصلحت داشته باشد موجب فساد خواهد شد.

وی با اشاره به آرایش سیاسی جدید بعد از فتنه 88 خطاب به طلاب تأکید کرد: باید آموزه های دینی را متناسب با نیازهای روز استخراج کرده و در اختیار مردم قرار دهید تا مردم تجربه های تاریخ تشیع را در تصمیم سازی های اجتماعی شان مدنظر قرار دهند./930/503/ح