بیان دو دیدگاه در رابطه با ایذاء و اتلاف در مهندسی ژنتیک روی حیوانات

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، محمود حکمت نیا، معاون علمي پژوهشي پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، عصر امروز در نشست تخصصی ملاحظات اخلاقی در روش های تولید و بکارگیری حیوانات تراریخته که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم برگزار شد، اظهار داشت: در این که آیا می شود ایذاء و اتلاف را موضوع بحث اخلاقی در حیوانات تراریخته قرار داد چند بحث مطرح است.

وی خاطرنشان کرد: اگر ما بخواهیم بحث فلسفی کنیم باید ببینیم که ایذاء و اتلاف می تواند موضوع برای وضع مقررات اخلاقی باشد و بر فرض این که موضوع باشد آیا حیوانات متأذی می شوند یا نه و اگر متأذی می شوند آیا درجاتی از تأذی دارند یا خیر  و در فرضی که درجاتی از تأذی داشته باشند چه درجه ای برای انسان تکلیف درست می کند.

حکمت نیا افزود: در حوزه اتلاف و ایذاء حیوانات یک بحث این است که ما حیوانات را دارنده حق جلوه دهیم و ایذاء و اتلاف را زیر عنوان ظلم ببریم و در این صورت لازمه اش این است که برای حیوانات حق در نظر بگیریم و اگر از باب سلب حق ورود پیدا کنیم و وظیفه انسان را در احترام به حق ببریم قضیه پیچیده می شود و در ادبیات دینی ما هم شاید بشود رگه هایی از این را مشاهده کرد.

وی بیان داشت: فخر رازی در تفسیر آیه «حق لسائل والمحروم» می گوید سائل یعنی کسی که درخواست می کند و اراده دارد ولی محروم کسی است که قدرت پرسش ندارد ولی حقش گرفته شده است و خودش هم آگاهی ندارد و منظور حیوانات اند پس در نتیجه برای حیوانات هم حق متصور است و انسان باید نسبت به آن احترام بگذارد؛ ولی من این تفسیر را قبول ندارم.

معاون علمي پژوهشي پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه با بیان این که نگاه دوم این است که حیوانات موضوع تکلیف انسان هستند، ابراز داشت: در این صورت بحث مسیر دیگری پیدا می کند و این گونه می شود که من مکلف هستم که حیوانات را ایذاء نکنم و چارچوب رفتاری انسان در استفاده از حیوان مطرح است و حقی برای حیوانات در نظر گرفته نمی شود و این روش در ادبیات اسلامی و فقهی استفاده شده است.

وی با بیان این که سطح هوشیاری حیوانات در ادبیات دینی ما پذیرفته شده است، گفت: با وجود این سطح هوشیاری استفاده از حیوانات مجاز است و این که می گویند ایذاء حیوانات ممنوع است به این خاطر است که خصوصیتی در انسان به وجود می آورد مانند قساوت قلب و دیگر صفات رذیله.

حکمت نیا به مشکلات هر دو دیدگاه نسبت به تحریم ایذاء حیوان اشاره کرد و گفت: دیدگاه اول مشکلش اثبات حق است و دیدگاه دوم نمی تواند به انسان ملاک بدهد که چه اندازه از ایذاء و اتلاف برای انسان تکلیف ایجاد می کند.

ایذاء حیوان در تزاحم با نجات جان انسان مباح است

وی با بیان این که استفاده کردن از حیوانات برای مهندسی ژنتیک برای رفع یک درد از انسان است، گفت: در صورتی که ایذاء و اتلاف موضوع شد برای رفع یک مشکل مهم تر مانند نجات هزاران انسان در این جا ایذاء از باب تزاحم مباح خواهد شد و حکم ایذاء حیوان را می توان از این طریق بگوییم که منعی ندارد./843/پ202/ج