تفسیر موضوعی گرایشی نو در پژوهش های تفسیری است

حجت الاسلام محمد علی محمدی، مدیر گروه تفسیر موضوعی مرکز فرهنگ و معارف قرآن وابسته به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری رسا با بیان این که تفاسیر قرآن به دو شکل ترتیبی و موضوعی است، گفت: گروه تفسیر موضوعی قرآن کریم، گروهی پژوهشی است که در صدد گردآوری آیات قرآنی مربوط به موضوعات و تحلیل و پژوهش آنها، جهت به دست آوردن نظریه قرآن درباره موضوعات است.

وی در ادامه افزود: آنچه این گروه را از دیگر گروه های مرکز متمایز می کند،‌ مسأله محور بودن و پرداخته به مسائل مبتلا به و تبیین نظر قرآن درباره موضوعات است و در این صورت این گروه پشتوانه و بازویی برای همه گروه های مرکز خواهد بود.

حجت الاسلام محمدی اظهار داشت: گروه تفسیر موضوعی قرآن کریم متصدی بیان نظر قرآن در موضوعات مختلف است ولی مقایسه نظر قرآن با سایر دانش ها به سایر گروه های مرکز واگذار می شود.

وی خاطر نشان کرد: تفسیر موضوعی گرایشی نو در پژوهش های تفسیری ناظر بر تفسیر موضوعات شخصی در قرآن کریم است که با روش های مرسوم تفسیر ترتیبی، که در طول قرون متمادی رواج داشت، تفاوت می کند.

مدیر گروه تفسیر موضوعی قرآن تصریح کرد: تحولات گسترده و سریعی که در عرصه های اصلاح طلبی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایجاد شد، سبب رشد و پویایی این تفسیر شد، زیرا با توجه به تغییرات مذکور، مردم و دانشوران قرآنی، خواستار نظر دقیق و قطعی قرآن درباره موضوعات شدند و بدین گونه بر اهمیت و ضرورت تفسیر موضوعی قرآن کریم افزوده شد.

وی تأکید کرد: با وجود گذشت ده ها سال از نگارش تفسیرهای موضوعی قرآن، مسیرهای ناپیموده و راه های نرفته فراوانی وجود دارد و لازم است گروه پژوهشی مستقلی به تفسیر موضوعی بپردازد.

حجت الاسلام محمدی ادامه داد: ضرورت پاسخگویی به نیازهای روز با توجه به شرایط، مقتضیات زمان، تحولات بسیار سریع جهانی و ناکافی بودن روش های غیر موضوعی در تفاسیر، ضرورت دست یابی به دیدگاه های قرآن درباره موضوعات جدید بخشی از ضرورت های پرداختن به تفسیر موضوعی است.

وی ارائه نگرش جامع و چند سو نگر قرآن درباره موضوعات را از دیگر ضرورت های پرداختن به تفسیر موضوعی دانست و بیان داشت: همچنین ضرورت کشف هماهنگی بین آیات به ظاهر متخالف، ضرورت تربیت محققان توانمند در زمینه تفسیر موضوعی،‌ابهام زدایی از چهره برخی از آیات در سایه تفسیر موضوعی و ضرورت استخراج معارفی از قرآن که با جمع بین برخی آیات با برخی دیگر قابل استنتاج است در همین راستا تعریف می شود.

مدیر گروه تفسیر موضوعی قرآن یادآور شد: در رویکرد جدیدی که مرکز فرهنگ و معارف قرآن دارد بناشد گروه تفسیر موضوعی به دو شکل اصلی تدوین کلان پروژه ها و تک نگاری ها به کار خود ادامه دهد.

وی اضافه کرد: از این رو تدوین کلان پروژه های مبانی و فلسفه فقه القرآن، قرآن و عرفان، نظام اخلاقی قرآن، اعجاز قرآن کریم با گرایش شبهه پژوهی، انسان های برگزیده و‌ معاد در قرآن در این گروه تعریف و طراحی شده است.

حجت الاسلام محمدی بیان داشت: تدوین تک نگاری ها از دیگر برنامه های در دست اقدام این گروه است، تک نگاشتِ قرآنى، رساله‏اى است مفصّل‏تر از مقاله دائرة المعارفى در موضوع مربوط که حاصل تأملات و پژوهش‏هاى نویسنده، هیأت علمى، فراهم آورندگان پرونده علمى و دیگر کوشندگان آن مقاله در گستره‏اى وسیع‏تر است.

وی در پایان گفت:‌ «بصیرت در قرآن»، «غنا در قرآن»، «تقلید در قرآن»، «جامعه قرآنی از منظر قرآن»، «توحید در قرآن» و «مبانی و اقتضائات پیامبر اکرم (ص) در قرآن» بخشی از موضوعات تک نگاری ها است./919/ت302/ع