تقسیم علیت به خارجی و تحلیلی در فلسفه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا فیاضی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، پیش از ظهر امروز در همایش علمی محی‌الدین الهی قمشه‌ای، حکیم معرفت و محبت خواستار تقسیم علیت به خارجی و تحلیلی در فلسفه شد و گفت: با این تقسیم برکات بسیاری عاید فلسفه خواهد شد.

وی در ادامه با بیان این‌که اگر کسی خود را در حوزه فلسفه عقل بداند، از صمیم جان استغفار خواهد کرد، گفت: علیت خارجی و علیت تحلیلی از مباحثی است که باید در فلسفه عنوان می‌شد، اما نشده و اگر کسی بگوید که ابوابی از این باب باز می‌شود، به گزاف سخن نگفته است.

این استاد خارج حوزه علمیه قم با تقسیم علیت به خارجی و تحلیلی، به تبیین دو واژه عدم و وجود در بخش حقیقی نفس‌الامر پرداخت و افزود: در هیچ کتاب فلسفی این تقسیم نیامده، اما در کلمات بزرگان فلسفه به صورت جنبی و در موضوعات مختلف به صورت ارتکازی مطرح شده است.

وی تصریح کرد: عدم مانند وجود، امری حقیقی است؛ واقع و نفس الامر در یک تقسیم به حقیقی و غیرحقیقی یا اعتباری تقسیم شده و خود حقیقی به وجودات حقیقی و اعدام حقیقی تقسیم می‌شود و در اصل اعدام حقیقی، جایگزین و بدیل وجودات حقیقی هستند.

حجت‌الاسلام والمسلمین فیاضی، بخش دوم نفس الامر را که به بخش غیر حقیقی آن اعتبار می‌شود، دو قسم دانست و گفت: در قضیه انسان من حیث هو، انسان من حیث هو صادق است و صدق آن مطابقت با نفس الامری است که این نفس الامر اعتباری است.

وی با بیان این‌که عدم گاهی عدم اعتباری است مانند این‌که بفرمایید خود عدم یک نقیضه‌ای دارد که نقیض عدم وجود است، ابراز کرد: گاهی می‌گویند عدمِ عدم که این عدمِ عدم دیگر نقیضه عدم نیست، پس از این‌که برای عدم، یک وجود اعتبار می‌کنید، می‌گویید عدم عدم.

عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌(ره) تبیین کرد: مقوم علیت تغایر علت و معلول است چراکه مقوم علیت توقف است و نمی‌توان گفت چیزی علت چیزی است و هیچ‌گونه توقفی بین این دو نیست بلکه علت را به متوقف علیه و معلول را به متوقف تعریف می‌کنند.

وی ادامه داد: چون توقف شیء بر نفس محال است پس باید علت و معلول تغایر داشته باشند و از آنجا که تغایر به سبب این‌که توقف از ضروریات علیت بوده و در علیت تغایر علت و معلول لازم است، این تغایر یک زمان در وجود خارجی است که علیت، علیت خارجی می‌شود مانند علیت خدای متعال برای عالم.

حجت‌الاسلام والمسلمین فیاضی تصریح کرد: وقتی آن وجود جمیع صفات کمالیه به عقل ما تحلیل می‌شود، بنابراین آن وجود را می‌بینید که یکی از صفاتش حیات و حقیقت دیگر صفات علمی است که آن حقیقت، اول علیت دارد برای حقیقت دوم و دوم متوقف بر اولی است. /920/پ202/ن