قصد قربت لازمه عبادت است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام سید باقر علوی تهرانی شامگاه شنبه 22 آذر در مسجد حضرت امیر(ع) با اشاره به یکی از فرازهای زیارت شریف اربعین، آن را بسیار پر اهمیت و به تعبیری شاه بیت این زیارت دانست و گفت: در این زیارت خطاب به خداوند و درباره حضرت ابی عبدالله می گوییم؛ خدایا، حسین(ع) کسی است که «بَذَلَ مُهجَتَهُ فیکَ لِیَستَنقِذَ عِبادَکَ مِنَ الجَهالَةِ وحَیرَةِ الضَّلالَةِ» خون قلب خود را در راه تو بذل کرد تا بندگان تو را از جهالت و سرگردانی و گمراهی نجات بخشد.

وی در ادامه افزود: واقعیت این است که اگر سند بسیاری از این ادعیه را هم نتوانیم احراز کنیم، از طریق درایه و مضامینش و با تأمل و تدبر در معانی به سادگی می‌توان صدور یا عدم صدورش از معصوم را تشخیص داد. زبانی که این کلام از او برمی آید زبان و ادبیاتی معمولی نیست؛ بلکه یادآور زبان وحی است و کوچک‌ترین و کم‌ترین عبارات، عمیق‌ترین مفاهیم و دلالات را دربر دارد.

حجت الاسلام علوی در ادامه به تفسیر وجوه مختلف این فراز زیارت اربعین پرداخت و گفت: نکته نخست؛ واژه در این فراز «عبادک» و عباد است، در این جا گفته نشده لِیَستَنقِذ الناس «تا این که مردم را نجات بدهد». تشخیص تفاوت میان عباد و ناس خود نیازمند بحثی زبان شناسی است. وقتی واژه ای به کار گرفته می شود، روشن است که معنای آن با موضوعات و مسائلی که بعدا مطرح می‌شود ارتباط دارد.

وی با تأکید بر این که چگونگی این ارتباط باید به طور جدی مورد تامل پژوهشگران قرار گیرد، گفت: در حد اشاره، می توان گفت؛ معصوم(ع) در این جا دارد به نوعی به آسیب شناسی مقوله عبادت و ایمان می‌پردازد و آسیب‌ها و آفت‌هایی را که بر بدنه ایمان و بر جان مومنان می‌نشیند و جامعه مومنان و جامعه ایمانی را تهدید می‌کند مورد اشاره قرار می‌دهد.

وی در ادامه افزود: در این جا سخن از کافران، غافلان، منکران، معاندان و حتی منافقان هم حتی نیست، سخن از مومنان است مومنانی که آنچنان تعقل در عبادت پیدا کرده‌اند که معصوم از آن‌ها به عنوان عباد یاد می‌کند.

این استاد حوزه در تشریح تناقض بغرنج و نادیده گرفته شده تاریخ کربلا گفت: با صراحت تمام می‌گویم مضمون و مدلول این فراز پراهمیت و فراز طلایی زیارت شریف اربعین این است که حداقل در میان مجموعه ای که مقابل ابی عبدالله صف آرائی کردند؛ افرادی بودند که گمان عبودیت نسبت به خودشان داشتند و خود را بنده خدا می‌دانستند، آن ها در زمره کسانی بودند که عمل خود را بالاتر از عمل صالح می‌دانستند.

این استاد حوزه علمیه در ادامه به تحلیل بیشتر مفهوم «عبادت» پرداخت و گفت: اگر بخواهیم خیلی خلاصه عبادت را معنا کنیم همان چیزی است که «نزدیک کننده انسان به مبدا قدسی و خداوند» است. البته نوعی از عبادت، عبادات رسمی است که در جای خودش باید درباره اش بحث کنیم؛ اما هر عملی که نزدیک کننده انسان به خداوند باشد و از فاصله انسان با مبدا مطلق هستی کم کند؛ عبادت است. مصداق این معنای عبادت می‌تواند تفکر باشد، می‌تواند خدمت به دیگران، یا کسب معرفت و دانش و یا هر چیزی دیگری باشد که انسان را به حقیقت هستی نزدیک تر کند.

وی با بیان این‌که لازمه عبادت، قصد قربت، است،‌ ابراز کرد: عبادت باید به قصد قربت و نزدیکی به خداوند و حقیقت مطلق انجام شود و چنین عبادتی مقرب است. وقتی امام سجاد(ع) می‌فرمایند «کُلٌّ یَتَقَرَّبونَ اِلَی اللّهِ بِدَمِهِ»، با خون حسین(ع) به خدا تقرب می‌جستند، یعنی ریختن خون حسین را عبادت می‌دانستند. می‌بینیم که زیارت اربعین یک منظومه به هم پیوسته است. در این عبارتِ زیارت اربعین می‌فرماید «لِیَستَنقِذَ عِبادَکَ مِنَ الجَهالَةِ». مومنان به دنبال تقرب‌اند کسانی که ایمان دارند.

وی در پایان افزود: واقعیت این است که تلقی بسیاری از ما متدینان، شیعیان و هیأتی‌ها از امام حسین(ع) صددر صد مسیحی است؛ بی آنکه توجه داشته باشیم. بهانه ها و عوامل برانگیزنده‌ای هم وجود دارد که یکی‌ از آن ها طرح بحث انقاذ و نجات و رهائی در این ادبیات است. باید توجه کنیم که گرچه در روایات داریم؛ امام حسین(ع) برای نجات و رهایی قیام کرد، اما نباید غافل بود که این انقاذ و رهایی، تفاوتی ماهوی با انقاذ و رهایی ای که در ادبیات مسیحیت درباره حضرت مسیح (ع) طرح می شود، دارد./817/پ202/ب4