تورم، عامل اصلی ربا در کشور است
حجت الاسلام سید رضا حسینی ، عضو هیأت علمی گروه اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، در پاسخ به این پرسش که« چه کنیم که ریشه ربا در جامعه قطع شود؟» با بیان قبح شدید ربا در منابع اسلامی گفت: ربا یکی از محرمات بزرگ است و در قرآن به صراحت آمده است که«فاذنوا بحرب من الله و رسوله» که به جنگ با خدا تعریف شده است و این نشان می‌دهد که خداوند چقدر از این گناه بزرگ نهی کرده است.
وی افزود: ربا به معنای زیاده است و بر دو نوع است که هر دوی آن نیز حرام است، یکی از موارد ربا، ربا در معامله است که دو کالا را با هم معامله می‌کنند که یکی از دیگری چیزی بیشتر دارد که این در شرایط کنونی بسیار کم است، ولی به هر حال حرام است، خداوند این نوع ربا را حرام کرده است که مردم در ربای نوع دوم که بیشتر بوده و شیوع داشته، وارد نشوند که نوع دوم آن ربای در قرض است.
عضو هیأت علمی گروه اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار داشت: در ربای قرضی که در جامعه و بانک‌ها رواج دارد و امر شومی است، پولی را به عنوان قرض به شخصی می‌دهیم و در مدتی بعد پول بیشتری از وی دریافت می‌کنیم.
وی ادامه داد: البته این مسأله نیز در قرض دادن پول مطرح است که ارزش پول در این زمان ثابت نیست و پولی را که دو ماه آینده یا بیشتر دریافت می‌کنیم، آیا همان پول است که قرض گرفته‌ایم و یا از آن کم شده و ارزش خود را ندارد.
حجت الاسلام حسینی خاطر نشان کرد: به عنوان مثال اگر یک میلیون قرض دادیم و سال آینده یک میلیون و پانصد دریافت کردیم، آیا این به مقدار همان یک میلیون بوده یا بیشتر است که این مسأله باید حل شود که این مسأله داخل ربا می‌شود یا نمی‌شود و باید در حوزه و مسائل فقهی مورد تبیین جدی قرار گیرد.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به ابتکار فقهی در زمینه ربا گفت: آیا درست است که ما بگوییم ارزش پولی که ما در زمان گذشته داده‌ایم، کم شده است و عقل و شرع قبول می‌کند که ما این زیاده گرفتن را ربا حساب نکنیم که جای تأمل است و آیا می‌توان عنوان مصالحه روی آن گذاشت؟
قدرت خرید در مسأله ربا نقش دارد
وی با اشاره به آیات قرآن درباره ربا تاکید کرد: در قرآن آمده است که رأس مال باید بر گردد و به کسی ظلم نشود، حالا اگر پولی را ما قرض دادیم و مبلغی را گرفتیم که بیشتر بود، اما قدرت خرید سال پیش را نداشت آیا این ربا است و اصل مال ما برگشته است، این از مسائلی است که باید روی آن بحث شود.
حجت الاسلام حسینی با بیان راهکارهای ریشه کن کردن ربا در جامعه بیان داشت: بحث تورم در جامعه ارتباط زیادی با ربا دارد و اگر مسأله تورم در جامعه حل شود، دیگر کسی انگیزه دادن ربا را ندارد، زیرا اصل پول و سرمایه وی برگشته است.
وی ادامه داد: باید روش معاملات را در جامعه و بانک‌ها تغییر داد و این یک امر حیاتی برای اقتصاد جامعه است، تورم در جامعه بسیار آسیب‌زا است و موجب ربا می‌شود و ولی کسی حساسیت نشان نمی‌دهد، بانک وقتی پولی را به عنوان قرض می‌دهد می‌خواهد اصل سرمایه او بر گردد و با این قبیل فتواها نمی‌توان مسأله بانک‌داری اسلامی بدون ربا را نهادینه کرد.
تورم در جامعه حل شود
عضو هیأت علمی گروه اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تاکید کرد: بانک مسأله بهره بانکی را مطرح می‌کند که جبران ارزش پولی خود را بکند و ما باید سعی کنیم مسأله تورم را حل کنیم و در این موقع است که خود به خود مسأله ربا در جامعه حل می‌شود.
وی با اشاره به آیاتی که در سوره هود و سوره مطففین راجع به کم فروشی و رعایت میزان آمده است، اظهار داشت: خداوند متعال می‌فرماید که پیامبران زیادی در بازار رفت و آمد می‌کردند و مسأله رعایت وزن را متذکر می‌شدند و این نشان می‌دهد که این مسأله در امر اقتصاد اهمیت دارد.
حجت الاسلام حسینی یادآور شد: اگر انبیای الهی مسأله وزن را مطرح می‌کنند، به خاطر این است که وزن و معیار باید حفظ شود تا اقتصاد سالم باشد، معیار وزن، مقدس است و در قرآن آمده است که«وای بر حال کسانی که در معیار خلل وارد می‌کنند»، امروز بزرگ‌ترین ترازو در کشور پول است که اگر تعادل آن آسیب ببیند و دچار تورم و زیاده و کم شود، بازار به هم می‌خورد و مسأله ربا به وجود می‌آید.
کم فروش از گناهان بزرگ است
وی تاکید کرد: اگر کم‌فروشی یکی از گناهان بزرگ است و حرام است، در مقابل آن کم کردن ارزش ترازو که ما تعبیر به تورم می‌کنیم، حرمت بیشتری دارد، پس باید مسأله ارزش پول را حل کرد تا مسأله ربا حل شود.
این استاد حوزه و دانشگاه، ترویج فرهنگ نیکوکاری و قرض‌الحسنه را از دیگر راهکارهای ریشه کردن ربا در جامعه دانسته و افزود: خداوند به صدقات برکت می‌دهد و قرض‌های ربوی که الآن در بانک‌ها مطرح است برکتی ندارد، خداوند «یربی الصدقات »است، یعنی اگر کسی مالی را به دیگری برای خداوند قرض دهد، این موجب برکت و رحمت در جامعه است.
وی ادامه داد: اگر ما اهل قرض‌الحسنه و نیکوکاری در جامعه باشیم و از سرمایه‌ها به طور صحیح برای تولید سالم استفاده کنیم، دیگر ربایی در جامعه نخواهیم داشت و تولید گسترش می‌یابد و مردم از دادن ربا، مستغنی می‌شوند.
معاملات حلال تبیین شود
عضو هیأت علمی گروه اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اقتصاد جامعه را مورد نقد قرار داده و گفت: اقتصاد اسلامی به معنای کار مفید و بدون ربا است.
وی ادامه داد: اگر برخی از معاملات به خوبی از نظر شرعی تبیین شود، دیگر راهی برای ربا در جامعه باقی نمی‌ماند که بتوانیم سرمایه را برای کار تولیدی به کسی دهیم و پس از مدتی بدون هیچ کار اقتصادی آن را به مبلغ بیشتر پس بگیریم که این حرام است.
حجت الاسلام حسینی بیان داشت: خرید و فروش سکه و مسأله نگهداری کنز که قرآن از آن نهی کرده است از معاملات ربوی و گناهان بزرگ است که عامل دوری مردم از کارهای مولد و غیر تولیدی است که هیچ نقشی در پیشرفت اقتصادی جامعه ندارد و این خاطر جهل مردم از معاملات شرعی سالم است.
وی تاکید کرد: نگهداری پول در صورت ضرر زدن به اقتصاد کشور، ربا است و شخصی که این کار را انجام می‌دهد باید مجازات شود، مسأله کنز، موجب گناه می‌شود،باید این مسأله کنز تبدیل به کار اقتصادی و تولیدی شود که نه تنها حرام و ربا نیست، بلکه اقتصاد سالم را ترویج می‌کند.
نقش خطیر حوزه در مقابله با ربا
عضو هیأت علمی گروه اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در بیان نقش حوزه های علمیه در مقابل ریشه کنی ربا گفت: نقش حوزه در این مسأله بسیار خطیر است و باید بحث ربا از یک طرف و بحث تورم از سوی دیگر به خوبی تبیین شود تا احکام و مسائل آن به خوبی استخراج و در دسترس مسؤولین اقتصادی قرار گیرد.
وی ادامه داد: در دروس خارج حوزه می‌بایست مسأله ربا به شکل تخصصی پی‌گیری شود، در حال حاضر بحث قوی و جدی در این باره وجود ندارد، حوزه باید ارزش واقعی یا صوری پول را مورد نقد و بررسی قرار داده و اطلاع رسانی کند که این مسأله ارتباط اساسی با مسأله ربا دارد.
حجت الاسلام حسینی در پایان گفت: بحث تورم می‌تواند خیلی از مشکلات را حل کند و اگر مسأله تورم حل شود، ربا نیز ریشه کن می‌شود، زیرا این تورم است که تمامی زندگی مردم را زیر سؤال برده است و ارتباط تنگاتنگی با مسأله ربا دارد.
شایان ذکر است، مقام معظم رهبری در دیدار جوانان خراسان شمالی به ارائه فهرستی از آسیب‌های سبک زندگی پرداختند و بیست پرسش مطرح کردند، پرسش‌های زیر بخشی از آن پرسش‌ها است:
چرا فرهنگ کار جمعی در جامعه ما ضعیف است؟
علت کار گریزی چیست؟
چرا در روابط همسایگی‌مان رعایت‌های لازم را نمی‌کنیم؟
چرا در زمینه فرهنگ رانندگی، مردمان منضبطی به طور کامل نیستیم؟
حد زادوولد در جامعه ما چیست؟
الگوی تفریح سالم چیست؟
نوع معماری در جامعه ما چگونه است؟ چقدر متناسب با نیازهای ماست؟
در بین ما دروغ چقدر رواج دارد؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان طلاق زیاد است؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری در میان بعضی از ماها چیست؟
چقدر به قانون احترام می‌کنیم؟ علت قانون گریزی در برخی از مردم چیست؟
انضباط اجتماعی در جامعه چقدر وجود دارد؟
وجدان کاری در جامعه چقدر وجود دارد؟
چرا برخی از حرف‌های خوب، ایده‌های خوب، در حد رؤیا و حرف باقی می‌ماند؟
چه کنیم که ریشهٔ ربا در جامعه قطع شود؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟
تجمل‌گرایی چیست؟ بد است؟ خوب است؟ چقدرش بد است؟ چقدرش خوب است؟
چرا در بین بسیاری از مردم ما مصرف‌گرایی رواج دارد؟
چرا پشت سر یکدیگر حرف می‌زنیم؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان روی آوردن جوان‌ها به مواد مخدر زیاد است؟
چرا صلهٔ رحم در بین ما ضعیف است؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟ چقدر درست است؟
طراحی لباسمان چقدر متناسب با نیازهای ما و عقلانی و منطقی است؟
آرایش در بین مردان و زنان چقدر درست است؟
آیا ما در معاشرت‌های روزانه، به همدیگر به طور کامل راست میگوییم؟
بعضی‌ها با داشتن توان کار، از کار می‌گریزند؛ علت کار گریزی چیست؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری و نا بردباری در میان بعضی از ماها چیست؟
حقوق افراد را چقدر در رسانه‌ها ، در اینترنت و... مراعات می‌کنیم؟
تولید کیفی در بخش‌های مختلف، چقدر مورد توجه و اهتمام است؟
چرا به ما میگویند که ساعات مفید کار در دستگاه‌های اداری ما کم است؟
چرا در بعضی از شهرهای بزرگ، خانه‌های مجردی وجود دارد؟ این بیماری غربی چگونه در جامعه ما نفوذ کرده است؟
چه کنیم که طلاق و فروپاشی خانواده، آنچنان که در غرب رایج است، در بین ما رواج پیدا نکند؟
چه کنیم که زن در جامعه ما، هم کرامت و عزتش حفظ شود، هم وظائف اجتماعی‌اش را انجام دهد و هم حقوق اجتماعی و خانوادگی‌اش محفوظ بماند؟
چه کنیم حق همسر، حق فرزندان رعایت شود؟/978/ت301/ن