ضرورت برگزاری دروس خارج فقه هسته‌ای/ سامانه هوشمند مدیریت پژوهشی راه‌اندازی شود
حجت الاسلام محسن مهاجرنیا، مسؤول دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه علمیه قم، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با اشاره به جایگاه حوزه علمیه در عرصه پژوهش دینی بیان داشت: پژوهش دینی سازماندهی و مدیریت ساختار و حتی چشم انداز مشخصی وجود ندارد و حوزه در این عرصه نیاز به حرکت دارد؛ البته بخشی از مشکلات به این دلیل است که معاونت پژوهش حوزه یک بخش نوپا و جدید است.
وی ادمه داد: برخی مشکلات دیگر به این دلیل است که حوزه هنوز زمینه اقدامات پژوهشی، شناخت پژوهشی و برنامه ریزی پژوهشی را فراهم نکرده است و با وجود این که حوزه در عرصه ذاتی گام هایی برداشته اما این سه مسأله مهم مخدوش است.
ایجاد سامانه هوشمند مدیریت پژهشی
مسؤول دبیرخانه انجمن های علمی حوزه یکی از راه های حل مشکلات را ایجاد یک سامانه مدیریتی هوشمند دانست، و بیان کرد: در این سامانه همه مولفه هایی که ما را به یک عقلانیت پژوهشی می رساند، باید تعریف شوند تا در شبهات و پاسخ گویی ها به آنها به روز باشیم، در غیر این صورت با وضعیتی که به صورت پراکنده کار می‌شود به جایی نخواهیم رسید.
وی در پاسخ به این سؤال که چه ارگانی باید سامانه هوشمند مدیریتی را ایجاد کند، گفت: ایجاد این سامانه یک پروژه ملی است و کار شخص خاصی نمی تواند باشد ولی طراح آن باید حوزه علمیه باشد؛ البته اگر حوزه این مدیریت را انجام دهد قاعدتا همه قوا و دستگاه های نظام از آن پیروی خواهند کرد؛ چون نظام اسلامی در عرصه قانونگذاری در انتظار خوراک تحقیقاتی حوزه علمیه است.
حجت الاسلام مهاجرنیا افزود: حوزه علمیه باید بداند دولتی که در صف حل مشکلات است با ابرقدرت ها مذاکره می کند، و رزمنده ای که در اقصی نقاط جهان با دشمن می جنگد و همین طور کارگزاری که دارد در بخشهای مختلف کار می کند، نیاز به تئوری اسلامی دارد که حوزه متصدی این کار است.
وی ادامه داد: حوزه علیمه متصدی دین است و می تواند نهادهای دینی را هم بسیج کند، وزارت ارشاد و وزارت علوم مبنای فکری و دینی خودش را باید از حوزه علمیه بگیرد؛ بنابراین حوزه علمیه فقط یک نظام آموزشی نیست که به صورت سنتی بخواهد آموزش بدهد، آموزش برای حل مشکل است نه این که فقط نیروی آموزشی تربیت کند.
باید فرهنگ پژوهش در بین مسؤولان نهادینه شود
وی راهکار دیگر را تولید فرهنگ پژوهش دانست و خاطرنشان ساخت: باید فرهنگ پژوهش تولید شود، یعنی محققان و سازمان های علمی و بزرگان ما پژوهش را یک مرهم بر زخم‌های موجود نمی بینند و زمانی که برای آنها بحرانی ایجاد می شود، راه حل آن را پژوهش نمی دانند و همچنین ضعف مدیریتی و آموزشی ما به سبب ضعف در پژوهش است.
حجت الاسلام مهاجرنیا با اشاره به علل ضعف فرهنگی جامعه ابراز داشت: تهاجم فرهنگی که یک دغدعه است به خاطر ضعفی است که در پژوهش داریم؛ چرا ما ایستاده ایم تا به ما حمله کنند، ما باید یک فرهنگ تهاجمی ایجاد کنیم که آنها انفعالی بشوند نه این که جامعه ما انفعالی شود.
وی گفت: خوشبختانه ظرفیت های فراوانی در حوزه وجود دارد و اگر این ظرفیت را بسیج کنیم، همه این آسیب هایی که مطرح شد برطرف خواهد شد، که لازمه اش نگاه به ظرفیت‌ها و شکوفایی آن است.
مسؤول دبیرخانه انجمن های علمی حوزه با اشاره به درخواست رهبر انقلاب اسلامی در خصوص ضرورت تحول در علوم انسانی بیان داشت: بحث تحول علوم انسانی خود به خود رخ نخواهد داد؛ زیربنای تحول، پژوهش است، اگر پژوهش فعال نشود، این دغدغه به شعار تبدیل می شود.
استاد حوزه علمیه قم به اقدامات پژوهشی علمای دین پس از غیبت امام عصر(عج) اشاره کرد و اظهار داشت: بعد از زمان غیبت امام عصر تا یکصد سال را از لحاظ پژوهش و فقاهت دوران تحیر می دانند، اما در همین دوران تحیر کارهای بزرگی صورت گرفته است و تمام منابع روایی ما در دوران تحیر جمع آوری شده است، شیخ طوسی در مقدمه مبسوط می گوید که اهل سنت به ما می گویند که شما پژوهش ندارید و من دارم این کتاب را می نویسم تا بگویم هم نص ما جامع تر است وهم فقه ما بسیار قوی است.
وی افزود: الان هم دوره تحیر ما است که از سنت دینی با توجه به شرایط، وارد مرحله ای جدید و پیشرفته شده است و جامعه پاسخ های جدید می خواهد و منابع دینی ما نیاز به بازسازی و به روز رسانی دارند و متأسفانه این کار صورت نگرفته و زمینه آن نیز فراهم نشده است.
دروس خارج حوزه متناسب با مشکلات روز باشد
وی در پایان یادآور شد: پژوهش فقط مربوط به فقه نیست و باید در همه زمینه ها باشد که متأسفانه این گونه نیست و ما در دروس خارج حوزه متناسب با مشکلات روز مانند فقه هسته ای یا بیداری اسلامی و تهاجم فرهنگی یا اصلا کلاس نداریم و اگر هم باشد، بسیار کم است./1324/ت301/س