عرضه حدیث بر قرآن، یکی از راههای اعتبارسنجی احادیث

به گزارش خبرگزاری رسا، نشست علمی عرضه حدیث بر قرآن از سلسله نشست های السنه الشریفه با حضور اساتید و پژوهشگران و با ارائه محمد مرادی، متخصص تفسیر قرآن و حدیث در مؤسسه مجمع الفکر الاسلامی قم برگزار شد.

در این نشست، مرادی با بیان این که در منابع اسلامی برخی احادیث عرضه شده بر قرآن آمده است، گفت: 57 حدیث در کل منابع اسلامی آمده که 31 مورد در منابع شیعی، 20 مورد در منابع سنی و 6 مورد در منبع زیدیه ذکر شده که البته باید گفت که بخش بزرگی از احادیث مربوط به شخص پیامبر اکرم(ص) است.

وی افزود: در میان علمای شیعه احادیث عرضه شده بر قرآن تلقی و قبول شده اند ولی غالب علمای اهل سنت با توجه به این که در منابع کهن اهل سنت آمده عرضه حدیث بر قرآن را تلقی و قبول نمی کنند و قائل بر این هستند که احادیث خود در کنار قرآن هستند و نیاز نیست بر یکدیگر عرضه شوند.

این استاد دانشگاه عرضۀ حدیث بر قرآن را یکی از راههای اعتبارسنجی حدیث دانست و بیان داشت: این روش، در حقیقت سنجۀ متن و محتوای حدیث با کلام خدا است و به عکس بسیاری از روشهای معمول و پیشنهادی در مطالعات حدیثی و رجالی، از خود حدیث بر آمده است.

وی ادامه داد: روایات فراوانی در منابع حدیثی اسلامی وجود دارد که در آنها توصیه شده است، حدیث را به قرآن عرضه کنید و موافق آن را بپذیرید و مخالف با کتاب خدا را رها کنید.

مرادی با بیان این که حدیث، با مشکلات قابل توجهی از جمله دسّ، جعل، تحریف و تغییرات احتمالی دیگر مواجه است، و روایات عرضه در واقع پیش بینی چنین اتفاقات تلخی در حدیث و به عکس مصونیت کتاب خدا از آنها است، خاطرنشان کرد: به رغم این مشکلات، گذشت زمان و رشد و گسترش دانش های اسلامی و شکل گرفتن نظام فکری در عرصه های گوناگون، استقبال عملی از عرضۀ حدیث با تردید مواجه شده و کمرنگ گردیده است.

وی با اشاره به این مطلب که شاید امروزه، تأکید بر عرضه حدیث، به معنای دگراندیشی تلقی شود و پیامدهایی هم در بر داشته باشد، گفت: واقعیت این است که به رغم مشکلات مورد تأیید در حدیث، اما عرضه، رمق چندانی ندارد.

متخصص تفسیر قرآن و حدیث ادامه داد: این اتّفاق، شاید تازگی نداشته و محصول یک تجربه دین شناسی و اسلام شناسی باشد ولی شکل گیری این سنّت دینی و دشواری های عرضه و دستاورد احتمالی متفاوت عرضه حدیث و پیچیدگی های آن، و عنصر قرائت و تفسیر بشری متن و روشن نبودن ساز وکار و یکنواخت نبودن متن قرآن و وجود تفاوتهای جدی در آیات و تأویل پذیری آن، از جمله علل چنان بیرمقی و رواج نیافتن و سنت نشدن عرضۀ حدیث است.

وی تصریح کرد: از سوی دیگر نیز بی رونقی عرضۀ حدیث، و تنها به شنیدن و بسنده کردن به مباحثی تقریباً نظری در اخبار متعارض در برخی از علوم اسلامی، رواج حدیث و اخباری گری را در پی داشته و گویندگان و سخنرانان مذهبی و کسانی که دستی در تبلیغ دین دارند، اما حظی از دانش لازم را ندارند، هر چه دلخواهشان است به نام حدیث رواج می دهند و بازار حدیث بسی داغ و احیانا مطالب سست و بی بنیاد، به عنوان چشمگیر است./1330/ج