احیای تمدن اسلامی با مدیریت کردن علم و شکوفایی هنر اسلامی

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مهر، همایون همتی عضو هیات علمی دانشکده روابط بین الملل و رایزن اسبق فرهنگی ایران در آلمان در پاسخ به اینکه چه مقدماتی برای احیای تمدن اسلامی لازم است، گفت: تمدن نوین اسلامی هم از جمله مسائلی است که بد فهمیده می شود. من معتقدم تمدن با برنامه ریزی امکان اجرایی شدن دارد و نیازی به جبرگرایی و تقدیرگرایی (Fatalism/Determinism) نیست. امروز علم، مدیریت می شود، هنر، مدیریت می شود و حتی استعمار، هم مدیریت می شود و اساس تمدن هم علم و هنر و تکنولوژی است. اگر ما بتوانیم با مدیریتِ صحیح و برنامه ریزی علمیِ واقع بینانه، تکنولوژی، هنر و علم را شکوفا کنیم، چنانکه در مسأله هسته ای و نانو پیشرفت های خوبی داشتیم می توانیم در پروسۀ تمدن سازی هم توفیق یابیم. هر جا که با مدیریتِ دقیق، علمی، جامع نگر و واقع بینانه وارد شدیم موفق بودیم.

وی در ادامه گفت: ما با مدیریت کردن علم و شکوفا کردن هنر اسلامی و تکنولوژیِ بومی کارآمد و مدرن یکبار دیگر می‌توانیم تمدن اسلامی را احیا کنیم. اینها بلندپروازی و توهّم نیست و عین واقع بینی است. ما با مدیریت کردن علم و شکوفا کردن هنر اسلامی و تکنولوژیِ بومی کارآمد و مدرن یکبار دیگر می‌توانیم تمدن اسلامی را احیا کنیم. اینها بلندپروازی و توهّم نیست و عین واقع بینی است و کسانی که این گونه مخالفت می کنند نه تاریخ علم را می دانند و نه تاریخ تمدن اسلامی را خوانده اند و نه با فلسفه و عرفان اسلامی آشنا هستند و نه حتی تاریخ غرب را به خوبی می دانند وگرنه الان با مدیریت همه چیز میسر است.

همتی افزود: همچنانکه در عرصۀ نانو، انرژیِ هسته ای و فناوری های پیشرفتۀ نظامی و موشکی پیشرفت‌های چشمگیری داشته ایم در دیگر عرصه ها نیز اینگونه پیشرفت ها قابل وصول است و اصلاً توهم نیست. البته در کنار تلاش و پشتکار و برنامه ریزی شرایط دیگری هم برای تمدن سازی لازم است مثل نظم، امنیت، آزادی، تأمین معاش و بهبود وضع اقتصادی جامعه و دانشمندان ابزار و امکانات و تجهیزات مورد نیاز، انسجام و همبستگی، عزم و ارادۀ ملی، فرهنگ سازی و ده ها شرط لازم دیگر. ولی همۀ اینها تابع برنامه ریزی های علمی و واقع بینانه و به هنگام است و دستِ خود ما است و نباید حواله به غیب کرد و منتظر تقدیر ماند.

استاد دانشکده روابط بین الملل یادآور شد: منتها ما در حال حاضر امکانات لازم را نداریم و گرفتار دسته بندی ها و تفرقه ها و باندبازی ها و سیاسی کاری و قدرت طلبی و... هستیم اما باید به این سمت حرکت کنیم و ناامید هم نباشیم. چرا باید مأیوس باشیم؟ باید با امید و نشاط مستمراً تلاش کنیم. تمدن، یک پروسه و فرآیند مستمر تدریجی است و دائماً هم هم افزایی دارد و خداوند هم به ما کمک می کند، لذا بنده نه غربگرا هستم و نه تاریخ گرا و نه معتقدم که علم و هنر و تمدن سازی مربوط به خدا و ملائک است خیر، همۀ اینها دست بشر است.

وی گفت: برنامه ریزی می خواهد و باید به تحقیق در ماهیت و محتوای تمدن نوین اسلامی رو آورد و به جای آیۀ یأس خواندن و در شیپور ناامیدی دمیدن به تنقیح مبانی تئوریک این پروسه و برنامه پرداخت. این توقعی است که از متفکران مسلمان و روشنفکران متعهد و وطن دوست می رود و اسلام و حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری به حق اینها را خواسته اند و باید بیانات مقام معظم رهبری تئوریزه شود و ما به نظریه پردازانِ توانایِ معتقد به اسلام و نظام نیازمندیم.

وی افزود: باید این افراد را حمایت کرد. البته این یک واقعۀ دفعی یک شبه نیست بلکه یک پروسۀ تدریجی طولانی است و نیاز به صبوری و پرهیز از شتابزدگی دارد. هر دورانی ویژگی های تمدنیِ خود را دارد و تمدنِ خودش را تولید می کند هرچند که گوهر واحدی در آن تمدن در گذشتۀ آن وجود داشته ولی تمدنِ واحد مدل های متفاوتی می تواند داشته باشد و به اصطلاح «مقول به تشکیک» است.

همتی در ادامه گفت: این سخن و دیدگاه صریح من است که نیاز به تشریح دقیق و فنّی دارد که در این مصاحبه مجالش نیست. در این بحث به کسانی نظر دارم که از امتناع یک تمدن نوین اسلامی سخن می گویند. پیداست که در یک مصاحبۀ کوتاه نمی توان به همۀ ابعاد بحث پرداخت. امیدوارم در فرصت های دیگری بتوانم به تکمیل این سخنان و تشریح بیشتر مباحث بپردازم.

وی یادآور شد: دیدگاه های کسانی که به تمدن دینی و اسلامیِ نوین می اندیشند با هم فاصله زیادی دارد و باید هر چه زودتر یک نوع همگرایی بین این دیدگاه ها ایجاد شود تا دیدگاه هایشان همدیگر را خنثی نسازد و به هم نزدیک شوند. نکتۀ مهم دیگر این است که دیدگاه های کسانی که به تمدن دینی و اسلامیِ نوین می اندیشند با هم فاصله زیادی دارد و باید هر چه زودتر یک نوع همگرایی بین این دیدگاه ها ایجاد شود تا دیدگاه هایشان همدیگر را خنثی نسازد و به هم نزدیک شوند. با همدلی و تبادل و شور و مشورت دیدگاه ها به هم نزدیک می‌شود، اما الان نیروهای انقلاب اگرچه در یک صف هستند اما از هم جدا هستند. در یک جبهه و اردوگاه هستیم ولی از هم بی اطلاعیم و دشمن این رخنه ها را پر می کند.

همتی در پایان یادآور شد: البته برخی دیدگاه ها و تلقی‌های نادرست هم در طیف طرفداران این تحول وجود دارد که محتاج نقد است.  بنابراین نیاز به تلاش و کوشش و مدیریت و حمایت، بودجه، امکانات، ... داریم. هرگز هم یأس را به خود راه نمی دهیم. «إنّهم یَرَونَه بعیداً و نراهُ قریباً». مهم این است که فقط حرف نزنیم و همدلی داشته باشیم و اقدام کنیم./۱۳۲۵//۱۰۲/خ