گستره حیا
گستره حیا / علی اسفندیار
جامعه امروز بشری با همه پیشرفت‌های خود، همچنان در آسیب‌های اجتماعی می‌غلتد، نمی‌خواهیم نومیدانه به سیر تکامل بشر نگاه کنیم؛ اما این وضعیت نشان از فراموشی فضیلت‌ها است؛ پس باید ذائقه خود را با این حادثه تلخ آشنا کرد.
آسیب‌های اجتماعی، همه ریشه در چگونگی باورهای انسان به زندگی دارد؛ البته مهم آن است که این حیات، با چه چشمی دیده شود؛ با چشم سرگردان یا هدف‌دار. و باید به پرسش پاسخ گفت که آیا در فرهنگ‌سازی‌های اجتماعی، می‌توان از مصالح غرب استفاده کرد؟
در این باره باید گفت، در گیرودار دنیاخواهی‌ها و شعار توسعه‌خواهانه برخی کشورها، بی‌شک دست مرموز فرهنگ آنان به قصد ضربه زدن به بدنه فرهنگ و اقتصاد کشورمان، دخالت کرده است؛ از این‌رو می‌توان دریافت که سلامت فرهنگی و پایبندی به اصول، سهم بسزایی در پیشرفت‌های اجتماعی و دوری از فرهنگ‌های وارداتی دارد.
یکی از ارکان مهم پیشرفت و پسرفت جامعه، وجود پرماجرای«زن» است که در تاریخ بشر هم آفریننده خوشبختی‌ها بوده است و هم راهی برای سود جویی‌ها و در نهایت وسیله‌ای برای سقوط بشر در هوس و لذت‌های دنیایی.
بشر، سرپیچی‌های خویش را دوباره آغاز کرده است و به وجود مقدس«زن» و رکن مهم تربیت خانواده و جامعه، نگرشی جاهلی دارد؛ چه شده است بشر را که در لباس تجدد و مدرنیته بر آداب جاهلی خویش پای می‌فشارد؟ پس بر همه است تا عصر جاهلیت دیگر‌بار تکرار نشود و سزاوار است این گوهر، صدف گمشده خویش را بازیابد.
برای برون رفت از این آسیب و دست یافتن به پاکی اجتماعی، باید متن اسلام و تاریخ ایران را بازخوانی کرد و چشم‌های مادی را با پیام سعادت‌بخش پیامبر اعظم(ص) آشنا کرد که«الحیاءُ خیرٌ کُلُّه»(1)؛ حیا همه‌اش، خیر و سعادت است.
در کشور عزیز و اسلامی‌مان، حضور خانواده در شکل‌گیری اجتماع نقش مهمی را ایفا می‌کند؛ در حالی که چنین چیزی در غرب دیده نمی‌شود.
خانواده ایرانی، مظهر اصالت و نوع دوستی است؛ اما با تأسف باید گفت امروزه در معرض خطرها و دشمنی‌های فرهنگی قرار گرفته، پس باید چاره‌ای اندیشید و نباید نقش با ارزش مادر در این هجوم خاموش را نادیده گرفت و نباید زن ایرانی که آرمان‌هایش را مدیون اسلام و هویتش را از فرهنگ فاطمی پیامبر می‌داند، پایمال هوس‌ها و پیشرفت‌های کاذب غربی شود.
اگر حجاب در این هجوم رخت بربندد، ناخواسته بر تمامی بخش‌‌های جامعه اثر‌می‌گذارد، از تربیت کودک در آغاز زندگی‌اش گرفته تا نبوغ‌های علمی‌اش در دانشگاه‌ها و جامعه علمی و اقتصادی، از درآمد جزیی یک خانواده گرفته تا سیاست‌های کلان اقتصادی؛ همه و همه در تأثیر مقوله حیا و حجاب است. برای درمان این درد، یک نهاد ویژه نمی‌تواند نقش آفرینی کند و حکم طبیب را داشته باشد؛ چه این که برای آسیب‌های بزرگ و بیماری‌های فراگیر، باید همه در درمان آن، جدیت و جهش داشته باشند.
یکی از نهادهای تأثیر‌گذار مردمی، روحانیت شیعه است که وظیفه آن توسعه دینی است و به یقین با مشاهده آسیب‌های اجتماعی، دغدغه‌هایی دارد که این نگرانی در دیگر نهادها کم‌تر مشاهده می‌شود. فضلای حوزه‌های علمیه بر این باورند که باید کارآمدی دین از متن دین استخراج و به اثبات رساند. همچنین در انجام وظیفه الهی معنویت و عقلانیت از مؤلفه‌های مهم حوزه‌های علمیه شیعی است.
از مؤلفه‌های مهم در عرصه آموزشی و تربیتی حجاب، پرهیز از شعار‌گرایی است؛ چون فضای تربیت و حجاب‌آموزی نیازمند محتوای عمیق و متون فاخر است و می‌توان با گذار از فراز و نشیب‌ها، طرحی نو درانداخت و به نتایج موفقی در راستای تبلیغ دین و عفاف دست یافت؛ البته تلاش و توسعه تحقیقی و علمی را نباید نادیده انگاشت.
در همین راستا چند سالی است جمعی از طلاب حوزه علمیه قم که ماجرای در مخاطره‌بودن حریم پاکی و عفاف را دریافته‌اند، برآن شدند در راستای رهنمود‌های رهبر معظم انقلاب مبنی بر رفع مظلومیت فرهنگی به اندازه توان علمی و مالی خویش، برنامه‌ای را پی‌ریزی‌کنند تا قابلیت اجرایی و تربیتی داشته باشد؛ از این رو مرکز تحقیقات و طراحی ریحانة النبی ـ سلام الله علیها ـ به دست طلاب جوان تأسیس و راه‌اندازی شد.
اهداف اینان گسترش فرهنگ فاطمی است که اعتقاد دارند، این فرهنگ ناب در سلامت فرهنگی و حتی درمان آسیب‌های جامعه بسیار مؤثر است و به کلام حضرت فاطمه(س) ایمان دارند که فرمود:«خیرٌ للنّساءِ ان لایَرَیْنَ الَّرجالَ و لایَراهُنَّ الرَّجال»(2)؛ آنچه برای زنان نیکو است این که مردان نامحرم را نبینند و نامحرمان نیز به آنان ننگرند.
البته حدود دیدن‌ها و نگریستن‌ها در فرهنگ فاطمی که همان فرهنگ ناب محمدی است، به وضوح بیان شده است و همه در راستای تکامل بشر است . باید باور داشت که رسیدن بشر به سعادت، بدون سلامت امکان‌پذیر نیست؛ بشرِ سالم است که به معراج سعادت راه می‌یابد.
امیدواریم مسؤولان عرصه فرهنگ از توانمندی‌های حوزه‌های علمیه و اهالی نظر و اندیشه بی بهره نمانند و با حمایت از مبتکران جوان حوزه و کلان‌نگری‌های فرهنگی، در راه رسیدن به جامعه پاک و آرمان‌های امام خمینی ـ رحمت الله علیه ـ و رهبر معظم انقلاب اسلامی، سلامت جامعه را به ارمغان آورند.
«آفرین باد بر آن کس که حیایی دارد.»
1ـ معانی الاخبار، ص 409.
2ـ نهج الحیاه، حدیث 87.