تجسس در حریم خصوصی افراد ناظر به سنجش دینداری نیست

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام مسعود آذربایجانی در نشست علمی ملاحظات دینی سنجش دینداری که عصر چهارشنبه 21 دی‌ماه در قم برگزار شد، گفت: اگر بخواهیم دینداری را به عنوان یک متغیر تحقیق و مطالعات علمی انجام دهیم، نیاز به ابزار سنجش داریم تا تأثیر این متغیر را در پارامترهای دیگر و یا تأثیر سایر متغیرها را بر آن به دست آوریم.
 
وی ضرورت سنجش دینداری را در سه محور فردی با ابعاد اخلاقی خودسنجی، ابعاد بالینی و کلینیکی، محور اجتماعی در سه بخش بحث‌های تربیتی به ویژه تربیت دینی، تبلیغی، برنامه‌ریزی اجتماعی و در محور برنامه‌ها و فعالیت‌های علمی پژوهشی مورد بررسی قرار داد و به تبیین هر یک از این محورها پرداخت.
 
عضو هیأت علمی گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، اشارت‌ها و تصریحات آموزه‌های دینی درباره سنجش دینداری را براساس آیات و روایات بررسی کرد و با اشاره به نبرد طالوت و جالوت و نقش آن در تبیین سنجش دینداری، افزود: خداوند وقتی نیروهای طالوت برای نبرد با جالوت آمادگی لازم را نداشتند، آنها را آزمایش کرد.

وی ادامه داد: ممکن است کسی در بیان این مطلب اشکال کند و بگوید جنبه دینداری ندارد؛ چراکه یک فرمانده می‌خواهد افرادی که استقامت بیشتری دارند را در لشکر خود آزمایش کند، اما در آیات قرآن نکته‌ای مطرح می‌شود که جنبه دینی دارد و آن بخشی است که می‌فرماید کسانی که ایمان داشتند، این آزمایش را با موفقیت پشت سر گذاشتند.
 
حجت‌الاسلام آذربایجانی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این‌که در تفاسیر دو روش قسم دادن و بیعت برای سنجش دینداری به کار برده شده است، گفت: قرآن کریم می‌فرماید «فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَأُوْلَئِکَ هُمْ الْمُفْلِحُونَ» یعنی هرکس میزان عمل و سنجیده‌هایش سنگین شود، رستگار است.
 
وی با اشاره به سیره ائمه معصومین‌(ع) در سنجش دینداری مسلمانان، اظهار داشت: امام صادق‌(ع) می‌فرمایند «برادران خود را به دو صفت محافظت بر نماز در وقت خود و دیگری مساوات آزمایش کنید، اگر این‌گونه بودند جزو کسانی هستند که می‌توانید به آنها برادر مؤمن بگویید و اگر دارای این دو ویژگی نبودند، از آنها پرهیز کنید».
 
عضو هیأت علمی گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ایمان را از جمله ویژگی‌های سنجش برشمرد و با بیان این‌که اختبار به معنای سنجیدن، آزمون و آزمایش کردن است، گفت: با نگاه جامع به این مسأله خواهیم یافت که برخی آیات قرآن از ورود به حریم خصوصی افراد منع می‌کند و برخی از مضامین مطرح شده درون دینی است که از آن منع می‌شویم.
 
وی با بیان این‌که بحث «لاتجسسوا» جزو مضامین مطمئن برای عدم تجسس در زندگی خصوصی افراد است، تصریح کرد: قانون تجسس در حریم خصوصی و فردی دیگران را صحیح نمی‌داند و مواردی مانند «لاتجسسوا» بیشتر ناظر به آن است که بخواهیم عیوب افراد را که سبب لغزش است و افراد از برملا شدن آن پرهیز دارند، دنبال کنیم و این ناظر به سنجش دینداری نیست.
 
حجت‌الاسلام آذربایجانی افزود: در سنجش دینداری ممکن است خلاف‌ها را هم جزو دینداری بدانیم که اینجا استثنا وجود دارد و باید پاسخ داده شود؛ در بخشی از سنجش‌ها به صورت عمومی وارد حریم خصوصی فرد نمی‌شویم و از طریق پرسشنامه‌های عمومی اقدام می‌کنیم و مواردی هم که از مصاحبه و روش‌های کیفی وارد می‌شویم با افراد در میان می‌گذاریم، اگر مایل بودند در این حوزه وارد می‌شویم.
 
قائم مقام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان این‌که ضرورت سنجش دینداری را از مضامین دینی به دست نیاورده‌ایم به جز مواردی که به اقتضای «باب قیاس بالاضافه» است مانند «باب حکومت» که یک التزامی برای سنجش آن وجود دارد، ابراز داشت: در برخی از موارد می‌توان برای سنجش دینداری جواز قطعی صادر کرد.
 
وی با اشاره به این‌که دینداری امری واحد نیست، بلکه امری ذومراتب است و وزن آموزه‌ها، علائم و شاخص‌های دینی با هم برابر نیستند، خواستار اخذ مدل سنجش دینداری از درون دین شد و با تأکید بر توجه و عنایت به ابعاد و ساحت‌های دینداری، افزود: دینداری دارای علائمی است که براساس آن دینداران حقیقی از غیرحقیقی باید به درستی شناخته شوند. /920/پ202/ع