نشست علمی «روانشناسی اسلامی، واقعیت یا توهم؟» برگزار شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام عباسعلی شاملی، عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیه(ص)، چهارشنبه شب در سالن همایش‌های انجمن علمی حوزه در نشست علمی «روانشناسی اسلامی واقعیت یا توهم؟» گفت: سه دهه است که بحث اسلامی‌سازی علوم و اسلامی‌سازی دانشگاه‌ها مطرح است، آیا باید علوم موجود را یک تحلیل دینی دهیم یا نه باید ماهیت علوم را از دین بگیریم.
وی افزود: شیوه استنطاق مرحوم شهید صدر اکنون در مجامع علمی در حال مطرح شدن است، در این نظریه تنها راه حوزه اصطیاد مسائل از علوم، طرح پرسش فنی و تکنیکی از علوم و عرضه آن بر منابع دینی است.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی خاطرنشان کرد: استنطاق را کسی می‌تواند انجام دهد که غیر از توانایی فهم قرآن و قدرت مشاوره با قرآن در یکی از علومی که می‌خواهد بر قرآن عرضه کند، کارشناس صاحب نظر باشد، که بتواند در این زمینه سؤال فنی مطرح کند زیرا سؤال عرفی را هر انسان عامی می‌تواند مطرح کرد.
وی با اشاره به این‌که سؤالی که منجر به اسلامی‌سازی علم می‌شود، سؤال فنی است، ادامه داد: سؤال فنی سؤالی است که ناظر به خلاء‌ها و منطقة‌الفراغ‌های آن علم باشد.
حجت‌الاسلام شاملی گفت: دینی‌سازی علوم و نظریه‌پردازی دینی به غیر از روشی مانند استنطاق که راه تبادل میان علم و دین را به ما نشان دهد، روش‌های میان‌رشته‌ای است، امروزه با یک رشته و یک تخصص نمی‌توان به نظریه رسید.
وی با بیان این‌که با تخصص در یک رشته می‌توان به یک نظریه رسید، ابراز داشت: اما اگر کسی می‌خواهد مسأله‌ای را حل کند و به یافته‌های ماندگار دست یابد باید، از علوم میان‌رشته‌ای نیز آگاهی یابد.
55 گرایش در رشته روانشناسی وجود دارد
عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیه(ص) بیان داشت: امروزه با توجه به حوزه‌ها و قلمروهای گوناگونی که نزدیک به 55 گرایش است و به تازگی ایجاد شده است، مگر می‌شود کسی دامنه خاصی از روانشناسی را بداند، بلکه علومی مانند مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی، مدیریت و مانند آن را باید یاد گرفته باشد.
وی ادامه داد: پژوهش حتما باید به صورت تیمی باشد و کسی که بخواهد به صورت فردی به راه خود ادامه دهد، در این راه ناموفق خواهد بود، کسی که بخواهد وارد این عرصه شود باید منطق استنطاق شهید صدر را یک دور خوانده باشد.
حجت‌الاسلام شاملی خاطرنشان کرد: یکی از رسالت‌های مراکز حوزوی و انجمن روانشناسی حوزه این است که ما دست به کار شویم، سه دهه فعالیت کرده‌ایم و در این سه دهه کارهای بسیاری صورت داده‌ایم و قدم‌های بلندی برداشته‌ایم که نمونه آن کتاب‌های مؤسسه امام خمینی(ره) و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه است.
وی با اشاره به این‌که نقد نظریه و دیدگاه‌های موجود گامی در این زمینه است، گفت: برای نهضت نرم‌افزاری دینی باید آن‌چه که وجود دارد، داوری کنیم، یکی دیگر از کارهای انجام شده کتاب روانشناسی رشد با تکیه بر منابع اسلامی است که تدوین شد و اکنون به عنوان کتاب درسی استفاده می‌شود.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: اکنون مقالات و ده‌ها پایان‌نامه درباره روانشناسی تولید شده است، تعداد کنفرانس‌های بسیاری در این زمینه برگزار شده است، اکنون سه دهه گذشته است و تیم‌هایی باید در این زمینه تشکیل شود.
روانشناسی اسلامی در دنیا مطرح شده است
وی گفت: در فلسفه روانشناسی و علم‌النفس سابقه خوبی در حوزه علمیه دارد اما هنوز دسته‌بندی و روزآمد نشده است، سه حوزه دیگر حوزه روانشناسی دین و روانشناسی دینی و کاربرد روانشناسی در جامعه اسلامی حوزه‌هایی است که همچنان نیاز به کار دارد.
حجت‌الاسلام شاملی ادامه داد: چرایی روانشناسی اسلامی، چیستی روانشناسی اسلامی، چگونگی دست‌یابی به روانشناسی اسلامی از سؤالاتی است که در موضوع روانشناسی اسلامی باید بحث شود، همچنین یکی از مهم‌ترین سؤالات در این زمینه آن است که چه کس یا چه کسانی ممکن است به آن دست یابند.
وی با اشاره به این‌که برخی از بیرون فضای دین نیز روانشناسی اسلامی را مورد مطالعه قرار داده‌اند، افزود: این‌گونه نیست که ما سر در لاک خود کرده باشیم و سخن از روانشناسی اسلامی بگوییم، بلکه در کشورهایی که مسلمان نیستند موضوع روانشناسی اسلامی مطرح می‌شود.
عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیه(ص) خاطرنشان کرد: در یکی از مراکز روانشناسی علت سرخوردگی و افسردگی‌ها را دور شدن از خداوند دانسته است و بیان کرده که با یوگا و اعمالی از این قبیل نمی‌توان به آرامش دست یافت، کتاب‌هایی همچون روش‌شناسی روانشناسی اسلامی و نگاه عینی به روانشناسی اسلامی و پارادیم جدید روانشناسی اسلامی از نمونه‌های طرح روانشناسی اسلامی به صورت جهانی است.
وی گفت: باید توجه داشت که روانشناسی غربی طی 3 قرن شکل گرفته است، اما ما تا کنون 3 دهه است که به بحث روانشناسی اسلامی پرداخته‌ایم و نباید انتظار بسیاری در اسلامی کردن روانشناسی داشته باشیم.
برای ایجاد روانشناسی اسلامی نباید عجله کرد
حجت‌الاسلام شاملی بیان داشت: ما همچنان در ابتدای راه هستیم، مسائل بسیاری را باید حل کنیم، تا آن را تبدیل به یک خوشه در علم روانشناسی کنیم و پس از جمع‌آوری خوشه‌ها از آن قانون استخراج کنیم.
وی اظهار داشت: ما اعتقاد داریم که دین برای بشر راه زندگی و سبک زندگی آورده است، علوم انسانی و اجتماعی دو بخش نظری و کاربردی دارند، وقتی موضوع روانشناسی اسلامی مطرح می‌شود این است که باید در این دو بعد پیشرفت کرده باشیم.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی با بیان این‌که ابتدا باید مبانی و پایه‌های روانشناسی را بنا نهاد و سپس به مباحث کاربردی پرداخت، خاطرنشان کرد: روانشناسی اسلام درباره انسان به بحث می‌پردازد، تعریف اسلام از انسان با تعریف غرب از انسان تفاوت دارد.
وی ابراز داشت: سبک زندگی دین با سبک زندگی غرب متفاوت است، اما باید توجه داشت که بحث اسلامی‌سازی علوم به جایی نمی‌رسد مگر این‌که منطق استنطاق دقیقا اجرا شود و پیش نیاز این امر اصطیاد و فنی سؤال کردن است.
حجت‌الاسلام شاملی با بیان این‌که تا زمانی که سؤال‌های ما فنی نشود نمی‌توان به روانشناسی اسلامی دست یافت، افزود: گام دوم سخن گفتن با قرآن و استنطاق از او است./914/پ201/ع