بی‌مدد فلسفه آینده‌نگری امکان‌پذیر نیست
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست «وضعیت فلسفه معاصر ایران» به همت معاونت پژوهشی انجمن حکمت و فلسفه ایران و با همکاری موسسه خانه کتاب عصرپنجشنبه یازدهم اردیبهشت ماه در سرای اهل قلم بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
رضا داوری‌اردکانی، رییس فرهنگستان علوم در این نشست فلسفه را سردمدار یافتن چرایی و چیستی خواند و گفت: فلاسفه چون پژوهشگر نیستند بعضا نمی‌توانند برنامه مدون صحیحی برای آینده ارایه دهند، آن‌ها بیشتر دغدغه فلسفه و تبیین و روشن کردن ماهیت موضوعات را دارند.
داوری‌اردکانی با بیان این‌که هیچ فیلسوفی نمی‌تواند بی‌طرف از گرایش‌ها باشد تصریح کرد: فیلسوفان با آن‌که بی‌طرف از گرایشات اجتماعی و سیاسی نیستند اما بدون اغماض مباحث فلسفی را به قلم می‌آورند ولی این اندیشمندان و صاحب‌نظران اجتماعی و سیاسی هستند که برنامه‌ریزی و امور استراتژیک را برعهده دارند.
رییس فرهنگستان علوم برنامه‌ریزی آینده را با برگشت به گذشته میسر دانست و افزود: پست‌مدرن نقد گذشته است و آنچه در آثار بیکن و دکارت آمده در چهار قرن اخیر به وضوح قابل مشاهده است این است که بشر با طرح بشرسازنده و با وظیفه سازندگی که برعهده دارد به تجدد رسیده است.
داوری اردکانی با بیان این‌که هیچ جامعه بشری، خارج و فارق از دستبرد تجدد نمی‌ماند ابراز کرد: تجدد اکنون به صورت‌های مختلف به تمام نقاط جهان صادر شده و در جهان گسترش یافته است.
چهره ماندگار فلسفی، با اشاره به آن‌که ما در جهان امروز مصرف کننده تکنولوژی هستیم اظهار داشت: با استفاده و توجه به نظریات فلاسفه بزرگ و نگاهی اجمالی به وضع کنونی در جهان و مردمانش به راحتی درمی‌یابیم که فیلسوفان طراحان آینده هستند.
داوری‌اردکانی با بیان این‌که آینده‌نگری را فارق از فلسفه نمی‌داند و افزود: بی‌مدد فلسفه آینده‌نگری امکان‌پذیر نیست و آینده مستلزم تفکر فلسفی بشر است.
آینده بدون تفکر معنای مصطلحی ندارد
غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، عضو پیوسته فرهنگستان علوم آینده بدون تفکر را بی‌معنا خواند و گفت: اگر تفکر نباشد آینده هم وجود نخواهد داشت و گذشته‌ای هم در کار نیست.
ابراهیمی‌دینانی تفکر را معنا دهنده گذشته و آینده عنوان کرد و افزود: تفکر هم گذشته را معنا می‌دهد و هم آینده را روشن می‌کند زمان یعنی گذشته و آینده که با نگاهی فلسفی در آن «حال» وجود ندارد.
دینانی با بیان این‌که به طور تسامحی می‌شود حال را معنا داد ولی در واقع چیزی به اسم حال در زمان که قابل اندازه‌گیری باشد نیست و بودن حال، عین نبودنش است، اظهار داشت: گذشته هست و قابل تغییر نیست و آینده هم قابل تفکر و پیش‌بینی است که هنوز نیامده و «حال» با آن‌که مدخل خروج از گذشته و مدخل ورود به آینده است، وجود ندارد چون نمی‌توان آن را اندازه گرفت.
عضو پیوسته فرهنگستان علوم زمان را ساده‌ترین و درعین حال پیچیده‌ترین مسأله و معمای دوران نامید و اذعان داشت: هنوز هیچ‌کس پیدا نشده که ماهیت زمان را به طور کامل شناخته باشد و کسی به طور دقیق نمی‌داند که زمان چه معنا و مفهومی دارد.
وی با اشاره به تقسیم‌بندی اسم، فعل و حرف ابراز کرد: اسم دربند زمان نیست و حرف هم در زمان گنجایش ندارد و تنها فعل است که محصور در زمان است و چون خداوند محدود و محصور به زمان نیست.
ابراهیمی‌دینانی عقل را که به عنوان فعل 49مرتبه به صورت فعل «یعقلون، تعقلون و غیره» در قرآن به کار رفته از ارکان علم فلسفه معرفی کرد و گفت: عقل فاتح امور است، عقل از عقال و بستن است در حالی که کار عقل فتح امور در عالم است و این بستن تنها به معنای بسته شدن و جلوگیری کردن از اشتباهات و خطاها می‌باشد و خود مفتاح خیرات است.
عضو پیوسته فرهنگستان علوم در پایان خاطرنشان کرد: خداوند می‌خواهد عقل را ابزار معرفی نکنیم و به بشر بفهماند که عقل باید به فعلیت برسد، یعنی عقل فعل است به معنای عقلیدن همان‌طور که فکر بدون فکرکردن و فهم بدون فهمیدن معنا ندارد عقل هم بدون عقلیدن معنا نخواهد داشت./9667/پ202/ص