نقش حاکمیت در ساماندهی فضای مجازی/ تغییر زمین بازی تبلیغی و رسالت پیش روی حوزه علمیه

فضای مجازی به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان ابزاری در دست غرب است و از آن برای عرضه، انتقال و گسترش مفاهیم لذت گرایی، سودگرایی، سکولاریزم و فرهنگ منحط غربی بهره می‌برد.

غرب با سرمایه‌گذاری در فضای مجازی و آغاز جنگ نرم فرهنگی به تخریب بنیان‌های اعتقادی، اخلاقی و انسانی اقدام کرده‌ است که به تدریج بازتاب‌های فرهنگی و اجتماعی آن از فضای مجازی به فضای حقیقی کشیده می‌شود؛ چنان که تأثیرش را بر روح و روان اشخاص و نهاد خانواده و اجتماع می‌توان مشاهده کرد.

پروژه دلتا در اصطلاح پروژه مثلثی است که آمریکا با سه محور لس آنجلسی برای ایران برنامه‌ریزی کرده است که محور نخست آن در«فتنه 1388» اتفاق افتاد، محور دوم آن «محور مهار» بود که موضوع تحریم‌ها علیه ایران در آن بررسی می‌شد و محور سوم «نبرد رسانه‌ای» است که با هدف تبدیل شبکه‌های ماهواره‌ای به شبکه‌های هوشمند راهبردی همچون شبکه بی‌بی سی فارسی، من و تو، شبکه فارسی وان و تأسیس حدود 140 شبکه دیگر پیگیری شد؛ بنابراین به صورت متوسط برای هر یک ساعت ایرانی، 140 ساعت برنامه راهبردی تغییردهنده مبانی فکری، معرفتی و سبک زندگی در دستور کار قرار گرفته است.

اکنون برخی شبکه‌های اجتماعی، عرصه‌های گسترش اباحی‌گری و لیبرالیسم اخلاقی و فرهنگی در جامعه ما هستند؛ افراد در شبکه‌های مختلفی عضو می‌شوند که در این شبکه‌ها، بسیاری از خطوط قرمز که در فضای واقعی اجتماع و منابع اصیل دینی و آموزه‌های اسلامی،‌ مذموم شمرده و از آن نهی شده است؛ به راحتی شکسته می‌شود.

متأسفانه مسؤولان تا به امروز نسبت به آسیب‏ها و پیامده‌های فضای مجازی و تهاجم فرهنگی دشمن، مسامحه کاری کرده‏ و منفعلانه عمل کرده‏اند؛ در صورتی که فضای مجازی نیاز به تصمیم‏های سریع و به موقع دارد؛ زیرا سرعت تحول در این عرصه به صورت روزانه و در برخی مواقع ساعتی است.

بنابراین هر گونه کوتاهی و سستی در این عرصه، کشور را متحمل هزینه‌هایی در ابعاد اخلاقی، اجتماعی، علمی، امنیتی و مالی خواهد کرد و به طور کلی با  لطمه‌زدن به روحیه اسلامی و انقلابی جامعه، زمینه نفوذ فیزیکی و تهدیدات نظامی دشمن را نسبت کشور فراهم می‌کند.

وقتی یک دولت، رسالت تعالی دارد، به طور حتم نمی‌تواند به خانه مردم لوله‌کشی فاضلاب کند؛ زیرا اینترنت، نوعی لوله‌کشی فاضلاب است و در کشوری همچون آمریکا که به تعبیر خودشان مهد آزادی است؛‌ اینترنت «baby» و سالم دارند و بچه‌ها در مدارس به اینترنت و محتواهای سالم دسترسی دارند.

در این کشور هرکسی یک اکانت ملی همانند شماره ملی دارد که هر زمان و هرجایی که به اینترنت و فضای مجازی وارد شود؛ قابل ردیابی باشد و برای هر دانلودی باید جریمه‌ای بپردازد که به همین دلیل شهروندان آمریکایی دنبال این چیزها نیستند؛ بنابراین کشوری که مروج این مسائل است و میلیون‌ها سایت غیراخلاقی تأسیس می‌کند و از این ناحیه چند میلیارد دلار درآمد دارد؛ در مورد کشور خودش کنترل و فیلترینگ را اعمال می‌کند.

از‌ این‌رو با توجه به سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی دشمن در فضای مجازی و تساهل و تسامح برخی از مسؤولان، رهبر معظم انقلاب بعد از سفارش‌‌های مکرر مبنی بر ساماندهی فضای مجازی و عدم اقدام جدی مسؤولان مربوطه در این عرصه، در تاریخ 14 شهریور ماه، دستور مواجهه هوشمندانه و مقتدرانه با تحولات عرصه فضای مجازی و سیاست‏گذاری، مدیریت کلان، برنامه‏ریزی و تصمیم‏گیری‏های لازم و به هنگام و نظارت و رصد کارآمد و روزآمد را از جمله وظایف شورای عالی فضای مجازی برشمردند که طی 10 محور به این شورا ابلاغ شد؛ در همین زمینه گفت‌وگوی تفصیلی داشته‌ایم با رضا مصطفوی، سردبیر نشریه رسائل، مدیر آفرینش‌های هنری و رسانه‌ای مسجد مقدس جمکران،‌ مشاور تاریخی، مذهبی سریال موسی کلیم‌الله و سردبیر سابق مجله امتداد که تقدیم خوانندگان می‌شود.

رسا ـ با توجه به دستور رهبر معظم انقلاب به شورای عالی فضای مجازی مبنی بر ساماندهی این عرصه، درباره اهمیت، فرصت‌ها و آسیب‌‌های آن توضیح دهید؟

انسان‌ها زمانی در فضای حقیقی زندگی می‌کردند و گاهی به فضای مجازی سر می‌زدند؛ اما امروزه انسان‌ها در فضای مجازی زندگی می‌کنند و گاهی به فضای حقیقی سر می‌زنند و این چالشی برای حقیقت انسانی است.

انسان‌ها در حال حاضر به کد تبدیل شده‌اند و با کد شناخته می‌شوند؛ چنان که در گذشته با شناسنامه قابل شناسایی بودند؛ بنابراین اگر ورود ما به دنیای مجازی مدیریت شده نباشد، چالشی برای این نسل و آینده است؛ چنان که این چالش در بسیاری از کشورها ایجاد شد.

بسیاری از انقلاب‌ها و حتی بیداری اسلامی در کشورهای عربی نخست در فضای مجازی به وجود آمد و در گام بعد به فضای حقیقی کشیده شد و بسیاری از اتفاق‌ها و جریان‌ها نخست در فضای مجازی به‌ وجود می‌آید و بعد پا به عالَم حقیقی می‌گذارند.

امروز بزرگترین کشور جهان در فضای مجازی است و بر اساس آمارها پرجمعیت‌ترین کشورها در این فضا به وجود آمده است؛ بنابراین ما ناچاریم که ورود عالمانه و آگاهانه به فضای مجازی داشته باشیم و هر چقدر که دیر وارد این فضا شویم، این ظرفیت را از دست می‌دهیم و دیگر برای ما قابل کنترل نخواهد بود.

فضای مجازی فوق العاده سیال است و هر روز شاهد روزآمد شدن نرم‌افزارهای متعددی در این عرصه هستیم؛ از این‌رو رهبر معظم انقلاب بارها اهمیت و ضرورت ساماندهی فضای مجازی را گوشزد کرده و این مرتبه از حالت توصیه و سفارش خارج شده و دستور دادند.

امر رهبر معظم انقلاب نشاندهنده این است که باید فضای مجازی ساماندهی شود و در این عرصه کشور نیز مدیریت صحیحی صورت بگیرد؛ چنان که در روایات آمده است «لابُدَّ لِلناس امیر، بِر اَو فاجر»، در فضای مجازی نیز حاکمیت سکولار و فاسد وجود دارد.

اگر ما حاکمیت فضای مجازی را به دست نگیریم، به طور قطع حاکمیت شرک بر آن مسلط خواهد شد و از جهت حکم ولایت‌امری رهبر معظم انقلاب، نهادهای مربوطه و مسؤول نیز وظیفه دارند.

رسا ـ متأسفانه به نظر می‌رسد دولت یازدهم به فضای مجازی، نگاه سیاسی، جناحی و انتخاباتی دارد و ابعاد، پیام‌ها و آسیب‌های فضای مجازی را نادیده می‌گیرد، در این زمینه توضیح دهید؟

به طور کلی در کشور ما تا مسأله‌ای تبدیل به چالش نشود، کسی وارد آن مقوله نمی‌شود، فضای مجازی نیز به همین صورت است و دولت هنوز این احساس نیاز را درک نکرده است یا اگر فهمیده به آن با نگاه سیاسی و از باب یک ابزار برای پیش‌برد مقاصد جناحی خود استفاده کرده و حاکمیتی و اسلامی به این مسأله نپرداخته است.

غرب لیبرال، برای فضای مجازی به عنوان یک گستره حاکمیتی خود، برنامه‌ریزی و برای گسترش این حاکمیت در دنیا تلاش کرده است؛ اما متأسفانه در ایران و در  دولت‌های مختلف این مسأله نامفهوم بوده است.

باید در ایران، وزارت فضای مجازی به وجود آید؛ زیرا فضای مجازی از ابزارهای صدور اسلام است؛ چنان که امام خمینی(ره) فرمودند «صدور اسلام به پیاده کردن نیرو و فتح سنگرهای کلیدی جهان نیست؛ بلکه باید از طریق رسانه وارد شویم»؛ در حال حاضر بستر رسانه، فضای مجازی است که برای تحقق این امر باید مجموعه‌ای به نام سربازان فضای مجازی تشکیل شود و دولت نیز بستر رشد این ابزارها را فراهم کند.

یکی از ضعف‌های موجود در مدیریت فضای مجازی کشورمان این است که اتکا بر ابزارهای تولیدی نظام لیبرال سرمایه‌داری همچون فیس بوک، واتس آپ، تلگرام، وایبر و اینترنت می‌شود و در زمین بازی غرب و با مدیریت آنها بسیاری از کارها انجام داده می‌شود؛ از این رو باید در داخل کشور،‌ چنین فضاهایی با اتکا به ظرفیت‌های داخلی و با بهترین نوع آنها به وجود آید تا جبهه شرک و غرب به چالش کشیده شود.

رسا ـ آیا تبلیغ دین در فضای مجازی مؤثر و کارآمد است و می‌توان از فضای مجازی برای پاسخ به شبهات و دغدغه‌های دینی استفاده کرد و آموزه‌های دینی را از این طریق به مخاطبان انتقال داد؟

قطعاً بله؛ امروزه تفاوتی میان فضای مجازی و حقیقی وجود ندارد؛ غیر از این‌که انسان‌ها در فضای مجازی از طریق فیبر نوری یکدیگر را می‌بینند و در این شبکه‌ها طلبه‌هایی فعالیت می‌کنند که به شبهات پاسخ می‌دهند.

مخاطبان یک منبر حداکثر 5000 نفر است؛ اما در فضای مجازی حداکثر مخاطب معنایی ندارد؛ زیرا دامنه آن بسیار گسترده است؛ بنابراین این فضا، بهترین بستر برای بحث کردن درباره دین و به چالش کشیدن مبانی متزلزل غرب است.

امروز ما دو وظیفه مهم در مقوله فضای مجازی داریم؛ نخست تغییر زمین بازی، نه به معنای کپی‌برداری از شبکه‌های اجتماعی؛ بلکه ایجاد زمین بازی متفاوت، خلاق و نوآور؛ به عنوان مثال مدتی فیس بوک که متن محور است،‌ مطرح بود؛ سپس اینستاگرام که عکس محور است، رایج شد و جدیداً یوتویوپ  که مبتنی بر فیلم است، مورد استقبال قرار گرفته است؛ به هرحال راه برای خلاقیت در فضای مجازی از لحاظ فرم و محتوا بسیار زیاد است.

در گام بعد، ایجاد یک مضمون مناسب برای فضای مجازی ضروری است که یکی از راه‌های آن،‌ ایجاد یک ادبیات رسانه‌ای است؛ زیرا ادبیات رسانه‌ای کوتاه و گویا است و مخاطب درگیر چالش فهم محتوا نمی‌شود که حتی اصول پیچیده علمی را ساده و قابل فهم می‌کند و کاری که امروز اندیشمندان غربی، روی آن تمرکز کرده‌اند، همین مسأله است.

به عنوان مثال سمینارهایی که در کشورهای غربی است در 10 دقیقه، بیشترین و پیچیده‌ترین محتوا را ارائه می‌شود؛ در ورود به فضاهای مجازی نیز باید از این ابزارها استفاده کرد؛ بنابراین باید هر دو انقلاب فرمی و مضمونی در فضای مجازی کشورمان صورت بگیرد.

رسا ـ با توجه به آسیب‌ها، پیامدها و اشکالاتی که در فضای مجازی مشاهده می‌شود؛ پالایش و قانونمند شدن این فضا چقدر در کنترل و سالم‌سازی آن مؤثر است؟

این مسأله که فضای مجازی بر ما حاکم شده، صحیح است؛ اما اگر مدیریت نکنیم و شخصیت واقعی خود را به فضای مجازی منتقل کنیم؛ از لحاظ خانوادگی عقب می‌مانیم و خودمان نیز به یک انسان منزوی تبدیل می‌شویم.

فضای مجازی، پشتوانه‌ای برای واقعیت، حقیقت اشخاص و برای مطرح کردن ایده، انگیزه، هدف و آرمان افراد است و برای زندگی کردن در آن نیست؛ از این‌رو ورود به فضای مجازی باید هوشمندانه،‌ به موقع و در زمان‌های خاصی باشد؛ در غیر این صورت انسان شخصیت واقعی‌اش را فراموش می‌کند.

رسا ـ با توجه به مأموریت‌هایی که رهبر معظم انقلاب برای شورای عالی فضای مجازی مشخص فرمودند؛ موانع پیش‌روی شورای عالی فضای مجازی چیست؟

از جمله مشکلات شورای عالی فضای مجازی این است که خیلی دیر وارد میدان شده است و بسیاری از افراد به فضای مجازی کوچ کرده‌‌اند.

شورای عالی فضای مجازی باید برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت و بلندمدت داشته باشد و به حمایت‌های دولت نیز در حد یک وزارت‌خانه نیاز دارد؛‌ بنابراین این شورا باید به این نتیجه برسد که کشور، وزارت فضای مجازی می‌خواهد.

رسا ـ نقش هدف‌گذاری و آموزش را تا چه اندازه در فضای مجازی مؤثر می‌بینید؟

شاید نیاز باشد که یگان‌های واکنش سریع فرهنگی در حوزه فضای مجازی تشکیل شود؛ زیرا فضای مجازی به دلیل ویژگی‌هایی که دارد، شبهات فراوانی ایجاد می‌کند؛ یعنی ممکن است در عرض یک شب، ده‌ها شبهه یک خطی به وجود آید که باید آنها را حداکثر در دو خط پاسخ داد؛ زیرا شبهه به دلیل این که لباس حق می‌پوشد، به راحتی در افکار عمومی رسوخ پیدا می‌کند؛ از این رو باید این یگان‌‌های ویژه به مقابله با آنها بپردازند.

بنابراین نیاز به یگان‌هایی است که قبل از شبهه‌افکنی دشمن در جبهه دشمن، ایجاد شبهه و تردید کنند؛ زیرا باطل مشکلات داخلی بسیاری دارد؛ بنابراین شورای عالی فضای مجازی جدای از وظایف مضمونی و محتوایی که دارد، وظیفه دفاع و پیشگیری و حمله به دشمن را دارد.

به این دلیل که فضای مجازی، ظرفیت پردازش اطلاعاتش انبوه است؛ در این عرصه‌ با انبوهی از عکس‌ها، مطالب و فیلم‌ها مواجه می‌شویم که با مدیریت غرب پیش می‌رود؛ چنان‌که برای سست کردن بنیان خانواده شبکه‌های ماهواره‌ای زیادی در حال فعالیت هستند که یکی از محصولات آن بالارفتن آمار طلاق در کشور و دوری از سبک زندگی اسلامی است؛ بنابراین دشمن در فضای مجازی به طورقطع با برنامه‌ریزی عمل می‌کند.

یکی از ابزار کنترل و نظارت فیلترینگ است؛ تا هرکسی همان اطلاعاتی را که لازم دارد از اینترنت استخراج کند؛ در فضای مجازی نیز به همین شکل است و هر فردی متناسب با سطح خودش باید در آن فعالیت کند و هر شخصی برای خود حد و مرزی قائل باشد و متناسب با حیطه نیاز خودش وارد اطلاعات شود که جا انداختن این فرهنگ به عنوان یکی از آموزش‌های طریقه صحیح استفاده از این فضاها محسوب می‌شود.

بنابراین علت این که رهبر انقلاب، موضوع فضای مجازی را مطرح کردند؛ این است که امروزه دشمن از طریق فضای مجازی بنیان خانواده‌ها را متزلزل می‌کند و جامعه کشورهای اسلامی به ویژه ایران را از فضای دینی دور می‌کند.

رسا ـ خیلی ممنون از فرصتی که در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید./908/گ403/س