قوانین راهنمایی و رانندگی پشتوانه شرعی دارد / نقش بی‌بدیل فرهنگ و اخلاق در آموزش قوانین
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، یکی از معضلات شهرنشینی در کشور ما معضل ترافیک و فرهنگ رانندگی است که افزون بر مشکلات روحی و روانی آن، حوادث مرگبار و جبران‌ناپذیری نیز به بار می آورد؛ این موضوع را می‌خواهیم از نظر فقهی، اخلاقی و اجتماعی مورد بررسی قرار دهیم.
مقام معظم رهبری در بیاناتشان در دیدار جوانان خراسان شمالی، فرهنگ رانندگی در خیابان‌ها و احترام گذاشتن به قوانین آن را مورد تاکید قرار داده و از وضع موجود انتقاد کردند و با آسیب خواندن آن فرمودند: «چرا در زمینه فرهنگ رانندگی در خیابان، ما مردمان منضبطی نیستیم؟
حجت‌الاسلام والمسلمین حمیدرضا بصیری، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این سؤال با بیان اینکه امروزه نوع وسایل حمل و نقل تغییر کرده است، گفت: مسائل مربوط به راهنمایی و رانندگی مرتبط با مسائل اخلاقی و حقوقی افراد و مورد توجه شریعت اسلام است.
رابطه مقررات راهنمایی و رانندگی با اخلاق و حقوق
وی متذکر شد: اگرچه امروزه نوع وسایل حمل و نقل و یا شکل حمل و نقل صورت‌های دیگری پیدا کرده است، اما در گذشته که ذاتا حمل و نقل و عبور و مرور بوده، در روایاتی از ائمه معصومین(ع) از آداب مربوط به حق پیاده و سواره و نوع برخورد آنها با هم سخن گفته شده است.
این استاد حوزه و دانشگاه توجه به مقررات راهنمایی و رانندگی را یک مسأله اخلاقی و حقوقی در دین اسلام دانست و افزود: با افزایش جمعیت در شهرها و گسترده‌تر شدن حمل و نقل، طبیعی است که قوانین و حقوقی که اسلام برای پیاده، سواره و یا برای هر دو مقرر کرده به صورت یک آیین‌نامه مشخص شود که امروز به صورت آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی مدنظر است.
وی تصریح کرد: وقتی مقام معظم رهبری می‌فرمایند چرا در زمینه فرهنگ رانندگی، مردمان منضبطی نیستیم، در حقیقت یک مطالبه دینی، اخلاقی و حقوقی را از ما دارند که اگر کسی به این مسأله توجه نکند و نسبت به آن بی‌توجه باشد، از فرهنگ اسلامی دور شده است.
عدم آموزش صحیح عامل بی‌توجهی به مقررات
حجت‌الاسلام بصیری از عدم آموزش صحیح به عنوان یکی از مواردی که سبب بی‌توجهی به قوانین راهنمایی و رانندگی می‌شود، نام برد و گفت: باید به مسأله رعایت حقوق و قوانین راهنمایی و رانندگی به عنوان امری اخلاقی که باید آموزش داده شود، نگاه کرد.
وی ادامه داد: منظور از حقوق و قوانین، مفاد مقررات و آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی نیست، بلکه حقوق و اخلاقی است که باید در کنار آموزش این قوانین و مقررات رعایت شود و آن را بیگانه از زندگی روزمره خود ندانیم.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی توصیه کرد: همواره باید حقوق دیگران را محترم و مسائل حقوقی و اخلاقی را بسیار گسترده بدانیم و نسبت به آداب دینی و اسلامی در مسأله ارتباط با دیگران به ویژه مقررات حمل و نقل و ترافیک احترام بگذاریم.
نقش بی‌بدیل فرهنگ و اخلاق در آموزش قوانین
وی احترام به قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی را تنها مختص رانندگان ندانست و گفت: حتی افرادی که راننده نبوده و آیین‌نامه رانندگی را بلد نیستند، باید مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت کنند و برای آنها مهم باشد که بالاخره در این مقررات حقوق دسته‌بندی شده است.
حجت‌الاسلام بصیری از اینکه هنوز قوانین راهنمایی و رانندگی از نظر فرهنگی و اخلاقی آموزش داده نشده است، ابراز تأسف کرد و افزود: بسیاری از معضلات اجتماعی به سبب عدم آموزش مباحث از نظر فرهنگی و اخلاقی روی می‌دهد.
وی خاطرنشان کرد: انسان دائما خودخواه است و این خودخواهی ممکن است بسیاری از مقررات و حقوق را از بین ببرد، چنانچه یک مرد خودخواه حق خانواده، یک مدیر خودخواه حق کارمندان و یک کارمند خودخواه حق ارباب رجوع را از بین می‌برند.
این کارشناس مباحث دینی با بیان اینکه تا خودخواهی و مطالبه کردن همه امتیازها برای خود از ما برداشته نشود، هر مقرراتی را زیر پا می‌گذاریم، بر توجه به تربیت اخلاقی در کنار آموزش تأکید کرد و افزود: تربیت اخلاقی سبب می‌شود که از این خودخواهی‌ها و انحصارطلبی‌ها نجات پیدا کنیم.
قوانین در نظام اسلامی پشتوانه شرعی دارد
وی توجه به احکام شرعی مترتب بر قوانین راهنمایی و رانندگی را مورد تأکید قرار داد و اظهار کرد: درباره رعایت آیین‌نامه‌های راهنمایی و رانندگی و مسائل مربوط به ترافیک، اگر هم به مسائل اخلاقی و آداب آن توجه نداشته باشیم، خواهیم دید که در نظرات فقها، حکم وجوب آمده است.
حجت‌الاسلام بصیری با بیان اینکه امام راحل به صراحت فرمودند که رد شدن از چراغ قرمز خلاف شرع است، گفت: عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی را خلاف شرع می‌دانیم و معتقدیم که در یک نظام اسلامی همه قواعد و قوانین محترم است و پشتوانه شرعی دارد.
وی با تأکید بر پایبندی همگان به مسائل شرعی تصریح کرد: در یک حکومت دینی زندگی می‌کنیم باید نظم عمومی را در همه عرصه‌ها رعایت کنیم که از جمله رعایت نظم عمومی در ترددها، عقلا واجب است؛ نمی‌شود در همه شؤون نظم عمومی داشت اما نسبت به مقررات بی‌توجه بود.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی همچنین توجه به قوانین راهنمایی و رانندگی را از لحاظ اجتماعی مهم ارزیابی و اظهار کرد: رعایت یا عدم رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی برای دیگر مقررات زندگی حکم چهره را دارد، این امر سبب ایجاد یک سبک حرکتی در این مسأله می‌شود.
وی گفت: بسیاری از کسانی که نسبت به قوانین راهنمایی و رانندگی بی‌توجه هستند، سایر مقررات را هم رعایت نمی‌کنند، به طوری که اگر تحقیق میدانی در این رابطه صورت گیرد، خواهیم دید کسانی که دارای تخلفات راهنمایی و رانندگی و قبض‌های جریمه هستند، در سایر امور زندگی هم تخلفاتی دارند.
نقش مهم حوزه در نهادینه کردن فرهنگ رانندگی
حجت‌الاسلام بصیری مقررات راهنمایی و رانندگی در کشور ایران را بسیار شفاف دانست و با بیان اینکه هیچ مقررات و آیین‌نامه‌ای به اندازه مقررات راهنمایی و رانندگی شفاف نیست، ابراز کرد: فردی که در چنین شرایطی تخلف کند، همه چیز را از خود دانسته و در سایر مقررات که گاهی ابهاماتی هم در آنها وجود دارد، بیشتر تخلف می‌کند.
وی با اشاره به اینکه رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی از آداب اجتماعی و بحث‌های جامعه‌شناسی و روان‌شناختی سرچشمه می‌گیرد و به شخصیت افراد مرتبط می‌شود، خاطرنشان کرد: وقتی مردم متوجه شوند که رعایت مقررات نشانه شخصیت آنان است، به قوانین بیشتر احترام می‌گذارند.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه به نقش حوزه در نهادینه کردن فرهنگ رانندگی در جامعه اشاره کرد و گفت: حوزه یک نهاد فرهنگ‌ساز است و از آنجا که مسائل مربوط به سبک زندگی خاستگاه فرهنگی دارد و مسائل مربوط به راهنمایی و رانندگی نیز با مسائل فقهی، اخلاقی و حکومتی مرتبط است، حوزه‌های علمیه پشتوانه رعایت این قوانین و مقررات است.
وی خاطرنشان کرد: حوزه‌های علمیه می‌توانند مردم و مسؤولان را با آموزش‌های صحیح در ارائه راهکارهای بهتر و روشن‌‌تر یاری کنند که البته این سخن به معنای آن نیست که نهادهای فرهنگی و مراکز علمی و آموزشی دیگر نباید کار خود را انجام دهند، اما قطعا یکی از مهم‌ترین مراکزی که می‌تواند نقش خود را به خوبی ایفا کند حوزه علمیه است./920/ز503/ن