اصول فقه و تکثیر مسائل آن آری یا نه / دفتر دوم اصول فقه را بگشاییم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، پیش از ظهر امروز در همایش ملی فلسفه اصول فقه به ارائه مبحث خود با عنوان «اصول فقه و تکثیر مسائل آن آری یا نه» پرداخت و گفت: اصول فقه دانش بومی اسلامی و جزو نادر دانش‌های ایجاد شده و رشد یافته در تمدن اسلامی است.

وی با بیان اینکه بی‌تردید مؤسس این دانش فخیم امیر علوم، حکمت و بیان امام علی‌(ع) هستند، اظهار کرد: حضرت آیت‌الله محمدحسین غروی اصفهانی نیز بی‌تردید ویژه‌دان در اصول فقه بودند و با اینکه در حوزه‌ها ایشان را به عنون فیلسوف و حکیم بیشتر می‌شناسند اما غلبه آگاهی ایشان در اصول بیش از فلسفه است.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: از نظر اصطلاحات روز نمی‌توانیم محقق اصفهانی را صاحب مکتب بدانیم اما در مجموعه اصول ایشان نوآوری قدر است و چنان که در ارائه ساختار صاحب نظریه است و اولین بار از سوی ایشان مباحث ملازمات عقلیه و تا حدودی مباحث حجت از اینکه داخل مباحث الفاظ برود و یا گاهی در اصول عملیه مطرح شود نجات پیدا کرد.

وی در ادامه سخنان خود به این سؤالها که آیا محقق اصفهانی و بزرگان دیگر اصول فقه را به مرز کفایت و غنا رسانده‌اند یا نه و آیا برای آیندگان و صاحب‌نظران جایی در اصول فقه گذاشته‌اند یا نه و آیا ما دیر به دنیا نیامده‌ایم و به دلیل تولد ما پس از این بزرگان برای امثال ما زمینه‌ای مانده است یا نمانده و آیا اصول فقه به مرز کفایت رسیده است، پاسخ داد.

حجت الاسلام والمسلمین علیدوست با بیان اینکه در حل این پرسش سه گفتمان و اظهارنظر وجود دارد، گفت: در نظر نخست اصول فقه نه تنها به مرز کفایت رسیده است که اگر کسی مطلع باشد کاملا برایش کافی است بلکه چاق هم شده است هم در بحث، تدریس و تحصیل و هم در فراگیری قدری چاق و جسیم شده و باید از حجم آن کاست.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تصریح کرد: اگرچه این تفکر گاهی از سوی ناویژه‌دانانی مطرح می‌شود که برایشان هنجار شده بدون اطلاع کافی و لازم درباره دانش اظهارنظر کنند، اما متأسفانه این تفکر را در بین برخی بزرگان نیز می‌بینیم.

وی با بیان اینکه برخی استدلال می‌کنند که اصول نه جسیم شده و نه کم دارد، بلکه اصول فقه براساس نیاز به وجود آمده است و برای دانش اصول طرحی از پیش نداشتیم در فقه به یک خلأ در فرایند استنباط برخورد می‌شود یک اصول ایجاد می‌شود بنابراین دانش اصول دانش مدرسه‌ای نیست که گفته شود فلان مسأله زائد و فلان مسأله غیرزائد است.

حجت‌الاسلام والمسلمین علیدوست با اشاره به نظر سوم گفت: باید دو جهت را در این دانش عظیم جدا کنیم یکی از نظر حجم گفت‌وگو از مسائل که در اینجا می‌توان گفت و باید گفت که اصول نسبت به حجم گفت‌وگو از برخی مسائل جسیم است و باید لاغر و تهذیب شود اما از نظر تعداد مسائل و آنچه در صحن استنباط مواجه می‌شویم و اثری از آن در اصول فقه نمی‌بینیم، مسائل بسیاری وجود دارد.

وی لزوم تهذیب در حجم گفت‌وگو از بسیاری از مسائل اصول فقه و لزوم طرح مسائل بسیار در ضمن همین مسائل یا در قالب دفتر دوم را ضروری دانست و افزود: اگر کسی مطرح کند که تهذیب حجم گفت‌وگو از برخی مسائل اصول فقه به جا است، در کنار این جسیمی و نیاز به تهذیب نیاز به تأسیس نیز داریم که اصول فقه موجود وظیفه فهمنده و متکلف استنباط را بیان می‌کند.

وی تصریح کرد: اگر بگوییم گذشتگان کم کارکرده‌اند بی‌انصافی کرده‌ایم، بزرگان ما بسیار کار کرده‌اند اما بسیار بسیار مانده است که باید نسل آینده با تسلط و احترام نسبت به گذشتگان، اجر نهادن، تواضع و قدردانی شکر خدا که محققی همچون اصفهانی این تراث را در اختیار ما گذاشته، مبحث اصول فقه را بسط داد و مسائل آن را تکمیل کرد به نوعی که دفتر اول آن کامل شده و دفتر دومی برای اصول فقه بگشاییم./920/پ202/ن