نشست تخصصی گونه‌شناسی مطالعات قرآنی در جهان معاصر برگزار شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست تخصصی گونه شناسی مطالعات قرآنی در جهان معاصر با نقد و بررسی دیدگاه‌های عابد الجابری شامگاه یکشنبه 16 خرداد به همت پژوهشکده مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، با حضور فروغ پارسا، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و محسن آرمین قرآن‌پژوه و مترجم کتاب «رهیافتی به قرآن» برگزار شد.
سید جمال‌الدین پایه‌گذار تحول در تفکر دینی است
در ابتدای این نشست فروغ پارسا به تحلیل مطالعات قرآن در جهان عرب پرداخته و گفت: مراد از دوران معاصر، دوران پس از سید جمال‌الدین اسدآبادی است که می‌توان او را پایه‌گذار تحول در تفکر دینی به شمار آورد.
وی افزود: در زمان سید جمال‌الدین جهان اسلام از استبداد و استعمار رنج می‌برد، او شوکت تمدن اسلامی را در بازگشت به قرآن و مبارزه با استبداد و استعمار می‌دانست که حرکت خود را نیز در همین راستا تنظیم کرده بود.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی عنوان کرد: سید جمال گفتمان فهم و تفسیر قرآن را مطرح کرد که منجر به تحول در مطالعات قرآن با رویکردهای جدید شد.
فهم آراء جابری درباره قرآن وسیع و نیازمند آگاهی از عقاید او است
در ادامه نشست محسن آرمین، قرآن‌پژوه و مترجم کتاب «رهیافتی به قرآن»، ضمن بررسی عقاید جابری، گفت: فهم آراء جابری درباره قرآن بسیار وسیع و نیازمند آگاهی از عقاید او درزمینهٔ میراث و سنت است.
وی افزود: او از منظر عقل عربی به مدرنیته پرداخته و سعی کرده به بحران شکست جهان عرب از اسرائیل پاسخ دهد چراکه جهان اعراب بعدازاین شکست دچار یک فروپاشی هویتی شده بودند.
این قرآن‌پژوه با اشاره به انگیزه جابری از پرداختن به قرآن، عنوان کرد: او با توجه به اینکه قرآن را بخشی از سنت جهان عرب دانسته پس از 11 سپتامبر به لحاظ نقد میراث به قرآن پرداخته است.
آرمین با اشاره به نظریه جابری درباره سنت مبنی بر اینکه محصول تلاش گذشتگان است، اظهار داشت: جابری در مطالعات خود به این نتیجه رسیده که تاریخ غرب از قرن 12 میلادی فرایندی طبیعی را برای کسب مدرنیته طی کرده است اما تاریخ ما به سبب استعمار نتوانسته به مدرنیته بومی دست پیدا کند.
وی افزود: جابری اعتقاد دارد روشنفکران جهان اسلام یا باسنت آشنایی ندارند یا با مدرنیته غربی ناآشنا هستند بنابراین برای رسیدن به مدرنیته‌ای متناسب با سنت، هم باید غرب را شناخت و هم با سنت و میراث اسلامی آشنا شد تا با نقد ظرفیت‌های درونی، به مدرنیته بومی دست یافت.
جابری اعتقاد دارد همه غیر از قرآن قابل نقد هستند
مترجم کتاب رهیافتی به قرآن در ادامه گفت: جابری قرآن را بخشی از میراث نمی‌داند اما حدیث، تفسیر و تاریخ را جزء میراث اسلامی محسوب می‌کند و اعتقاد دارد که می‌توان همه غیر از قرآن را نقد کرد، او قرآن را یگانه معجزه ندانسته و تأثیرپذیری قرآن از عهدین را نقد کرده است، اما درعین‌حال به مرجعیت قرآن اعتقاد داشته و نقد تاریخی قرآن را بی‌نتیجه می‌داند.
این پژوهشگر قرآنی بیان داشت: جابری به فهم قرآن در فرآیند ترتیب نزول اعتقاد دارد، این دیدگاه او با جایگاه اسباب نزول که در علوم قرآنی کلاسیک مطرح می‌شود بسیار متفاوت است و به بررسی همه‌جانبه تاریخ عصر نزول پرداخته است.
آرمین افزود: جابری اعتقاد داشته که قرآن امری الهی است اما با زبان مخاطب عصر نزول سخن گفته است، بنابراین برای فهم آن ما باید رویکردی زبان شناسانه داشته باشیم و نمی‌توانیم مفاهیم امروزی را به قرآن نسبت دهیم.
وی در پایان خاطرنشان کرد: جابری قرآن را تاریخ مند نمی‌داند، بلکه برخی آیات آن همچون آیات اخلاقی و اعتقادی را فرازمانی دانسته و برخی را ناظر بر مسائل تاریخی می‌داند./807/202/ب2