خاستگاه و تاریخچه علم دینی از منظر دنیای غرب و اندیشمندان ملحد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مراسم اختتامیه همایش ملی «نظریه علم اسلامی و کاربست آن در نظام آموزش و پرورش» عصر امروز در سالن همایش های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا رییس کمیته علمی همایش و عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در این همایش با بیان این که علم دینی در مفهوم ساینس عقبه و تاریخچه ای دارد، گفت: این معنا در قرن 19 متداول شد و این معنا که 200 سال هم عمر ندارد آن قدر مصطلح است که نمی توانیم از آن عبور کنیم.

وی افزود: این این معنا فلسفه و کلام علم نیستند و خود معنای پوزیتیویستی علم از نیمه قرن 19 تا 20 متفاوت است و در خود غرب و غیر کشورهای غربی نیز تغییر پیدا کرده است؛ در نیمه دوم قرن 19 علم با نوعی ماتریالیست همراه بود که شدیدا ضد دینی بودن آن را درک می‌ کند و در مقابل معرفت دینی قرار می‌ گیرد.

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا ابراز داشت: در دیدگاه کنت معرفت و علم تنها به حس و تجربه تعلق داشت و مکتب علمی و جهان بینی علمی او کاملا ضد دینی بود، بنابراین علم سکولار و غیر دینی است و قابل جمع شدن با نیمه قرن 19 با تعریف کنت نیست که تعریف غالب همین است.

رییس کمیته علمی همایش با تأکید بر این که این معنای کنتی ادامه پیدا کرده است، گفت: حتی پست مدرن ها وقتی در مورد علم حرف می‌ زنند، کنتی حرف می‌ زنند؛ در نیمه اول قرن بیستم ادعای ضد دینی و مکتب سازی علم فروریخت و یکی از دانشمندان این دوره، عالمان قرن 19 را احمق می‌ خواند و بیان می‌ کند که علم جهان را تبیین می‌ کند و آدم بدون ارزش و حوزه های معرفتی دیگر نمی تواند زندگی کند و یک رابطه بین علم و ارزش ها برقرار است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه بیان داشت: آنها هم می‌ گفتند که علم متافیزیک نیست و سکولار است ولی یک رابطه بیرونی بین علم و حوزه ارزش ها برقرار است ولی خود علم نسبت به دین و فلسفه کاملا به شرط لا و سکولار است ولی سکولار ضد دین نیست و زیاد موضعی در مقابل دین نمی گیرد.

وی تصریح کرد: در کشورهای جهان سوم یا غیر غربی فضایی پیش آمده و موضع گیری هایی می‌ شود، این جا می‌ خواهند از علم استفاده دینی کنند به عبارت دیگر می‌ خواهند از معنای تجربی علم استفاده دینی بکنند همانطور که با این علم تلاش برای نفی دین صورت می‌ گیرد.

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این که در ایران با جریان اول مواجه هستیم، گفت: دسته اول کسانی هستند که با دین مخالفند و ماتریالیستند و این جریان نوعا در مقطع قبل از انقلاب اسلامی بروز و ظهور داشت و بعد از انقلاب با جریان های دوگانه دوم مواجه می‌ شویم.

وی خاطرنشان کرد: رویکرد دیگری وجود دارد که متعلق به نیمه دوم قرآن بیستم است که بیشتر متعلق به رویکردها نوکانتی است، این رویکرد قائل است که معرفت علمی جدای از معرفت های دیگر نیست؛ اگر این شکل بحث کنیم می‌ توانیم بگوییم علم می‌ تواند دینی هم باشد یعنی خاستگاه فرهنگی او یا هویت دینی دارد یا ندارد که البته علم نیست و فرهنگی و تاریخی است.

رییس کمیته علمی همایش ابراز داشت: طبق این رویکرد قسمی از علم، دینی و قسمی از علم هم غیر دینی است، این تفسیر خیلی پخته تر از تفسیری است که می‌ خواست بین علوم تجربی و دین جمع کند؛ ما با جریان پنجمی مواجهیم که به نظر من دقیق تر از جریان های قبل بوده و به مسائلی که علم مدرن با آن مواجه است قائل است و معتقد است که در جهان امروز امر دینی ممکن نیست.

وی با تأکید بر این که این رویکرد با تصور علم دینی مخالف نیست، بیان داشت: این رویکرد می‌ گوید که در جهان امروز نمی توانیم امر دینی داشته باشیم نه این که نتوانیم علم دینی را تصور کنیم، این رویکرد می‌ گوید جهانی که با آن مواجه هستیم هریک بسترهای فرهنگی و فلسفی دارد که با نظام اقتصادی و سیاسی سازگاری دارد.

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا عنوان کرد: در حقیقت این رویکرد تأکید دارد که تمام اموری که لازمه دین دار بودن است در این جهان ممکن نیست و ظرفیت نظام مفهومی بشر برای دفاع از علم دینی وجود ندارد.

وی با بیان این که تنقیح این که علم اسلامی چیست بحثی دامنه و پراهمیت است، عنوان کرد: اجمالا علم دینی علمی است که متناسب با فرهنگ و جامعه اسلامی باشد و با توجه به تحولاتی که در جهان به وجود آمده نیازمند بررسی دوباره علم دینی در مجامع علمی و پژوهشی کشور هستیم./1330/پ202/ب1