رسالت امروز حوزه های علمیه برای مقابله با جریان های ضد دین

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام سیدمحمود مدنی، مدیر جامعه‌الزهرا‌(س) امروز در پیش نشست کنگره بین المللی «نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی» که در تالار بیداری اسلامی جامعه الزهرا(س) برگزار شد، با بیان اینکه امروز جهان اسلام و به ویژه تشیع با خطر نابودی، انحراف و التقاط رو به رو است، گفت: رسالت امروز حوزه های علمیه برای مقابله با جریان های ضد دین، تبیین جایگاه شیعه در گسترش فرهنگ اسلامی است.

وی افزود: زحمات آیت الله مکارم شیرازی در مقابله با جریان های ضد دین قابل تقدیر بوده و ابتکار ایشان در زمینه برگزاری کنگره بین المللی«نقش شیعه در پیدایش و گسترش فرهگ اسلامی» می تواند گام مؤثر و فرهنگ ساز برای مقابله با خطراتی باشد که جامعه شیعی را تهدید کرده و یا شناخت درستی از جامعه شیعی ندارند.

مدیر جامعه الزهرا(س) با اشاره به موضوع علم حدیث و نقش آن در گسترش فرهنگ اسلامی گفت: مبحث علم حدیث و سیر آن از جمله مسائلی است که باید مورد بررسی قرار گیرد که در بخش اول سخنرانی خود و کتابی که در این زمینه تألیف کرده ام نقش، اهمیت و جایگاه حدیث و دلیل حجیت حدیث ارائه شده است که بحث گسترده ای است.

حجت الاسلام مدنی به روایت «إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا، کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی؛ أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ» اشاره کرد و افزود: این روایت می فرماید«ای مردم، قرآن و ولایت دو ثقل گرانبها هستند و از هم جدا شدنی نیستند و اگر زمانی جدا شدند، بدانید اسلام واقعی وجود ندارد که این روایت با مضمون واحد و عبارت‌های مختلف در کتب مختلف شیعه و اهل سنت از جمله در دو جلد کتاب «عقبات الانوار» نقل شده است.

وی تصریح کرد: واژه «کِتَابَ اللَّهِ وَ سُنَّتی» سه سند دارد که مخدوش است، در حالی که واژه «کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی» اسناد متعددی در روایات شیعه و اهل سنت دارد و به اندازه ای نقل شده است که قابل انکار نیست. 

مدیر جامعه الزهرا(س) ادامه داد: مصادیق و مصادر حدیث «ثقلین» در کتاب‌های ارزشمند شیعه از جمله کتاب «ملحقات الحاق الحق» نوشته حضرت آیت الله مرعشی نجفی و همچنین کتاب «جامع احادیث شیعه» تألیف حضرت آیت الله بروجردی آمده است و تصریح شده است که اگر قرآن کریم و سنت اهل بیت(ع) را در کناره هم داشتید، گمراه نمی شوید و اگر تمسک بهما نباشد در جامعه اسلامی ضلالت و گمراهی ایجاد می شود.

سیر تحول علم حدیث در جامعه اسلامی

حجت الاسلام مدنی با بیان اینکه جایگاه علم حدیث قابل مقایسه با علوم دیگر و حتی بسیاری از علوم اسلامی که فراگرفتن آنها را به عنوان واجب کفایی و یا عینی تلقی می‌کنیم، نیست، گفت علم حدیث در دنیای تشیع و اهل سنت چهار مرحله را پشت سر گذاشته است که این چهار مرحله با یکدیگر متفاوت بوده و اولین مرحله سیر علم حدیث در دوران حضور رسول خدا(ص) اتفاق افتاده که هم شیعه و اهل سنت در منابع خود به اتفاق این موضوع را نقل می کنند.

نقل کتابت و حفظ اولین مرحله سیر تحول علم حدیث

وی با اشاره به اینکه ویژگی دوره اول سیر علم حدیث نقل، حفظ و کتابت احادیث است که در این دوران، پیامبرگرامی اسلام(ص) نوشتن برخی از احادیث را به کاتبان حدیث توصیه می‌کردند.

دومین مرحله سیر تحولی علم حدیث، مرحله منع کتابت و نقل حدیث

مدیر جامعه الزهرا(س) مرحله «منع کتابت حدیث» را دومین مرحله سیر علم حدیث عنوان کرد و گفت: بعد از رحلت رسول اکرم(ص) مرحله منع کتابت حدیث است که دوران طولانی است و کتابت حدیث ممنوع و نقل حدیث نیز محدود می شود و تنها عده اندکی اجازه نقل حدیث را دارند.

سومین مرحله سیر تحولی علم حدیث؛ تدوین جوامع حدیثی

حجت الاسلام مدنی تصریح کرد: سومین دوره سیر علوم حدیث، دوره «تدوین جوامع حدیثی» و دوره چهارم، دوره «شکوفایی علوم حدیثی» است که این دوران در دنیای تشیع و اهل سنت با یکدیگر متفاوت هستند.

بیان تاریخ و حقایق تاریخی به معنای عدوات با اهل سنت و نقض وحدت فرق اسلامی نیست

وی افزود: دوران منع کتابت حدیث از جمله دورانی است که ما باید نسبت به آن دوران آگاهی داشته باشیم؛ ما وحدت شیعه و سنی را عمیقا باور داریم، اما تاریخ را نمی توانیم فراموش کنیم.

مدیر جامعه الزهرا(س) افزود: در مراحل سیر علوم حدیث اهل سنت، صحاح سته تدوین شد که معتبرترین کتب حدیث در نزد اهل سنت است؛ دوران پس از صحاح سته و اصول اولیه، دوران علوم حدیث و تدوین جوامع ثانویه است.

ادوار تاریخی تحول علم حدیث در جهان تشییع

حجت الاسلام مدنی سیر تاریخی حدیث شیعه را نیز چهار مرحله عنوان کرد و گفت: دوران اصول، جوامع اولیه، جوامع ثانویه و دوران شکوفایی علوم حدیث از جمله مراحل علم حدیث شیعه است.

وی افزود: اولین مرحله، دوران زندگانی پیامبر گرامی اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) است که در دوران ائمه معصومین(ع) با وجود منع عمومی، کتابت حدیث را لازم می‌دانستیم؛ بنابراین در این دوران شش هزار اصل تدوین شده است که ۶ هزار اصل مجموع اصولی است که از این دوران جمع آوری شده است.

دومین مرحله تاریخی تحول علم حدیث در میان شیعه/ دوره تدوین کتب اربعه

مدیر جامعه الزهرا(س) دومین مرحله سیر تحول علوم حدیثی شیعه را مرحله جوامع حدیثی اولیه شیعه دانست، افزود: در این مرحله که بعد از زمان غیبت به وقوع پیوست، کتب اربعه را داریم که  شامل «کافی»، تألیف «محمد بن یعقوب كلینی»، «من لایحضره الفقیه»، تألیف «محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی»؛ «تهذیب الاحکام و الاستبصار فیما اختلف من الاخبار»، تألیف «محمد بن حسن طوسی» هستند.

حجت الاسلام مدنی با بیان اینکه ما مدیون شیخ کلینی‌ها و شیخ مفید ها، شیخ صدوق‌ها و شیخ طوسی‌ها هستیم، تصریح کرد: مرحله سوم، دوران جوامع اربعه ثانویه هستند که شامل ملامحمدباقر مجلسی نویسنده «بحار الأنوار»، «ملا محمدمحسن فيض كاشانى»، نویسنده «وافی»، «شيخ محمد بن حسن حر عاملى»، نویسنده کتاب «وسائل الشیعه» و «میرزا حسین نوری طبرسی» نویسنده «مستدرک الوسائل» هستند.

وی با اشاره به مرحله چهارم سیر علوم حدیثی شیعه، تصریح کردند: کتاب شریف «جامع احادیث الشیعه»، تألیف حضرت آیت الله بروجردی از جمله آثار ارزشمند این دوران است.

تصور نداشتن جوامع روایی در میان شیعه غلط است

نویسنده کتاب «فرهنگ کتب حدیثی شیعه» ادامه داد: برخی تصور می‌کنند که شیعه جوامع روایی ندارند، در حالی که شیعه در هیچ دورانی، دست از نگارش احادیث برنداشته است و جوامع روایی ارزشمندی توسط شیعیان تدوین شده است.

حجت الاسلام مدنی با بیان اینکه زحمات زیادی در مسیر علم حدیث کشیده شده است، یادآور شد: شیخ صدوق از شهر ری تا بلخ را طی کردند تا احادیث را جمع آوری کنند؛ مرحوم کلینی، کتاب کافی را در ۲۰ سال تألیف کرده است، محمدبن ابی عمیر از جمله علمایی بود که به دستور هارون ۱۲۰ ضربه شلاق خورد و ۱۲۰ هزار درهم جریمه شد، همچنین کتاب‌های ایشان سوزانده شد، اما ایشان ۴۰ کتاب خود را از حفظ بودند و این موضوع نشان می دهد که فقهای شیعه برای حفظ احادیث چه زحمات و خسارات جانی و مالی را متحمل شده اند و به این ترتیب نمی توان نقش علمای شیعه را در گسترش فرهنگ و علوم اسلامی که امروز مورد استفاده تمام بشریت است را نادیده گرفت.

لازم به ذکر است، حجت الاسلا م مدنی در پایان سخنان خود بر حمایت از طلاب شرکت کننده در کنگره بین المللی «نقش شیعه در پیدایش و گسترش فرهنگ اسلامی» تأکید کرد و یادآور شد: طلاب خواهر باید در این عرصه همچون سایر عرصه های علمی حضور فعالی داشته و مقالات فاخری با محوریت این کنگره ارائه دهند./968/پ۲۰۱/ی