استاد حوزه و دانشگاه:
مسؤو‌لیت‌گرایی در برابر جامعه شاخصه اصلی عرفان اسلامی است
خبرگزاری رسا ـ یک استاد حوزه و دانشگاه مشهد، مسؤو‌لیت‌گرایی و تحول‌پیشگی در برابر جامعه را شاخصه اصلی عرفان اسلامی دانست و گفت: عرفان اسلامی در یک کلمه، همان وظیفه شناسی است، عارف واقعی تنها خودسازی نمی کند بلکه به فکر اصلاح جامعه نیز هست.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، محمدعلی وطن دوست، استاد حوزه و دانشگاه مشهد، چهاردهم خرداد در آخرین روز از سلسله نشست‌های بررسی ابعاد علمی امام خمینی(ره) با عنوان عرفان اسلامی و کارکردهای آن در نگاه امام اظهار داشت: متاسفانه امروز بسیاری میان عرفان حقیقی که طلایه دارانی همچون علامه طباطبایی، قاضی طباطبایی، امام خمینی(ره) و... داشته است با تصوف رایج خلط کرده اند.
وی گفت: آغاز تصوف از قرن دو و سه بوده و با توحه به تعریف شیخ بهایی در آن زمان، عرفان وتصوف با هم یکی هستند ولی با تعریفی که امروزه از تصوف وجود دارد، هرگز نمی توان این دو را در کنار هم قرار داد. عرفان در حقیقت همان حفظ طهارت باطن و انجام وظیفه است که قطع توجه از عالم طبیعت به عالم بالا را در پی دارد. قطع توجه از عالم ماده، عبارت دیگری از ترک معصیت است زیرا معصیت چیزی جز توجه از عالم وحدت و گرایش به عالم کثرات نیست.
وطن دوست، عرفان را همان خداشناسی حضوری دانست و افزود: وقتی گفته می شود عارفی به فلان مرحله رسیده است یعنی حجاب ها را کنار زده و حقایق برایش آشکار شده است نه اینکه حقایق به سمت عارف آمده باشد.
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه به عقیده علامه طباطبایی، شیعه، آغازگر عرفان اسلامی بوده و بعدها این عرفان ناب توسط اهل سنت دچار انحرافات شده است تصریح کرد: عرفای واقعی، طریقت، شریعت وحقیقت را یکی می دانند ولی درمقابل برخی معتقدند این ها می توانند متفاوت باشند و عارف حتی می تواند به جایی برسد که فارغ از شریعت، دیگر به نماز نیازی نداشته باشد حال انکه فقه و عرفان از هم جدا نیستند.
وی در تبیین شاخصه های عرفان ناب اسلام یادآور شد: نخستین ویژگی عرفان اسلامی، قرآن محوری و وحی گرایی است به طوری که بسیاری تعابیر رفانی نیز از قرآن کریم اخذ شده و در شهود و مکاشفات، ملاک صحت، مطابقت با قران وروایات است.
وی، سنت و سیره محوری و اقتدا به معصومین(ع)، التزام به شریعت و ترک محرمات و انجام واجبات، طهارت ظاهر و باطن از طریق محور قرار دادن محبت خدا را از دیگر شاخصه های عرفان اسلامی ذکر و تصریح کرد: عشق، مهم‌ترین محرکی که انسان را به سوی خدا می کشد و در عرفان نیز بسیار مورد تأکید است از این رو بهترین روش ترغیب جوانان به دین، خواندن آیات عشق و محبت خداوند است زیرا وقتی جوان عاشق خدا شد از نماز خواندن و انجام تکالیف لذت می برد.
وطن دوست، مراقبت دائمی از نفس و معاشرت با اهل مراقبه، ولایت گرایی، ادب مع الله داشتن و مسوولیت گرایی وتحول پیشگی در برابر جامعه را از دیگر ویژگی های عرفان در اسلام دانست و ادامه داد: عرفان اسلامی در یک کلمه، همان وظیفه شناسی است که امام راحل(ره) در اثر بینش توحیدی که داشت بسیار بر آن تأکید می کرد. عارف واقعی تنها خودسازی نمی‌کند بلکه به فکر اصلاح جامعه نیز هست، هم خود نماز می‌خواند و هم دغدغه ترویج فرهنگ نماز را در جامعه دارد.
استاد حوزه و دانشگاه مشهد، خوداگاهی و عرفت نفس، محاسبه نفس ومراقبه را از اصول عرفان اسلامی برشمرد و با اشاره به تمایزات میان ریاضت و عرفان گفت: این دو جدای از هم نیستند اما نحوه ریاضت کشیدن هم مهم است. ریاضت شرعیه همان جهاد اکبر و اوامر و نواهی شرع مقدس است که در آیات و روایا ذکر شده است اما ریاضت های غیر شرعی که امروز بسیار شاهد نمونه های آن هستیم حرام است.
وی ابراز داشت: اصل این است که بدن هرچه بیشتر تحت فشار باشد روح آزادتر بوده و متوجه ماوراء ماده می شود چه این فشار بدنی در حوزه شریعت باشد و چه در غیر شریعت باشد. عرفان اسلامی هم به جسم توجه دارد وهم به روح چراکه جسم مرکب روح است.
وی، توجه توأمان به روح و جسم در سیر و سلوک را از نشانه های استاد عرفان واقعی دانست و گفت: با توجه به امکان نفوذ شیطان، ملاک صحت ذهنیات متصل درونی، تطبیق با متن آیات و روایات و یا تأیید یک استاد واقعی عرفان است.
وی در خصوص تقدم عرفان نظری بر عرفان عملی خاطرنشان کرد: ملازمه ای میان این دو وجود ندارد اما اگر فردی ابتدا عرفان نظری را کسب کند عارف کامل تری خواهد شد.
قابل ذکر است، همایش بررسی ابعاد علمی شخصیت امام خمینی(ره) به همت موسسه علمی فرهنگی «علم، اندیشه و دین» با محوریت امام و فلسفه اسلامی، امام و ادبیات عرفانی، امام و عرفان اسلامی از 12 تا 14 خردادماه در محل تالار ابن سینا مشهد برگزار شد./930/پ202/س
ارسال نظرات