نشست تخصصی «جایگاه قرآن در ذهن و زبان ناصر خسرو» برگزار شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حسن بلخاری، استاد دانشگاه در سلسله درس گفتارهای ناصرخسرو با عنوان «جایگاه قرآن در ذهن و زبان ناصر خسرو» که بعدازظهر امروز در مؤسسه فرهنگی شهر کتاب برگزار شد، در رابطه با ضرورت سخن گفتن خدا با مردم از طریق کتابت قرآن کریم، گفت: خداوند اگر بخواهد با بشر سخن بگوید به قول و کتابت با مردم سخن می گوید.

وی با اشاره به مباحث جلسات گذشته، اظهار داشت: ناصرخسرو معتقد است وقتی سخن از قول به میان می آید، مساله جسمانیت مطرح می شود، چون خداوند جسم نیست کلامی از او صادر نمی شود و نمی توان مبنای هدایت انسان را سخن گفتن خدا با انسان دانست.

این استاد دانشگاه گفت: کلام قابیلت حبس در مکان و زمان دارد اما کلمه ندارد و از دیدگاهی نشانه برتری کتابت بر قول است، اما نوشتار قابل محفوظ و در خارج از مکان و زمان قابلیت ظهور دارد، این دلیل اشرفیت کتابت بر قول و کلام ماندگاری کتابت است و برای همین خدا از طریق کتابت با انسان سخن گفت که حاصل آن قرآن کریم است.

بلخاری با بیان چرایی نام قرآن کریم، به معنی آنچه خواننده می شود و شنیدنی است، بیان کرد: قرآن کلمه خاص است و تأکید بر عنوان قرآن است، چرا که آنچه ذهن و زبان را به کنجکاوی و عطش می رساند خواننده کتاب را بیشتر می کند.

وی افزود: در مباحث علوم نفس، رسیدن به سؤالی که جان و روح را درگیر کند شیرین تر است و حقیقت علم زاییده رسیدن به سوال است و بشر باید تشنه شود تا طلب آب کند.

این استاد دانشگاه با انتقاد از این که برخی انسان ها داری آگاهی کاذب هستند، گفت: از خاصیت انسان این است که عطش دانستن را در جان خود افزایش هد.

بلخاری با بیان این که چرا در نماز جماعت رکعت اول و دوم باید سکوت کرد، گفت: این حکم قرآن است که چون قرآن خواننده می شود ساکت باشید و گوش فرا دهید.

وی خاطرنشان کرد: در لسان معرفت سمع اشرف بر بشر است و اخوان الصفا در رسائل خود این موضوع را مطرح کرد و ناصر خسرو اشرفیت سمع بر بصر را از اخوان الصفا فرا گرفته است که خدا در ابتدا سمیع و بعد بصیر است.

این استاد دانشگاه گفت: علت این که این کتاب قرآن نامیده شده این است که سمع بر بصر اشرفیت دارد و انسان باید سمع و شنوایی جان و روح خودش را افزایش دهد و صدای خدا بر روی زمین در حال انتشار است.

بلخاری گفت: هر که شیدای شنیدن باشد، خدا با او سخن می گوید و در کتاب زاد المسافر مطرح شده است که محسوس برتر از معقول است.

وی با تأکید بر اهمیت خواندن قرآن کریم، اظهار داشت: قول شناخته یعنی به دیده شناخته و با دیدن حاصل شود و دیگری استماع و کتابت است و یکی در قرآن کریم و دیگری خلقت است.

این استاد دانشگاه با بیان این که ظرف پذیرش سمع افزون تر بر بصر است، افزود: پذیرش انسان در شنیدن از قدرت او در دیدن بیشتر است و شنودن با جان انسان آن می یابد که دیدن نمی کند، دیدن لغزش نور بصر است و بعد از مدتی چشم بنگرد خسته می شود اما جنس کلمه شنیده می شود محسوس نیست و معقول است، آنچه به جان دیده شود ماندگار است و آنچه به چشم دیده شود ماندگار نیست.

بلخاری با اشاره به بحث ابن عربی درباره سماع، گفت: اگر سماع نبود هستی ظاهر نمی شد و آنچه می خواهد حاصل شود در ظرفیت سماع ظهور می کند و بنیاد کتاب بر سمع است.

وی اظهار داشت: معیار خواندن قرآن نیست شنیدن قرآن است و به طبیعت بنگرد و آواز خلایق را می شنود و کل هستی پر از آوازها است.

این استاد دانشگاه عنوان کرد: هستی الحان دارد و آن قرآن است و گفته شده است خوشا به حال آنها که قرآن را می شنوند.

بلخاری در ادامه صحبت های خود، گفت: هر گاه معرفتی بر جان شما نازل شد مورد رحمت الهی واقع می شوید.

وی در رابطه با نکته دیگر قول 17 کتاب زاد المسافرین ناصرخسرو عنوان کرد: این قول در شناخت مبادی قرآن شناسی است و شیوه او از محسوس به معقول رفتن است.

این استاد دانشگاه گفت: نیازهای انسان بر مبنای علم حضوری است و قوه جاذبه در وجود انسان منجر می شود که نیازهای خود را پاسخ دهید و اگر این نیرو نبود شخص از تشنگی هلاک می شد.

بلخاری قوه جاذبه را سبب دفع نیاز دانست و بیان کرد: وجود قوه جاذبه در انسان ضرور است و گاهی حکم شریعت در این است که این نیازها کاهش یابد و ماه رمضان از جمله این موارد است.

وی متصف شدن به خدا را از پاداش های روزه نامید و ابراز کرد: دلیل گرفتن روزه تنها درک کردن حال محرومان نیست.

این استاد دانشگاه با معرفی قوه ناطقه در وجود انسان ها، گفت: شما علاوه بر سایر نیازها از جمله خوردن و آشامیدن، نیازمند درک معرفت هستید و اگر نیاز به درک نداشته باشید از انسانیت به دور است.

بلخاری در ادامه صحبت های خود، گفت: شخصی باید حضور داشته باشد که نیازهای شما را پاسخگو باشد و خداوند قوه ناطقه شما را از درک و وجود فراهم کرد.

وی با اشاره به تاریخ اسلام و قدمت قرآن کریم، خاطرنشان کرد: ناصرخسرو قرآن کریم را قدیم می داند و در لسان فلسفه قدیم به مفهوم این است که زبانی نبوده که نبوده باشد و بحث پدیدارشناسی مطرح است.

این استاد دانشگاه افزود: خدا مربوط زمانه و نه محکوم به زمان است و قول خدا داری صفت بشری نیست و میان قول خداو قول بشر متمایز است و قول بشر حادث و با قول خدا متضاد است.

بلخاری با بیان این که ائمه اطهار مستقیم به این مساله اشاره نکرده اند، گفت: معتزله قرآن را قدیمی می دانست و اشاعره این را قبول نداشت، کلام خدا در ذات قدیم و در پدیدارشناسی حادث است.

وی بیان کرد: جای علم خدا مکنون و قدیم است و نوشته خدا پیش از آمدن مردم قدمت قرآن و نه حادث بودن آن است.

این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: ناصر خسرو می گوید، خدا دو نوع نوشته یکی کتابت و دیگری در کتابت نیست و در عالم تکوین و تشریع و دو نوع کتاب عین و ذهن است و قدرت عظمت خدا را مطرح می شود که  با نگریستن آن شنیدن هم حاصل خواهد شد.

بلخاری افزود: سلیمان های در عالم هستند این عطیعه خداوندی به آن ها داده می شود، همانند حضرت سلیمان که وقتی رهبر مورچه گان را می شنود که می گوید انسان موجوی خطر ناک است و ما را زیر پا له می کند مسیر را تغییر داد./818/پ202/ح