"امام جواد" مبتکر بحث‌های آزاد اجتماعی
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، شخصیت علمی و مبارزی حضرت جواد(ع) با وجود درس‌های بزرگی در زندگی ایشان، اما در میان ایرانیان و مسلمانان نسبت با سایر ائمه طاهرین(ع) کمتر شناخته شده است، یکی از مهمترین دلایل ناشناخته ماندن گوهر وجودی حضرت، کم‌کاری رسانه‌های کشور به عنوان منبعی برای معرفی الگوهای دینی و علمی است.
زیرساخت برنامه‌های مذهبی
رهبر معظم انقلاب در دیدار با مدیران سازمان صدا وسیما این نکته را گوش زد و بر ساخت برنامه‌های مذهبی به شیوه هوشمندانه تأکید ویژه‌ای کرده و فرمودند: « برای مراسم دینی، اعیاد و عزاداریها برنامه‌ریزی هوشمندانه بشود. بعضی از برنامه‌هایی که اجرا میشود، کاملا ناهوشمندانه است. راجع به حضرت جواد چه صحبتی در تلویزیون یا رادیو میکنید؟ راجع به امام جواد، امام هادی، امام عسکری، امام رضا و دیگر ائمه مطالب خیلی خوبی نوشته شده است. بنده که عمرم را در این زمینه‌ها گذرانده‌ام، وقتی به این مطالب نگاه می کنم، استفاده میکنم و لذت میبرم؛ چرا از اینها استفاده نمیشود؟ نوشته‌های خوب، تحقیقات خوب و مطالب شیوا و ایمان‌آور در این زمینه‌ها فراوان است.»[۱]
یکی از ابعاد مشهود در شخصیت امام جواد(ع) بُعد علمی است که با تربیت شاگردان در زمینه های مختلف اخلاق و فقه که طبق برخی منابع شیعی و اهل سنت، تعداد آن به صد و سیزده نفر میرسد، در ترویج علوم ناب اسلامی قدم‌های عظیمی در این راه برداشتند.
همچنین مناظرات علمی حضرت جوادالأئمه(ع) با عالمان فرق اسلامی در مسائلی چون کلام با رؤسای فرقه شیخین و در مسائل فقهی همچون حکم قطع ید سارق و بیان احکام حج، از مناظرات معروف حضرت بوده که برخی از این مناظرات در حضور مأمون عباسی انجام شده است.
مبدع بحث‌های آزاد اجتماعی و علمی
یکی دیگر از ابتکارات امام محمد تقی(ع) راه‌اندازی بحث آزاد علمی در مسائل اجتماعی و به صورت جمعی بوده است، در این زمینه رهبر انقلاب این شیوه بحث و صحبت جمعی را توصیه کرده و می‌فرمایند: « بحث آزاد کار خوبی است، من موافقم با بحث آزاد؛ از اول هم موافق بودم. این نکته‌ی اول که بحث آزاد را ما رد نمیکنیم بلکه استقبال هم میکنیم .مبتکر بحث آزاد اجتماعی امام جواد صلوات‌الله‌علیه است. البته قبل از امام جواد هم در زمان ائمه بحث زیاد میشد، اما این که حالا بنشینند جمعا صحبت کنند امام جواد اول بار این کار را کردند.»[2]
جلوه دیگری از شخصیت جوادالائمه(ع) حرکت مبارزه طلبانه در مقابل حکام جور و ظالم زمان خویش است و به اندازه‌ای در حرکت ظلم‌ستیزانه خود عمل کرد که دستگاه ظالم زمان خود را مجبور به واکنش کرده و در حالی که حضرت در سن 25 سالگی به سر می‌بردند، با توطئه‌های خود به شهادت رساندند.
مبارزه با حکّام جور
حضرت آیت الله خامنه‌ای از این بُعد شخصیتی حضرت به درس جاوید فراموش نشدنی برای ملت‌های مسلمان تعبیر کرده و می‌فرمایند: « خاطره‌ی خونین ۱۷ شهریور؛ دنباله‌ی درس جاوید فراموش‌نشدنی است که امام جواد به ما داده است. چرا یک امام بزرگوار در ۲۵ سالگی به شهادت میرسد؟ و دستگاه جبار زمان این ذریه‌ی پیغمبر را بیش از آن تحمل نمیکند؟ پاسخ به این سخن را زندگی و شخصیت امام جواد به ما میدهد. او مظهر مبارزه‌ی با باطل بود، او کوششگر برای حکومت الله بود. او برای خدا و قرآن مبارزه میکرد، او از قدرتها نمیترسید، او در حقیقت امام و الگو و پیشاهنگ این حرکتی بود که امروز ملت ایران همگی دست به دست آن را تعقیب میکند.» [3]
حضرت جواد(ع) علی رغم جوان بودن و شهادت پدر ایشان، در سنین کودکی به امامت رسیده و به دلیل ابعاد علمی و اخلاقی موجود در شخصیت ایشان، عظمت و بزرگی خاصی در چشم حکام زمان خود پیدا میکند، که با جستجوی دقیق از زندگانی حضرت و معرفی بیشتر و کامل شخصیت ایشان بین نوجوانان و جوانان، می‌توان الگویی کامل و مطابق با میل جوانان را به آنها شناساند.
رهبر انقلاب در این زمینه امام جواد(ع) را الگویی برای جوانان امروزی معرفی کرده و در دیدار جمعی از جوانان فرمودند: « زندگی امام جواد علیه‌السلام هم الگوست. امام جواد علیه‌السلام - امامی با آن همه مقامات، با آن همه عظمت - در بیست‌وپنج سالگی از دنیا رفت. این نیست که ما بگوییم؛ تاریخ میگوید؛ تاریخی که غیر شیعه آن را نوشته است. آن بزرگوار، در دوران جوانی و خردسالی و نوجوانی، در چشم مأمون و در چشم همه، عظمتی پیدا کرد. اینها چیزهای خیلی مهمی است؛ اینها می تواند برای ما الگو باشد.»[۳]
تیرهای نامرئی منافقان
بی شک هیچ جامعه‌ای مصون از منافقان و تیرهای نامرئی خیانت‌بار آنها نیست، چراکه تیرهای مرئی دشمن را می‌توان مشاهده کرد، اما دیدن تیرهای زهرآلود منافقان بدون ابزار بصیرت دشوار و حتی ناممکن است. خداوند درباره مبارزه با منافقان، خطاب به پیامبر می‌فرماید: «يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْكُفَّارَ وَ الْمُنافِقِينَ وَ اغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ»[4].
به همین دلیل برای جوانان هر دوره‌ای از تاریخ ضروری است که با فراگرفتن بصیرت و تقوا، بتوانند با تزویر دشمنان مقابله کرده و نسبت به حق گمراه نشوند، امیرالمؤمنین(ع) در پاسخ به یکی از اصحاب خود در جریان جنگ جمله مبنی بر راه یافتن حق و حقیقت می‌فرمایند؛ «إعرف الحق تعرف أهله و إعرف الباطل تعرف أهله»
مبارزه با ریاکاری و خنثی سازی توطئه‌های دشمنان از مهمترین خصوصیات حضرت در مبارزه با دشمنان و حاکمان ظالم و ریاکار زمان خویش بوده است که حضرت آیت الله خامنه‌ای این بعد از زندگی سیاسی حضرت جواد(ع) را درسی آموختنی معرفی کرده و فرموده‌اند: «امام جواد مانند دیگر ائمه‌ی معصومین برای ما اسوه و مقتدا و نمونه است. زندگی کوتاه این بنده‌ی شایسته‌ی خدا، به جهاد با کفر و طغیان گذشت. در نوجوانی به رهبری امت اسلام منصوب شد و در سال هایی کوتاه، جهادی فشرده، با دشمن خدا کرد، به طوری که در سن ۲۵ سالگی یعنی هنوز در جوانی، وجودش برای دشمنان خدا غیر قابل تحمل شد و او را با زهر شهید کردند.
همان‌طوری که ائمه‌ی دیگر ما علیهم‌السلام با جهاد خودشان هر کدام برگی بر تاریخ پر افتخار اسلام افزودند، این امام بزرگوار هم گوشه‌ی مهمی از جهاد همه جانبه‌ی اسلام را در عمل خود پیاده کرد و درس بزرگی را به ما آموخت. آن درس بزرگ این است که در هنگامی که در مقابل قدرتهای منافق و ریاکار قرار میگیریم، باید همت کنیم که هوشیاری مردم را برای مقابله‌ی با این قدرتها برانگیزیم.
اگر دشمن، صریح و آشکار دشمنی بکند و اگر ادعا و ریاکاری نداشته باشد، کار او آسان‌تر است. اما وقتی دشمنی مانند مأمون عباسی چهره‌ای از قداست و طرفداری از اسلام برای خود می آراید، شناختن او برای مردم مشکل است. در دوران ما و در همه‌ی دوران‌های تاریخ، قدرتمندان همیشه سعی کرده‌اند وقتی از مقابله‌ی رویاروی با مردم عاجز شدند دست به حیله‌ی ریاکاری و نفاق بزنند.»[۵]/876/پ۲۰۰/س
مهدی شاهی، فعال فرهنگی
منابع
۱ ـ بیانات در دیدار رئیس و مدیران سازمان صداوسیما ۱۳۸۳/۹/۱۱
2 ـ بیانات در تاریخ 2/3/1360
3ـ سخنرانی به مناسبت ۱۷ شهریور در مصلی نماز جمعه‌ی تبریز ۱۳۶۲/۶/۱۷
4 ـ تحریم/سوره۶۶، آیه9
5 - گفت و شنود در دیدار جمعی از جوانان به مناسبت هفته‌ی جوان ۱۳۷۷/۲/۷
6 ـ بیانات در خطبه‌ی نماز جمعه ۱۳۵۹/۷/۱۸