بررسی تفاوت های نظری فقهای شیعه و اهل سنت درباره کیفیت وضو

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حضرت آیت الله جعفر سبحانی پیش از ظهر امروز در دومین جلسه از سلسله جلسات بحث «محاضرات فی فقه القرآن الکریم»، به بیان نکاتی پیرامون احکام مطرح شده درباره وضو در آیه شریفه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَين» پرداخت.

این مرجع تقلید گفت: پرسشی که نسبت به ابتدای این آیه مطرح است، این است که آیا آیه نماز خواندن را بر وضو گرفتن مقدم داشته است؟ گاهی قرآن کریم فعلی را بیان می فرماید اما مقصودش اراده آن فعل است و برعکس. اگر این قاعده را بدانیم، متوجه می شویم که غرض از بیان فعل «إذا قُمتُم إلی الصلاه»، به معنای اراده کردن برای اقامه نماز است؛ نه به معنای اقامه نماز.

وی افزود: عبارت «فاغسلوا وجوهکم» که در این آیه به آن اشاره شده است، به معنای جریان یافتن آب وضو روی عضو است. بنابراین دست کشیدن بر صورت در هنگام وضو کافی نیست و آب باید جریان پیدا کند. معصوم(ع) عرض لازم برای شستن صورت در وضو را به اندازه میزان فاصله بین انگشت اول و انگشت وسط دست عنوان فرموده اند اما اهل سنت می گویند تا نرمک گوش باید شسته شود.

حضرت آیت الله سبحانی با اشاره به واژه «مرافق» به تشریح مفهوم آن در این آیه شریفه پرداخت و اظهار کرد: ریشه این واژه، «رفق» است که به معنای آسانی است چرا که به گفته اهل لغت، باز و بسته شدن دست انسان به خاطر وجود مرفق است که سهولت حرکت دست را فراهم کرده است. تفاوت نظر شیعه و سنی نسبت به این آیه، در نحوه شستن دست هاست که از بالا به پایین باشد و یا برعکس.

این مرجع تقلید خاطرنشان کرد: اگر این دستور قید فعل باشد، باید به شیوه ای که اهل سنت وضو می گیرند عمل شود اما اگر قید اسم یعنی «أیدیکم» باشد، دلالت بر آن ندارد. مجرد از این که ائمه ما این موضوع را دستور داده اند، با مطالعه خود قرآن می توان نحوه شستن دست را تشخیص داد و ما می گوییم مراد از واژه «أیدی» با توجه به عبارت «إلی المرافق»، مقدار شستن دست است؛ نه کیفیت آن. پس آنچه احتیاج به تبیین دارد، منظور قرآن از «ایدی» است و به همین دلیل در این آیه شریفه «إلی المرافق» را بیان فرموده اند. کیفیت شستشوی دست احتیاج به بیان ندارد و همه می دانند که شستشو از بالا به پایین معمول و آسان است.

وی در ادامه سخنان خود به تبیین پیام عبارت شریف «وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَين» پرداخت و گفت: واژه «أرجلکم» دو قرائت دارد؛ اگر نصب باشد، عطف بر محل «برؤوسکم» است و اگر جر باشد، عطف بر ظاهر «برؤوسکم» است. بنابراین در هر دو حالت ما باید این دو محل را مسح کنیم در حالی که اهل تسنن معتقدند باید پاها را بشوییم و در بیان علت، این دستور را عطف به «وجوهکم» قلمداد می کنند. در حالی که اگر اینگونه باشد، باید بین معطوف و معطوف علیه جمله معترضه ای باشد که مخل به مراد است. اگر بنا بود پاها شسته شود، قرآن همانجا پس از دستور به شستن صورت، نسبت به شستن پا نیز دستور می داد./202/820/ب1