یادداشت؛
دوگانگی رفتاری رسانه‌ها در ایام خاص
دین باید در بطن رسانه حاضر باشد و نه فقط در ظاهر آن. تولید محصولات رسانه‌ای ازهمان اول باید با نیازسنجی و رویکرد ایدوئولوژیک باشد تا شاهد رفتار‌های دوگانه در عرضه نباشیم.
باشگاه نویسندگان حوزوی خبرگزاری رسا، مهدی خدایی
یک رسم قدیمی در بین به اصطلاح لوتیان وجود داشت که در ایامی خاص، از ارتکاب اعمال خلاف شرع خودداری میکردند. مثلاً همواره رسمشان بر این امر بوده است که هرگونه شراب خواری و مرافعه را در ایام محرم به عشق ابا عبدالله(ع) کنار بگذارند و یا در ایام ماه مبارک رمضان از شراب خواری و روزه خواری در ملأ عام اجتناب کنند.
توجیهاتی در برابر این منش وجود داشت به این صورت که در میان بیانات اهل بیت علیهم السلام هم روایاتی وجود دارد که در ماه مبارک رمضان شیاطین به زنجیر کشیده میشوند. وساوس شیطانی برای ارتکاب معاصی در این ایام به حداقل رسیده و یا از بین میرود.
نگاهی به آمار جرم و جنایت در این ایام نشان از کاهش چشمگیر درگیری‌ها و دزدی‌ها و... میدهد. نماز جماعت‌ها شلوغ‌تر و مساجد پرشور‌تر میشوند. احسان و نیکوکاری به میزان چشمگیری افزایش یافته و همه‌ی اقشار در انجام امور خیر و عزاداری‌ها شریک میشوند.
ولی پس از گذشت این دوران اگر لوتیان سرنوشت رسول ترک را پیدا کردند و هدایت شدند، که هیچ، وگرنه اوضاع به روال سابق بلکه بدتر باز خواهد گشت. مساجد خلوت و نماز جماعت‌ها چه بسا تعطیل خواهد شد. نه تنها خبری هم از احسان و نیکوکاری و بذل و بخشش نیست، بلکه بسیاری شمشیر را از رو بسته و در سرکیسه کردن مردم از هم گوی سبقت را میربایند.
با نگاهی دقیق‌تر به روایات در مییابیم که پیشوایان دین در رعایت موازین شرعی هیچ تمایزی را بین زمان‌ها و مکان‌های مختلف قائل نبودند. همیشه انسان باید توجهش معطوف به خدا بوده و از ارتکاب معاصی دوری کند، ولی در مثل ماه مبارک رمضان قائل بودند که زمینه‌های رشد و تعالی بیشتر فراهم است و انسان میتواند پیشرفت بیشتری داشته باشد.
این تفاوت قائل شدن در بین زمان‌های مختلف در انجام اعمال شایسته آیا واقعاً درست است یا غلط و چه پیامد‌هایی در کوتاه و بلند مدت به دنبال خواهد داشت بحثی است که نیاز به نوشته‌ای جداگانه دارد. ولی بحث این نوشتار در وارد شدن و تسری پیدا کردن این منش در رویکرد نهاد فرهنگ و رسانه کشور است.
در ایام عزاداری و ایام خاص مذهبی سینما‌ها و کنسرت‌ها تعطیل میشوند یا از پخش تعدادی از فیلم‌ها جلوگیری میشود. تلویزیون به طور کلی با یک تغییر همه جانبه برنامه‌ها مواجه میشود. حال و هوای فضای شهر عوض میشود. روزنامه‌ها و مجلات در انتشار مطالب خود گزینش و دقت ویژه‌ای را به خرج میدهند.
ولی همین که این ایام به اتمام میرسد دوباره روز از نو و روزی از نو. بسیاری از فیلم‌ها دوباره به روی پرده‌ی سینما‌ها بازمیگردند و رسانه‌های جمعی بیپرواتر از گذشته به کار خود ادامه می دهند. کنسرت‌ها شلوغ‌تر و بی‌قید‌تر از گذشته از سر گرفته میشوند.
این تغییر و دوگانگی شاید به مذاق عده‌ای خوش بیاید و این توجیه را داشته باشند که باید ایام و مناسبت‌های مذهبی حال و هوای خاصی داشته باشند و این حال و هوا مشهود باشد. باید آرم شبکه‌های صدا و سیما به رنگ سیاه تغییر رنگ کند و مجری‌ها با اندوه و حزن و لباس سیاه حاضر شوند. لکن محل نزاع و سخن در این رویکرد و رفتار صفر و صدی است که در این بین ایجاد میشود. وگرنه این حد از تغییرات مورد قبول بوده و بحثی در آن نیست.
نهاد رسانه و فرهنگ وظیفه دارد در همه‌ی ایام سال سطح مناسبی از برنامه‌ها مذهبی را در تلویزیون پخش کرده و فیلم‌های قابل قبولی را در سینما‌ها به نمایش درآورد و حدود مشخصی از تقید در گفتار و نوشتار در مطبوعات و مجلات وجود داشته باشد و در زمان‌های خاص مذکور جابه جایی‌های مختصری انجام دهد. نه این که یک دگرگونی کامل در تولیدات و عرضه شده‌ها به چشم بخورد.
رسانه‌ها از جمله تلویزیون و سینما از مهم‌ترین مراجع تبلیغ دین هستند. اگر تولیدات مفید در این عرصه که شایسته‌ی شأن مذهب باشد وجود داشته باشد دیگر از بی محتوایی و بعضاً استهجان نیازی به تعطیلی سینما‌ها و دگرگون کردن کامل محتوای تلویزیون در این ایام نیست.
رسانه‌ای که در خدمت دین و مذهب که چه عرض کنیم در خدمت اخلاق و انسانیت نیست در همه‌ی ایام سال نباید اجازه‌ی عرضه داشته باشد و نه فقط ایام خاص. باید سطح تولیدات به حدی برسد که این دوگانگی رفتاری و لوتی منشی از بین رفته و تغییرات مقطعی، ناشی از مصلحت سنجی‌ها و انتخاب بین خوب و خوب‌تر باشد.
دین و مذهب باید در بطن رسانه حضور داشته باشند و نه در پوسته و ظاهر آن. شکلگیری تولیدات رسانه‌ای از همان اول باید با نیازسنجی و رویکرد ایدوئولوژیک باشد تا رفتار‌های دوگانه مذکور در عرضه صورت نگیرد. فیلم‌های سینمایی از همان اول باید با توجه به جامعه مذهبی کشور تهیه و تولید شوند تا اولاً به راحتی مجوز اکران گرفته و ثانیاً مطابق با نیاز‌ها و فرهنگ روز مردم باشند و موجب ارتقای سطح فهم و شعور اجتماعی، فرهنگی و مذهبی مخاطبان شوند./918/ی702/س
ارسال نظرات